Dagblaðið - 14.09.1979, Qupperneq 12

12
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1979.

íBIAÐIÐ
Útgefandl: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjMfuon. Ritstjöri: Jönas Kri*tjW*on. s
RrtstjömarfuBtrúi: Haukur Hatgason. Skrifstofustjöri rítsljömar Jöhannes Reykdal. FréttastjM: Ómar ’
Valdimarsson.
íþröttir HaHur Sfmonarson. Menning: Aöaistelnn Ingöifsson. Aflstoðarfréttastjöri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tömasson, Atll Stalnarsson, Rreai Sigurflsson, Döra Stefénsdött-
ir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jönsson, Ólafur Gairsson, Sigurflur Sverrisson.
Hönnun: Gufljön H. Pálsson. Hilmar Karisson.
Ljösmyndir. Ámi Péll Jöhannsson, BjamleHPur BjamleHsson, Hflrflur Vilhjélmsson, Ragnar Th.
Sigurflsson, Sveinn Þormöðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjöHsson. Gjaldkori: Þréinn Þorieifsson. Sflkistjóri: Ingvar Sveinsson. Drorfing-
arstjörrMár E.M. HaWdéreeon.
Ritstjöm Siðumúla 12. Afgrelflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverhofti 11.
Aflalsimi blaflsinser 27022 (10 Inur).
Setning og umbrofc Dagbla^ifl hf., Siflumúla 12. Mynda og plötugerfl: Hilmir hf., Siflumúla 12. Prentun:’
Árvakurhf., SkeHunni 10. ,
Verfl I lausasfllu: lOOkrónur.Jfeffl (éskrift fnnanlandsi3600 krönur_ __ __ «
Fjárkúgun mistókst
„Fámennur hópur getur valdið slík- /Jj
um usla í atvinnu- og efnahagslífí, að
sköpum getur skipt,” sagði Sigurður
Líndal prófessor nýlega í kjallaragrein í
Dagblaðinu. Þessi ummæli hefur
Grafiska sveinafélagið reynt að stað-
festa að undanförnu.
Sigurður sagði einnig: „Aðstaða aðilja vinnumark-
aðarins er svo sterk — ekki sízt vegna verkaskiptingar,
sem grundvallast á mikilli sérhæfingu — að vinnu-
stöðvun má beita þannig, að jafna má við f járkúgun. ’ ’
Þessi ummæli Sigurðar hefur Grafiska sveinafélagið
einnig reynt að staðfesta. Tveir menn stöðvuðu með.
einföldu vaktavinnubanni útkomu tveggja stærstu dag-
blaðanna. Aðrir tveir menn stöðvuðu á sama hátt út-
komu hinna fjögurra.
Fjárkúgun að hætti grafiskra fer því þannig fram, að
fjórir menn neyða sex dagblöð til að halda uppi nærri
fullum kostnaði án þess að nokkrar tekjur komi á
móti. Þetta er eins konar óverjandi skot í horn.
Dagblöðin gátu valið milli 100 milljón króna sam-
eiginlegs verkfallstjóns á viku og riflegrar launahækk-
unar, sem hefði þó aðeins numið broti verkfallstjóns-
ins. Á máli mafíunnar er talað um „tilboð, sem ekki er
hægt að hafna”.
Á sama tíma getur stéttarfélagið haldið uppi mönn-
unum fjórum, sem stöðvuðu blöðin sex, ef til vill með
aðstoð norrænna systurfélaga. Spilin voru þannig gef-
in, að öll trompin virtust vera í höndum fjárkúgunar-
innar.
Af hverju gáfust dagblöðin þá ekki upp og spöruðu
sér stórfé með því að láta kúga sig til fjár? Skýringin er
hin sama og hjá þeim fyrirtækjum í Bandaríkjunum,
sem hafa sameinazt um að reka mafíuna af höndum
sér.
Sá, sem einu sinni lætur undan fjárkúgun, er
dæmdur ævilangt undir fjárkúgun. Hinn, sem ekki
lætur kúga sig til fjár, má búast við meiri aðgát og friði
í framtíðinni. Þetta er hið nýja sjónarmið Vinnuveit-
endasambandsins.
Það kom strax í ljós í vor í farmannadeilunni. Þar
var verkbanni beitt gegn verkfalli. Fyrirtækin gátu
sparað sér verulegan hluta kostnaðar síns. Afleiðingin
varð sú, að deiluaðilar stóðu tiltölulega jafnt að vígi.
Fjárkúgunin mistókst.
Með víðtæku verkbanni, sem var í aðsigi, hefðu dag-
blöðin sparað sér mestan hluta útgjalda sinna. Sum
þeirra hefðu komizt niður í minna tap á dag en þau
hafa í fullum rekstri. Þar með gátu þau mætt í hringinn
á jafnréttisgrundvelli.
Því miður hafa verkbönn slæm áhrif á afkomu sak-
lauss fólks, sem engan þátt á í fjárkúgun að hætti graf-
iskra. En launalaust frí frá störfum hefði þó verið
skárra en atvinnuskortur vegna gjaldþrots vinnustað-
arins.
Með samstöðu um verkbann gengu vinnuveitendur
um leið erinda ríkisstjórnarinnar í varnarstríði hennar
við verðbólguna. Það stríð tapast endanlega, ef ein-
stakir hópar fyrirtækja láta beita sig fjárkúgun, sem
síðan kemur skriðunni af stað.
Einnig hafa vinnuveitendur gengið erinda Alþýðu-
sambandsins, sem hefur reynt að hjálpa ríkisstjórninni
með því að fallast á kjararamma til áramóta. Sam-
bandið vill tæpast, að hálaunahópar auki bilið milli sín
og láglaunahópa.
Fjárkúgunin olli samtökum launþega álitshnekki og
vakti mikla athygli á gagnrýni Sigurðar Lindal. Fjár-
kúgunin olli miklu tjóni, en náði samt ekki markmiði
sínu. Og stundartjón er betra en varanleg kúgun.
Þannig mistókst algerlega fjárkúgun að hætti graf-
iskra.
Þriðji mesti
kolaframleið-
i heimi
andi
Fyrir þrjátíu árum drógu bændur
naumlega fram lífið á hinni
hrjóstrugu Júnnan-Guizhou-hásléttu
1000 metra yfir sjó í Suðvestur-Kína
og hjuggu kol beint úr fjöllunum með
handsmíðuðum hökum.
Nú er þetta svæði eitt af
mikilvægum iðnaðarsvæðum í Kína,
þar sem risnar eru gríðarstórar verk-
smiðjur og nýjar borgir iðandi af lífi.
Þessar breytingar hafa einkum or-
sakuzt af sköpun Líupansjúíkolamið-
stöðvarinnar.sem tel'tti! átta mestu
kolaframleiðenda Kina. Er bent á, að
hún sé ein af meginstoðunum í
áætlun, sem nú er gerð um að koma
efnahagsltfinu i nútimahorf.
Á Líúpansjúí — kolasvæðinu,
sem tekur yfir 20.000 ferkílómetra
svæði eru nú framleiddar tiu milljón
lestir af kolum á ári, og er gert ráð
fyrir, að þessi tala hækki upp i 11.8
milljónir, þegar tveim nýjum námu-
göngum verður bætt við þær 21
tvenndir, sem fyrir eru.
Jafnframt því að fullnægja öllum
kolaþörfum Guizhoufylkisins af
járn- og stálverksmiðjum, steypu-
verksmiðjum fyrir málma aðra en
járn, kemískum verksmiðjum, vél-
smíðaverksmiðjum og aflstöðvum,
hefur Líúpansjúi nú kol aflögu handa
öðrum hlutum Kína.
Síðastliðið ár til dæmis voru
sendar meira en 3.6 milljónir lesta til
nágrannafylkjanna Sitsúan og
Júnnan, s\o og til Guagdon-fylkis og
sjálfstjórnarhéraðsins Guangxi
Zhúang.
Liúpansjúi er nú stærsta kolamið-
stöðin fyrir sunnan Tsangjíangfljót,
en fyrir 14 árum var ekki til þar
nokkur kolanáma.
Hinn smávægilegi iðnaður, sem til
var í Guizhou við stofnun Alþýðu-
lýðveldisins 1949 — ein 16 smá-
fyrirtæki, þar á meðal kvikasilfurs-
náma, sem aðeins framleiddi þrjár
lestir á ári, sementsverksmiðja með
ársframleiðslu undir 800 lestum og
aflstöð, sem framleiddi sjö milljón
kílóvattstundir á ári — fékk eldsneyti
sitt úr kolum, sem flutt voru inn i
fylkið um mörg hundruð mílna veg.
En þegar iðnaður þróaðist í
Guizhou — og betur komu í
ljós magn og gæði kolasvæðanna i
Líúpansjúi — óx þörfin fyrir kola-
miðstöð.
Þannig gerðist það 1965, að
verkamenn víðsvegar að í Kína —
margir þeirra áður óvanir þessari
mjög erfiðu líkamsvinnu — komu til
Guizhou til að vinna brautryðjenda-
starf við uppbyggingu og rekstur
Líúpansjúi-námanna.
Meira en 50.000 menn settust að i
þessu eyðilega landslagi, flestir í
tjöldum eða hellum í hæðunum.
Lífið var erfitt, og það þurfti að búa
til á staðnum jafnvel hin einföldustu
áhöld — verkamaður frá þeim tíma
minnist þess að hafa notað trjágrein-
ar fyrir matprjóna, er hann snæddi
hinar fátæklegu máltíðir.
En innan árs var búið að grafa
eina tvennd námuganga og taka i
notkun, og á næsta ári uppbygging-
arinnar var hafin vinna við 13
tvenndir.
Á áratugnum eftir 1966 dró úr
hinum mikla byrjunarhraða í upp-
byggingu Líúpansjúí, svo að hún rétt
silaðist áfram og virtist ætla að renna
út i sandinn, þegar verkamennirnir
drógust inn í klíkudeildir menningar-
V
r
Þegar ég flutti hingað suður til
Flóríðar hélt ég, að líklega myndu
hinar innbyggðu, íslenzku veður-
áhyggjur láta minna á sér bæra, þvi
segja má, að hér ríki sífellt sumar og
sól árið um kring. En þar skjátlaðist
mér, því mér finnst ég beri alveg eins
mikla ábyrgð á veðurfari hér, eins og
mér fannst á Fróni. Maður spáir í
morgun- og kvöldroðann, fylgist með
veðurfréttum og vindáttum og rýnir á
hitamæla.
Verandi þannig nokkurs konar
leyndar veðurstofustjóri og á-
byrgðarmaður um veðurfar hér
syðra, hefi ég undrazt mikið veður-
lýsinguna, sem daglega er prentuð í
Mogganum í dálkinum, sem sýnir
veður um heim allan. Þar stendur
næstum upp á hvern dag: Miami 30
skýjað. Ég sprett fram úr rúminu á
morgnana og hleyp út í port til að sjá,
hvort ég geti komið auga á Mogga-
skýið, en sé ekkert nema stóra og
heita sólina, sem er að hífa sig upp á
himinhvolfið hellandi geislum sínum
yfir réttláta jafnt sem rangláta. Mér
er því hulin gáta, hvaðan veður-
fregnir Moggans geta verið ættaðar,
nema veðrið sé tekið um miðja nótt
og að athuganamaður álykti, að him-.
Eru kosningar
í sjónmáli?
V
Þótt mönnum kunni að sýnast sem
logn sé í lofti stjórnmálalífsins um
þessar mundir, að undantekinni ofur-
lítilli ókyrrð umhverfis Jan Mayen-
málið, er ekki víst að allt sé sem
sýnist. Víða eru teikn á lofti sem bent
geta til þess að gengið verði til kosn-
inga i haust eða á komandi ári og þá
ef til vill til fleiri en einna. Skal nú
bent í þær áttir, sem ókyrrðin er
einna helzt í.
Kollvarpar verðbólgan
stjórninni?
Áhugamenn um stjórnmál gera sér
auðvitað ljóst, að ástandið í efna-
hagsmálunum getur orðið ríkisstjórn-
inni skeinuhætt á komandi hausti og
vetri. Þjóðhagsstofnun hefur gefið tU
kynna að óðum stefni í 60% verð-
bólgu og hæpið er að ætla, að
Alþýðuflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn, hvað sem Alþýðubanda-
laginu líður, treysti sér tU að eiga að-
ild að ríkisstjórn, sem láti hana yfir
sig ganga. Þvert á móti er ástæða til
að ætla að þessir tveir flokkar vilji nú
snúa baki í vegginn og spyrna fótum
gegn verðbólguöldinni. Það verður
hins vegar ekki gert nema með algerri
samstöðu stjórnarflokkanna allra.
Líklegt er að mörgum aðstandendum
ríkisstjórnarinnar hrjósi hugur við að
stranda í sama látlausa hráskinna-
leiknum í efnahagsmálunum á kom-
andi hausti og vetri og raun var á sl.
vetur. Þess vegna er óhjákvæmilegt
að stjórnarflokkarnir taki senn hvað
líður afstöðu til þess hvort þeir geta
komið sér saman um andverðbólgu-
stefnu sem leiði til þess, að þeir muni
snúa bökum saman um að knésetja
verðbólguna á tilteknu tímabili.
Komi í ljós að þeir geti það ekki er
engin ástæða til að ætla að þessari
ríkisstjórn verði öllu lengri lifdaga
auðið. Og þá er nokkurn veginn víst