Dagblaðið - 14.09.1979, Qupperneq 31

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1979.
35
„ Tilveran er
mikil vogun”
— segirAmþórHelgason, sem einn íslendmga les með ritsjá og varð fyrstí
blindi íslendingurinn tilaó Ijúka háskóíaprófi
„Nei, ég trúi þessu ekki, að
Framsókn liði illa í stjórnarsam-
starfinu. Þreytan fer vaxandi. Margir
forystumenn flokksins vilja slíta sam-
starfinu.” Það er Arnþór Helgason,
sem hefur orðið og les úr leiðara Dag-
blaðsins. Það væri ekki i frásögur
færandi nema fyrir þá sök, að Arnþór
er blindur og hefur verið það frá
fæðingu. Nýtt tæki, svonefnd ritsjá,
gerir honum nú kleift að lesa flest rit
þ.á m. dagblöð og er Arnþór eini
íslendingurinn, sem getur lesið með
þessu tæki. DB bað hann að lýsa
tækinu.
Les 50—60 orð
á mínútu
„Tækið heitir á ensku „optical
converter” og er stytt í „optacon” Það
var flutt hingað til lands árið 1973
undir nafninu ritsjá. Tvö slík tæki eru
nú til hér á landi, annað er notað í
Blindraskólanum en ég er eini
einstaklingurinn sem hef nýtt mér
þetta,” segir Arnþór og heldur áfram:
„í lítilli myndavél sem haldið er í
hægri hendi eru „fótósellur” sem eru
tengdar við skynjara sem eru í tækinu.
Á smá plötu í tækinu eru 144
punktar sem titra, og þegar myndavélin
nemur mynd af einum staf, titra þeir
punktar, sem nauðsynlegir eru til að
mynda stafinn — m.ö.o.: titrandi
mynd af stafnum kemur upp i
visifingur vinstri handar. Það skal
skýrt tekið fram, að hér er um rétta
mynd af stafnum að ræða en ekki
blindraletur.
Ég varð þvi að læra lögun stafanna
upp á nýtt," segir Arnþór. ,,Það gerði
þetta tæki hafi einkum í för með sér
fyrir hann sagði Arnþór: „Orðabækur
eru eitt dæmi. Þær eru mjög
rúmfrekar á blindraletri en tiltölulega
einfalt er að fletta upp í orðabókum
með þessu letri.”
Vann BA-ritgerð
með ritsjánni
Síðastliðið vor lauk Arnþór BA-
prófi í íslenzku og sögu frá Háskóla
íslands og er hann fyrsti blindi
íslendingurinn sem lýkur háskólaprófi.
Námskeiðið sem Arnþór sótti í umferli
hefur gert það að verkum að hann er
ekki háður öðrum með að komast leiðar
sinnar.
ski Idu leiðir þeirra bræðra að því leyti,
að þeir fóru hvor í sitt námið og varð
því mjög brýnt fyrir Arnþór að geta
komizt leiðar sinnar upp á eigin spýtur.
Heyrir bergmál
f rá strætisvagna-
skýlum
„Ég komst ekki spönn frá rassi í
menntaskóla,” segir Arnþór. ,,í fyrra
sótti ég námskeið í umferli i Bretlandi.
Það er í þvi fólgið, að maður lærir að
nota hvíta stafinn við að komast áfram
og að beita hlustun við að komast
áfram. Maður getur t.d. hlustað eftir
strætisvagnaskýlum. Maður heyrir
bergmálið frá þeim þegar gengið er
fram hjá þeim. Eins ef byggingar
standa þétt við gangstétt heyrir maður
þær. Þá heyri ég stundum, hvar grind-
verk er ef það er hátt og kyrrt er i veðri.
Þetta kom mér talsvert á óvart,” sagði
Arnþór.
Námskeiðið sem hann sótti var i
borginni Torquay í Englandi. „Þar var
okkur meðal annars kennt að finna
verzlanir í miðborginni. Þá fer maður
eftir ýmsum einkennum. H\cr sérverzl-
un hefur sinn ilm. Þannig getur maður
áttað sig á, hvort um er að ræða tízku-,
skó-, matvöru- eða bókaverzlun. Þú
heyrir líka greinilega þegar þú gengur
fram hjá anddyrum. Þá myndast eitt-
hvert tóm og maður heyrir bergmálið.
Þess vegna er t.d. mjög auðvelt að
ftnna staði eins og Reykjavikurapótek
og Hótel Borg.
Ég þykist þess fullviss, aðef ég hefði
farið fyrr á þetta námskeið þá mundi ég

Blaðamaður DB gengur með Arnþóri þá leið sem Arnþór fór næstum daglega siðastliðinn vetur, i Háskólann. Það fór ekki
framhjá Arnþóri að þarna hafði verið stevpt ný gangstétt í sumar.
ég á einni viku haustið 1973 en siðan
fór allur veturinn 1973—74 í að þjálfa
mig i notkun ritsjárinnar.
Um ftáskana 1974 las ég lítinn
bækling til enda og var þá búinn að ná
25 orða hraða á mínútu, en nú les ég að
meðaltali 50—60 orð.
Leiðist
skáletrið
Það sem gerir mér að vísu svolitið
erfitt fyrir er, að ég hef ekki gætt þess
að þjáífa mig jafnt í lestri allra letur-
gerða, og mér leiðist ennþá skáletur,”
segir Arnþór.
Þegar hér var komið sögu ákváðu
DB-menn að leggja smápróf fyrir
Amþór með þvi að velja ákveðið nafn
úr símaskránni og láta hann fletta upp
á því. Arnþór stóðst próftð með prýði
og var nákvæmlega 2 mín. og 15 sek.
að finna nafnið. Hann benti á, að hann
ætti að geta flýtt mjög fyrir sér við
slíkar uppflettingar með því að merkja
á skrána, á hvaða blaðsíðu hinir
einstöku bókstaftr byrjuðu.
Aðspurður um, hvaða breytingar
„BA-ritgerð mina vann ég algjörlega
með þessu tæki,” segir Arnþór, „enda
gæti ég ekki ímyndað mér, að aðrir
hefðu enzt til að vinna þetta með mér.
Ég fæ mikið af alls konar tímaritum
og fréttabréfum sem formaður KÍM.
Mér er nauðsynlegt að líta í þau. Þetta
hefur reynzt mér alveg ómetanlegt og
gerir mér kleift að fylgjast með og
athuga i fljótu bragði innihaldi greina,
sem ég get svo skoðað betur ef mér
sýnist svo,” segir Arnþór.
Þangað til í fyrra komst Arnþór
ekki_.ferða sinna nema i fylgd með
öðrum. Á menntaskólaárum sínum
fylgdi tvíburabróðir hans, Gísli, hon-
um jafnan. Gísli er blindur að mestu,
en sér þó nægjanlega til að geta komizt
allra ferða sinna. Eftir stúdentspróf
nú þekkja miðbæinn eins og fingurinn
á mér.
Rambar undan-
tekningarlaust
á barinn
Okkur var t.d. kennt, hvernig við
ættum að haga okkur i ölstofum og
stórverzlunum. Maður rambar undan-
tekningalaust á barinn því að þar
klingja menn bæði glösum og mynt, og
i stórverzlunum stefnir maður alltaf á
peningakassann og á sjaldan á hættu
að ryðja nokkru niður.
í haust lét ég það verða mitt fyrsta
verk að kanna leiðina héðan (Arnþór
býr á Seltjarnarnesi) og út í Háskóla,
og fer hána annaðhvort gangandi eða
með strætisvögnum. Ég tek leið þrjú
niður i bæ, skipti þar um vagn og tek
leið fimm í Háskólann. Ég þekki
göturnar sem vagninn fer eftir og set á
mig ákveðin einkenni. Ég þekki það
t.d. mjög greinilega þegar vagn nr. 3
sveigir frá Meistaravöllum og inn á
Kaplaskjólsveg. Þar koma tvær
beygjur í röð.”
Hér beitir Arnþór ritsjánni á leiðara Dagblaðsins.
—i
Hér er Arnþór kotninn að Arnagarði og tröppurnar reyndust honum ekki hið minnsta
vandamál. DB-myndir: Magnús Karcl.
— Við spyrjum Arnþór, hvort það sé
ekki erfiðlcikum bundið fyrir hann að
skipta um vagn.
„Ég veit á hvaða tima vagninn á að
koma og ég spyr vegfarendur gjarnan,
númer hvað vagninn er scm sé að
koma. Oft kemur það lika fyrir, að
vagnstjórarnir kalla á mig,” segir
Arnþór.
Svaðilfarirnar
skemmtilegar
„Það er mjög títt meðal blinds fólks
að segja frá svaðilförum sínum,” segir
Arnþór. „Það þykja mjög skemmti-
legar frásagnir í hópi blindra á meðan
aðrir setja upp mæðusvip. Tilveran er
svo mikil vogun, að þú átt það vist að
lenda vikulega eða jafnvel daglega í
einhverju klandri, og að unnum hverj-
um sigri fyllist maður ákveðnu stolti,”
segir Arnþór. Og víst er um það, að
Arnþór hefur unniö margan sigurinn á
lífsgöngu sinni með bjartsýnina að
leiðarljósi. Þeir er þekkja Arnþór telja
bjartsýnina eitt helzta einkenni hans.
Allt tal um
innri sýn er bull
„Þegar rætt er á hátíðarstundu um
hlulskipti blindra i þjóðfélaginu er
gjarnan vitnað til einhverrar innri sýnar
sem þeir eigi að hafa fram yfir aðra,”
segir Arnþór.
„En mér er spum, hvort innri sýn
flokkist ekki undir almennt vit og
skilning. Þess vegna er sá maður
einsýnn og þröngsýnn sem hefur enga
innri sjón og um innri sýn hjá blindu
fólki er ekki að ræða hafi það enga al-
menna reynslu sem það getur miðlað
öðrum af. Allt tal um innri sýn, sem
blindir hafa fram yfir aðra er þvi bull,”
segir Arnþór að lokum.
-GAJ-
4 '>L
BðM&saBiósho
Ms. Baldur
fer frá Reykjavik þriðjudaginn 18.
þ.m. til Breiðafjarðarhafna.
Vörumóttaka á mánudag og
þriðjudag.
Ms. Esja
fer frá Reykjavik miðvikudaginn
19. þ.m. til ísafjarðar og tekur
vörur á eftirtaldar hafnir: ísafjörð,
(Bolungarvik, Súgandafjörð og
Flateyri um ísafjörð), Þingeyri,
Patreksfjörð (Bíldudal og Tálkna-
Ijörð um Patreksfjörð.
Vörumóttaka alla virka daga nema
laugardag, til miðvikudags.
Coaster Emmy
fer frá Reykjavik föstudaginn 21.
þ.m. austur um land til Vopna-
fjarðar og tekur vörur á eftirtaldar
hafnir: Vestmannaeyjar, Horna-
fjörð, Djúpavog, Breiðdalsvfk,
Stöðvarfjörð, Fáskrúðsfjörð,
Reyðarfjörð, Eskifjörð, Neskaup-
stað, Seyðisfjörð (Borgarfjörð og
Vopnafjörð).
Vörumóttaka alla virka daga til
20. þ.m.