Dagblaðið - 01.06.1979, Page 7

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 1. JÚNÍ1979.
7
Ufskjör á Islandi dragist
ekki aftur úr þvf sem gerist
f nágrannalöndunum
— stóref ling fslenzks iðnaðar er svar við alvarlegum horfum á vinnumarkaði
Markmið
þingsályktunar-
tillögu iðnaðar-
ráðherra um
iðnaðarstefnu:
Atvinnuhorfur á íslenzkum vinnu-
markaði á næstu árum eru mun al-
varlegri en áður hefur verið talið.
Þetta segir m.a. í nýlegu áliti sam-
starfsnefndar um iðnþróun sem
kynnt var Alþingi skömmu fyrir
þingslit.
Nefndin telur að vaxandi þátttaka
kvenna í atvinnulífi, fækkun fólks
við landbúnaðarstörf, hlutfallslega
minnkandi þáttur byggingariðnaðar í
mannaflanum, svo og vaxandi brott-
flutningur fólks frá landinu á allra
síðustu árum bendi til þess að gera
þurfi róttækar ráðstafanir til að
treysta grundvöll efnahags- og at-
vinnulífs og forða því að lífskjör á
íslandi dragist aftur úr því sem gerist
í nágrannalöndunum.
Samstarfsnefndin telur að ekki
verði unnt að leysa þennan aðsteðj-
andi vanda á heilbrigðan hátt nema
með mikilli áherzlu á eflingu og upp-
byggingu arðvænlegs iðnaðar með
góða möguleika á vaxandi framleiðni
áallra næstu árum.
Á grundvelli þessa álits hefur Hjör-
leifur Guttormsson iðnaðarráðherra
lagt fram á Alþingi tillögu til þings-
ályktunar um nýja iðnaðarstefnu.
í tillögu iðnaðarráðherra segir að
hin nýja iðnaðarstefna eigi að hafa
fimm meginmarkmið.
f fyrsta lagi að örva framleiðni i ís-
lenzkum iðnaði þannig að fram-
leiðnistig hans verði sambærilegt við
það sem gerist í helztu viðskiptalönd-
um og skilyrði skapist fyrir bætt lífs-
kjör.
í öðru lagi að stuðla að hagkvæmri
fjárfestingu til að fjölga störfum í
iðnaði og tryggja fulla atvinnu með
hliðsjón af aðstæðum í öðrum at-
vinnugreinum og áætlunum um
fjölda fólks á vinnumarkaði.
í þriðja lagi að leggja sérstaka
áherzlu á að efla iðnað á þeim sviðum
þar sem innlendir samkeppnisyfir-
burðir geta nýtzt til arðbærrar fram-
leiðslu á vörum .og þjónustu, jafnt
fyrir heimamarkað sem til útflutn-
ings.
í fjórða lagi að bæta starfsskilyrði
og auka áhrif starfsfólks á vinnustöð-
um og koma í veg fyrir skaðleg áhrif
af völdum iðnvæðingar á náttúru
landsins og umhverfi.
í fimmta lagi að tryggja forræði
landsmanna yfir íslenzku atvinnulífi
og auðlindum og stuðla að æskilegri
dreifingu og jafnvægi í þróun byggð-
ar í landinu.
Þá segir í þingsályktunartillögunni
að þessum markmiðum verði m.a.
náð með áætlunum, er taki til ein-
stakra iðngreina og verkefna í nýiðn-
aði, og með opinberum aðgerðum.
Þar segir að gera verði starfsskilyrði
iðnaðarins sambærileg við aðra
höfuðatvinnuvegi með aðgerðum i
skattamálum og lánamálum. Efla
verði lánasjóði iðnaðarins. Auka
áherzlu á rannsóknar- og þróunar-
starfsemi í þágu iðnaðar. Ríkisvaldið
'hafi forystu um verulegt átak í upp-
byggingu fjármagnsfreks nýiðnaðar,
m.a. með því að stjórn á iðnrekstri á
þess vegum verði gerð markvissari og
skipulagslegt forræði á þessum at-
vinnurekstri verði sett í hendur eins
aðila, sem hafi fjárhagslegt bolmagn
og sjálfstæði til ákvarðana um arð-
vænleg nýiðnaðarverkefni. í því
skyni að auka fjárfestingu í iðnaði
verði hvatt til aukinnar eiginfjár-
rrfyndunar fyrirtækja m.a. með ráð-
stöfunum i skattamálum.
Tillaga þessi verður væntanlega til
umræðu á Alþingi næsta vetur.
-GM
UST AF LANDSBYGGDINNI
Það hefur oftsinnis verið kvartað
yfir því að landsbyggðin færi var-
hluta af listsýningum og eitthvað
þyrfti að gera í þeim málum, — senda
'meiri „list um landið” kannski. Ég
held að nú orðið séu myndlistarmenn
fúsir að ferðast með verk sín, en setji
fyrir sig lélega sýningaraðstöðu
víðast hvar. Bæti landsbyggðin úr
henni þá getur hún eflaust átt von á
myndlist allt árið um kring. En
meðan menn hafa áhyggjur af þess-
um listskorti landsbyggðarinnar, þá
sendir hún ótrauð sitt fólk í bæinn til
sýningarhalds. í FÍM-salnum sýnir
ágætur listamaður af Króknum, Elías
B. Halldórsson, — en þaðan hafa
margir góðir listamenn komið, — og
í Ásmundarsal sýnir kona af Snæ-
fellsnesi, Soffía Þorkelsdóttir að
nafni. Síðan eru á kreiki tveir lista-
menn frá Framsókn og teljast því
kjörsynir landsbyggðarinnar, þeir
Jónas Guðmundsson og Kári Eiríks-
son.
Hlutlægt og
rómantískt
Skyldu þessi fjögur eiga eitthvað
sameiginlegt í listinni? Ekki er það nú
ýkja mikið, en þó mætti nefna það að
myndsýn j>eirra er að mestu hlutlæg
og afar rómantísk. Þau mála öll eða
leggja út af landslagi, húsum, bátum
og fólki en af ólíkri sannfæringu og
hjartalagi. Það kemst víst enginn hjá
því að vita að Jónas Guðmundsson
sýnir í Norræna húsinu, samtals 65
myndir, — olíumálverk (á striga eða
„ensk spjöld”) og vatnslitamyndir.
Það er nú orðið langt um liðið síðan
Jónas gekk í smiðju hjá Rúdólf
Weissauer vatnslitameistara og
grafíker og lærði að sletta og
sprengja upp vatnslit og búa til þoku-
kenndar ljóðrænar stemmningar um
fólk, báta og hesta. Síðan hefur
honum farið mikið fram og hin stóra
veika hlið hans, teikningin, er nú oft
lagleg, — með þeim árangri að Jónas
er mikill „sukses” í-Vestur-Þýska-
landi, að því sagt er. Grjótaþorpið er
honum hugleikið á þessari sýningu og
hann reynir að laða fram töfra þess-
ara gömlu húsa með snöggum dökk-
um pensildráttum.
Rósfingraðir
í kringum þau raðar hann bílum,
fólki á sveimi o.fl. og fer ofan í allt
saman með litum af sama hraðanum.
Sagði ég „töfra” hér áðan? Júvíst.
Það kemur nefnilega í ljós að Jónasi
þykir talsvert vænt um þessa gömlu
húskumbalda, þrátt fyrir „kýnísk”
ummæli um húsfriðun i útvarpsþátt-
um og annars staðar. Það sýna t.d.
hinir rósfingruðu litir sem hann notar
gjarnan til að umvefja þá og upp-
hefja, ljúfur fjólublámi o.s.frv.
Væntumþykja er eiginlega höfuðinn-
tak þessara mynda, hvort sem fjallað
er um hús, báta eða flugvélar, en að
öðru leyti er Jónas að yrkja svipaðan
garð og margiraðrir og er ekkert fyrir
inýbreytni í formi. Olíumyndir af
yfirstærð sýna nýja hlið á honum og
sýna ótvíræða kompónistahæfileika,
en það sem virkar snögginnblásið og
af fingrum fram í vatnslitamyndun-
um, kemur út sem hroðvirkni á
stórum fleti.
Einkamál Soff íu
Það er hins vegar fátt um stóra
fleti á lítilli sýningu Soffiu Þorkels-
dóttur í Ásmundarsal, enda er þar á
ferð hógvær manneskja með sín
einkamál og getur auk þess ekki stát-
að sig af mörgum skólum og nám-
skeiðum. Maður hefur á tilfinning-
unni að hún hafi sjálf ekki verið
áfjáð í að trana sér fram meðal lista-
manna, en einhverjir aðrir tekið af
henni ráðin. Það er kannski álitamál
hvort verið er að gera henni greiða
með því því ýmislegt vantar upp á
tækni og frágang hjá Soffíu. En á
móti kemur dálítið sérstakt hugarflug
og ljóðrænt, — furðuverur og ein-
hyrningar svífa yfir vötnunum og
mýkt er að finna í litunum. Alltént er
í þessum litlu verkum að finna ein-
lægni og innileika, en í mínum bók-
um eru þeir eiginleikar stórum meira
virði en öll sú málaratækni sem fram
kemur á sýningu Kára Eiríkssonar að
Kjarvalsstöðum.
Rómanskur stíll
Sú tækni virðist nefnilega þjóna
ansi litlum tilgangi, ef á heildina er
litið. Kári kom fram á sýningu árið
1959 með þau stílbrigði sem hann
hefur tamið sér æ síðan, með tiltölu-
lega litlum breytingum. Ætli þetta sé
ekki rómanskur stíll, — eins konar
bíanda af Bernard Buffet, Mathieu
og ýmsum dekoratífum málurum
ítölskum og mexikönskum. Nú má
svo sem hugsa sér einhverja íslenska
útgáfu á slíkum stil, með sterklit-
uðum eldglæringum, sólslikju og
lífsgleði. En í gegnum árin hefur mér
í raun aldrei fundist sem Kári væri
nokkuð að fjalla um íslenskt um-
hverfi, þótt í myndum hans kæmu
fyrir fjöll, bátar, fólk og fiskar.
Margar myndir hans byrja kannski á
þeim slóðum, —- við sjáum móta fyrir
fjallsbrún, móabarði eða báti í vör,
en allt í einu koma marglitir „geisl-
ar” eins og fjandinn úr sauðarleggn-
um inn í myndirnar ásamt öðru
krassi og pírumpári, án þess að
maður sjái hver ástæðan er. Engu er
líkara en að á málarann renni
berserksgangur nálægt lokum hvers
málverks. Þessi útgeislun og krúsi-
dúllismi verður svo aðalefni afstrakt
myndverka Kára og svo fimleg
verður hún að úr myndunum dettur
öll spenna, línumar verða allsráðandi
eins og í veggfóðri. Það er aðeins á
stöku stað að þessi vinnubrögð
virðast við hæfi, — í mynd af heysátu
■ (nr. 11) og hreiðri (nr. 10). Þar er nóg
um stráin.
Leitað að strúktúr
Eftir sýningu Kára er það eins og
vítamínssprauta að sækja heim Elías
B. Halldórsson í FÍM salinn. Elías
hefur fyrir löngu sýnt og sannað að
hann hefur bæði hæfileikana og
hugarflugið til að kanna sín eigin
afrétti í landi listanna. Hann sýnir nú
fjölbreyttari verk en oft áður, olíu-
myndir, pastel, vatnsliti, kol, krít og
tréristur. Á síðustu sýningu sinni í
Norræna húsinu kom Elias fram sem
óvenju heilsteyptur listamaður. Var
auðséð að hann var angi á meiði
íslenskrar landslagshefðar, en með-
ferð hans svo og litaval voru afar
persónuleg. Elías leitaði að
„strúktúr” landsins og kom út með
sambland af sterklegum mössum sem
litaðir voru af rómantískri mýkt svo
að öll harka var þarna víðs fjarri.
Spennufall
Nú hefur Elías breyst ögn og ekki
vænlega, að mér finnst. Virðist mér
sem hann leggi of mikið upp úr stífri
geómetrískri uppbyggingu mynda, —
kubbaformum, — en sú aðferð held
ég að hafi gengið sér til húðar fyrir
tveimur áratugum. Þetta er einkenni
á um tylft nýlegra mynda hans og við
þessa meðferð verður spennufall í
þeim.
Ekki er ég heldur sáttur við til-
raunir hans til að nálgast afstraktlist
Þorvaldar, eins og í „Flýtur ljós”.
Eiías er upp á sitt besta er hann fylgir
eftir náttúrlegri hrynjandi umhverf-
is síns og brúkar þau litasambönd
sem honum hafa reynst best, t.d.
blámann og roðann. Þetta er í hæsta
máta rómantísk list, en sjaldan
væmin eða yfirgengileg. Um smærri
myndir Elíasar er margt gott að
segja, en um þær gildir hið sama og
málverkið, — laus meðferð forma og
lita gefst best. Tréristur hans hafa
ávallt verið sér á báti hjá honum. í
jjeim fjallar hann um fólk og þá
oftast með kímilegu hugarfari og frá-
sagnarlegu. Við það missa þær
óneitanlega einhverja myndrænu, en
gleðja þógeðið.
AÐALSTEINN 1
INGÓLFSSON
Ennþá er það Binatone
sem býður best
Landsins mesta úrval af
bílútvarpstækjum og hátölurum
AUDIOMOBILE
GRAND PRIX Verö kr. 63.440
VERÐ VIÐ ALLRA HÆF/
Altt til hljómflutnings fyrir:
HEIMILIÐ — BÍUNN
OG
DISKÓTEKIÐ
s»ia»i<gki
i <
ARMULA 38 (Selmúla megin) 105 REYKJAVIK
SIMAR: 31133 83177 POSTHOLF 1366