Dagblaðið - 24.10.1978, Blaðsíða 10

10
BIABIÐ
frfálst, áháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjórí: Jónas Krístjansson.
Fróttastjórí: Jón Birgir Pétursson. RitstjómarfuUtrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar. Jó-
hannes Reykdal. íþróttir: Hallur Simonarson. Aflstoðarfréttastjórar. Atfi Steinarsson og ómar Valdi-
marsson. Menningarmál: Aöalsteinn Ingótfsson. Handrit Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, EHn Afcerts-
dóttir, Gtosur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson,
ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson. Hönnun: Gufljón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Arí Kristínsson, Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamlorfsson, Hörflur Vilhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurflsson, Sveinn Þormóflsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorierfsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverhotti 11.
Aflabimi blaflsins er 27022 (10 línuri. Áskríft 2400 kr. á mánuði inrymlands. I laurásöki 120 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf. Siflumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. Skerfunni 10.
Dæmi um valdalosta
Mikla athygli vakti frásögn Dagblaðs-
ins á laugardaginn af tilraunum ríkis-
valdsins til að græða 356 þúsund krónur
á heyrnardeyfu ungs drengs. Mál þetta er
dæmigert um kerfið og embættismenn
þess.
Heyrnardeyfa drengsins er þess eðlis, að venjulegt
heyrnartæki dugir honum ekki til náms í almennum
--''ólum. Fyrir 369 þúsund krónur er hins vegar unnt að
kaupa sérstakt tæki, sem gerir honum þetta kleift.
Ef drengurinn fær tækið, getur hann lifað venjulegu
lífi og fengið sams konar menntun og aðrir fá. Að öðrum
kosti verður hann sennilega að fara í heyrnleysingjaskól-
ann, þótt hann eigi þangað ekki erindi.
Sá skóli er miðaður við algert heyrnarleysi. Mest rækt
er þar lögð við að kenna börnum að lesa, en það kann
þessi drengur þegar. Má því búast við, að án hins dýra
heyrnartækis muni drengurinn dragast töluvert aftur úr
venjulegum börnum.
Nú skyldu menn ætla, að svokallað velferðarríki hafi
efni á að kaupa svona tæki handa drengnum. Þetta ríki
hefur að minnsta kosti efni á að senda menn í hrönnum
til afvötnunar í önnur lönd fyrir hálfa milljón á mann.
En drengurinn nýtur ekki sömu mannréttinda og
brennivínsmennirnir. Hann verður sjálfur að borga sínar
369 þúsynd krónur. Og þar á ofan vill ríkið hafa af
honum 356 þúsund krónur í lúxustoll, vörugjald og sölu-
skatt.
725 þúsund krónur á drengurinn samtals að borga
fyrir heyrnartækið. Virðist svo sem kerfið hafi nú loksins
fundið breiða bakið í þjóðfélaginu, er það ætlast til, að
drengurinn borgi langleiðina einn afvötnunarleiðangur
fyrir ríkið ofan á sjálft tækisverðið.
Margt er búið að reyna til að hafa kerfið og embættis-
menn þess ofan af græðginni í þessu máli, en ekkert
hafði enn gengið, þegar fréttin birtist. Einhver mannvits-
brekkan í kerfinu hafði meira að segja fundið upp á því
að hækka heyrnartækið upp í lúxustoll.
Þeim, sem fylgjast með kerfinu og embættismönnum
þess, er vel kunnugt um, að lög og reglur eru iðulega
þverbrotnar til að þóknast gæðingum kerfisins. Á sama
tíma hanga embættismennirnir dauðahaldi í bókstafn-
um, ef almenningur á í hlut.
Það er eins og menn ummyndist af umgengni við völd-
in í þjóðfélaginu. Dagfarsprúðir menn verða að hreinum
ómennum. Einstaka menn virðast beinlínis haldnir
valdalosta. Og er þeirri kenningu hér haldið fram að vel
athuguðu máli.
Embættismenn á ótal stöðum í kerfinu virðast hafa
órjúfanlega samstöðu gegn drengnum, sem hér er fjallað
um. Úr þeirri samstöðu virðist aðeins hafa kvarnast á
einúm stað. Heyrnardeild Heilsuverndarstöðvarinnar
hefur hjálpað aðstandendum drengsins um myrkviði
kerfisins, þar sem hver vísar á annan.
Ábyrgðin liggur endanlega hjá Tómasi Árnasyni fjár-
málaráðherra, Ragnari Arnalds menntamálaráðherra og
Magnúsi Magnússyni tryggingaráðherra. Ef þeir nenna,
er leikur einn að kippa málinu í liðinn. Og slíkri lag-
færingu ætti raunar að fylgja opinberar ákúrur í garð
þeirra embættismanna, sem ekki hafa reynzt starfi sínu
vaxnir.
Ráðherrarrfir eru ekki aðeins hvattir til að géfa eftir
ránsfeng ríkisins, heldur einnig að láta ríkið beinlínis
kaupa tækið. Þeir hafa áreiðanlega séð það svartara,
þegar gæðingarnir eru annars vegar.
t— ""....
Danmörk:
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 24.0KTÓBER 1978.
Erfitt aö fá lær-
linga til
afgreiðslustarfa
— þrátt fyrir mikið atvinnuleysi meðal unglinga
Erfiðlega gengur að fá danska ungl-
inga til að hefja störf í verzlunum þar í
landi. Svo virðist sem þeim liki ekki
vinnutíminn og vilji fremur komast i
störf á skrifstofum og lik störf.
Þetta kom fram hjá starfsleiðbein-
anda einum, sem var að svara fyrir-
spurn frá kaupmanni einum í
Glostrup en hann furðaði sig á því að
geta ekki fengið verzlunarlærling i
verzlun sina. Þótti honum það skrítið
á sama tima og mikið er talað um at-
vinnuleysi og þá ekki sizt hjá ungu
fólki.
Starfsleiðbeinandinn danski sagði
að allir þeir nemendur sem komu
siðastliðið vor úr skólunum með
undirbúningsmenntun til ýmiss konar
verzlunar- og skrifstofustarfa hafi
hreint og beint allir verið búnir að fá
vinnu. Flestir hafi þeir farið á skrif-
stofur fremur en í verzlanir. í Dan-
mörku er því þannig háttað að störf á
skrifstofum og i verzlunum eru hafin á
V
Undanfarnar vikur hefur mikið
verið ritað og rætt um riðuveiki í
sauðfé. Skoðanir eru skiptar hvað
skuli gera, en sauðfjársjúkdómanefnd
hefur lagt til að fé verði skorið niður á
nokkrum bæjum, þar sem veikinnar
hefur orðið vart. Fyrst og fremst verði
það framkvæmt þar sem veikin hefur
fundist fyrir tiltölulega stuttu og er
ekki útbreidd í viðkomandi sveit. Enn-
fremur hefur verið lagt til aö styrkja
varnargirðingar.
Þær aðgerðir sem nú er gripið til eru
fyrst og fremst geröar 1 tilraunaskyni,
því ekki þykir ráðlegt að fara út í stór-
felldan niðurskurð, eða leggja i
óhemjumikinn kostnaö við endurnýj-
un vamargirðinga eða þá setja upp
nýjar, fyrr en vitað verður um árangur
þess niðurskurðar sem nú er fyrirhug-
aður. Það er ekki ný saga, að bændur
hafi barist við búfjársjúkdóma, það
eru aðeins liöin 13 ár frá því að síðast
var vart við mæðiveiki hér á landi,
það var á bæ einum í Mýrasýslu
haustið 1965.
Þar sem gera má ráð fyrir að margir
lesendur Dagblaðsins hafi aðeins
óljósar hugmyndir um þá miklu og
langvinnu baráttu, sem háð var gegn
þeim sjúkdómum sem bárust til
landsins árið 1933, mun sú saga verða
rakin lítils háttar hér á eftir.
Innflutningur
Karakúlfjárins
í júlí árið 1933 voru fluttar hingað
til lands á vegum ríkisstjórnarinnar 20
kindur, 15 hrútar og 5 ær af Karakúl-
kyni. Þessar kindur voru keyptar af
búfjárræktardeild háskólans í
Halle í Þýskalandi. Vottorð undirrituð
af dýralæknum fylgdu með, þar sem
ábyrgst var, að kindurnar væru
hraustar og heilbrigðar. Í tvo mánuði
voru kindurnar hafðar í einangrun í
Þerney. Siðan voru 13 hrútar seldir
bændum, en ánum og tveim hrútum
komið fyrir á Hólum í Hjaltadal.
Tilgangurinn með þessum innflutningi
var að auka arðsemi sauðfjár-
ræktarinnar. Það átti að gerast með
því að blanda Karakúlfénu við islenskt
fé og framleiða verðmæt unglamba-
skinn. Þá var meðalverð á dilkum um
10 kr., en búist var við, að fyrir bestu
skinnin gætu fengist allt að 100 kr.
Útbreiðsla sauð-
fjársjúkdómanna
Sjúkdómar bárust með Karakúl-
fénu a.m.k. á 7 staði á landinu. Mæði-
Kjallarinn
Agnar Guðnason
sýslu og A-Skaftafellssýslu, virtust
ekki hafa sýkt út frá sér. Mæðiveikin
barst ótrúlega fljótt um mikinn hluta
landsins, vestan frá Þjórsá og norður
um land. Árið 1944 kom veikin upp á
einum bæ fyrir austan Þjórsá, þótt
girðing og varsla væri með ánni frá
1938. Sjúkar kindur fundust í Árnes-
hreppi á Ströndum og um áramótin
1947—’48 sannaðist mæðiveiki á
tveim bæjum í Mýrdalnum.
Mæðiveikin gekk oft undir nafninu
borgfirska mæðiveikin til aðgreiningar
frá þurramæði, sem stundum var
kölluð þingeyska mæðiveikin. Sú fyrr-
nefnda var svo skæð að það kom fyrir
að nær allur fjárstofn einstakra bænda
hrundi niður á tveim til þrem árum. Á
árunum eftir 1940 barst þurramæðin
út frá S.-Þingeyjarsýslu austan Skjálf-
andafljóts og að Jökulsá á Fjöllum.
Fljótlega varð hennar einnig vart í
Eyjafjarðarsýslu og síðan varð hún út-
breidd um allt svæðið þar sem borg-
firska masðiveikin hafði herjað
sunnan- og vestanlands.
Reynslan varð að sú mæðiveiki,
sem fyrst kom upp i Deildartungu
náði mikilli útbreiðslu, allt frá Þjórsá
vestur og norður að Héraðsvötnum, ef
frá er talið Snæfellsnesið og Vestfirðir.
Þurramæðin var aftur á móti á
Snæfellsnesi og víðar. Fjárdauði af
völdum þurramæðinnar var einnig
mjög mikill.
Garnaveikin breiddist einnig út um
landið, en hefur aldrei verið eins1
skæður sjúkdómur og mæðiveikin.
Um og eftir 1950 var farið að
bölusetja fé gegn garnaveiki og hefur
það dugað vel. Nautgripir smitast
einnig af garnaveiki.
veiki kom upp í Deildartungu í Borgar-
firði, þurramæði í Reykjadal i S.-Þing-
eyjarsýslu og garnaveiki kom upp á 5
stöðum. Þeir hrútar sem farið var
með í Strandasýslu, V-Húnavatns-
Sauðfjár-
sjúkdómanefnd
Fyrstu lög um vamir gegn þessum
fjárpestum voru sett 1936. Þar var
gert ráð fyrir rannsóknum á fé í Borg-