Dagblaðið - 15.11.1979, Side 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1979.
/■" ----————^
Frjáls gjald-
eyrisverzlun
Sjálfstæðisflokkurinn hefur birt
stefnu sína i efnahagsmálum. Hún
skiptist i skammtimamarkmið,
„Leiftursókn gegn verðbólgu”, og í
langtímamarkmið, „Leið til bættra
lífskjara”. Sjálfstæðisflokkurinn
gengur nú til kosninga með skelegg-
ari og ákveðnari stefnu en oftast áður
og ætlar sér að ráða niðurlögum
verðbólgunnar með skjótvirkum
hætti og bæta lífskjörin annars vegar
með auknu athafnafrelsi, valddreif-
ingu, skattalækkun og hagkvæmari
fjárfestin^u og hins vegar með nýt-
ingu orkulinda þjóðarinnar í
hálaunaiðnaði.
Í kosningastefnuskránni segir m.a.
orðrétt:
„I.osað verði um þau innflutnings-
og gjaldeyrishöft, sem enn gilda, svo
sem í ferðamannagjaldeyri, og allir
bankar fái rétt til að verzla með
erlendan gjaldeyri.”
íslendingum
ekki treyst
Hér er tekið af skarið, en eins og
allir vita er farið með íslendinga eins
og fáráðlinga í gjaldeyrismálum sem
og i mörgum öðrum málum. Þeim er
ekki treyst fyrir þvi að taka ákvarð-
anir, sem snerta þá sjálfa. Ástæðan
fyrir þessu ástandi er sú þjóðsaga, að
með auknu frelsi fólksins streymi
fjármagnið úr landinu, ef stjórnvöld
grípi ekki til sinna ráða með boðum
og bönnum í gjaldeyris- og viðskipta-
málum.
Á árunum fyrir 1%0 gátu lands-
menn keypt tékkneska og rússneska
bíla vegna viðskiptasamninga, sem
gerðir höfðu verið við þessar þjóðir.
En aðeins útvaldir fengu leyfi til að
flytja inn bifreiðir frá öðrum
þjóðum. Þegar viðreisnarstjórnin
ákvað að leyfa frjálsan innflutning,
æptu kommúnistar og framsóknar-
menn í kór, að landið mundi fara á
hausinn. í Ijós kom, að í kjölfar
viðskiptafrelsis komu mestu fram-
faraár þjóðarinnar.
Gjaldeyrir geymdur
undir koddanum
Til skamms tíma var talið óheimilt
fyrir íslendinga að eiga erlendan
gjaldeyri. (Sumir nefna aðeins er-
lenda peninga gjaldeyri til aðgrein-
ingar frá islenzku krónunni og er það
táknrænt um það álit sem menn hafa
á íslenzkum gjaldeyri). Með breytt-
um skilningi á lögum og reglum var
þó talið heimilt að eiga erlenda pen-
inga á sérstökum reikningum. Á
rúmu einu og hálfu ári eru slíkir
reikningar orðnir á milli 4 og 5
þúsund talsins og inneignin nemur
samtals um 2,5 rhilljörðum eða jafn-
gildi um það bil 500 nýrra fólksbif-
reiða. Allar líkur eru á því, að þetta
fjármagn hefði ekki skilað sér i bank-
ana nema að hluta, heldur verið
geymt i bankahólfum, skrifborðs-
skúffum eða undir koddanum.
Það eru engin rök, sem mæla með
því að íslendingar séu i háttum svo
ólíkir öðrum þjóðum, að þeim sé
ekki treystandi fyrir því að ráða gerð-
um sínum í gjaldeyrismálum. Á
Kjallarinn
Friðrik Sophusson
íslandi gilda engin séríslenzk efna-
hagslögmál. Þeir sem hins vegar trúa
því að hér gildi séríslenzk lögmál og
vjlja loka landinu til að koma í veg
fyrir landflótta verða þá að viður-
kenna jafnframt, að þeir vilji sér-
islenzk lífskjör, sem eru önnur og
lakari en nágrannaþjóðanna.
Flótti f ólks og
fjármagns stöðvað-
ur
með auknu f relsi
Forsenda frjálsrar gjaldeyrisverzl-
unar er markaðsverð gjaldeyrisins, en
þannig verður komið í veg fyrir ranga
gengisskráningu og áhyggjur af
jöfnuði við útlönd. Stöðugt gengi
verður hins vegar að tryggja m.a.
með verðjöfnunarsjóði fiskiðnaðar-
ins, þannig að hann jafni einvörð-
ungu erlendar verðsveiflur.
Sjálfstæðisflokkurinn vill einfalda
gjaldeyrisverzlunarkerfið og gefa
þeim viðskiptabönkum, sem telja sér
fært, tækifæri til að verzla með
erlendan gjaldeyri.
Flótti fólks og fjármagns úr land-
inu verður ekki stöðvaður með höft-
um og bönnum. Aðeins aukið frelsi
og sókn í arðsamar atvinnugreinar
geta bætt lífskjörin og gert þau
sambærileg við kjör annarra þjóða.
Frjáls gjaldeyrisverzlun er því eðli-
legur áfangi á leið þjóðarinnar út úr
efnahagsógöngum.
Friðrik Sophusson.
IB „Fariö er með íslendinga eins og fáráöl-
inga í gjaldeyrismálum...”
Boðberí auðhyggju
og einokunarstefnu
Sjálfstæðisflokkurinn reynir að
telja þjóðinni trú um að hann sé boð-
beri einkaframtaksins og hvers konar
frjálshyggju í landinu. Sami flokkur
vill draga úr ríkis-, bæjar- og sam-
vinnurekstri. Til að leggja frekari
áherslu á þennan boðskap sinn hafa
málgögn flokksins viðhaft slagorð
eins og „Báknið burt”. Hverjar hafa
efndir Sjálfstæðisflokksins verið í
þessum efnum í reynd í gegnum árin
og hvers konar grundvöll hafa þeir
lagt að uppbyggingu einstaklings-
frelsisins og í hvaða atvinnugreinum
þjóðfélagsins er því ætlað að þróast?
í þessu sambandi er rétt að skoða
framkvæmd Sjálfstæðisflokksins
varðandi stærstu útflutningsgrein
landsmanna, sjávarafurðir. Útflutn-
ingu. inn er, cins og kunnugt er, ein-
ungis i höndum einokunaraðila, þ.e.
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna.
SÍS, Saltfisk- og skreiðarframleið-
enda, sildar- og mjölframleiðenda.
Flokkast svona einokunarhringir eða
sölusamtök framleiðenda. undir
frjálst einkaframtak að mati Sjálf-
stæðisflokksins? Hefur flokkurinn i.
reynd stutt við frjálst einkaframtak
varðandi vöruflutninga til og frá
landinu? Hefur eðlileg eða einhver
samkeppni skapast i þeirri atvinnu-
grein?
Allir landsmenn þekkja svarið.
Eimskipafélag íslands, ásamt skipa-
deild SÍS, hafa samkeppnislaust í
áratugi komið sér saman um skipt-
ingu vöruflutninga til og frá landinu
og ákveðið flutningsgjöldin. Svipað
rekstrarform gildir um flugsamgöng-
ur til og frá landinu, rekstraraðili er
aðeins einn aðili, Flugleiðir hf.
Hvernig er hinu frjálsa einstaklings-
frelsi varið varðandi olíudreifingu i
landinu? Er einhver samkeppni milli
olíufélaganna varðandi dreifingar-
kostnað og þjónustu? Landsmenn
vita að öll oliufélögin selja á sama
verði enda um enga samkeppni að
ræða. Er þetta það rekstrarform sem
sjálfstæðismenn kalla frjálst einstakl-
ingsframtak? Öll þekkjum við
nokkuð til bifreiðatrygginga þar sem
tryggingafélögin hafa bróðurlega og
samkeppnislaust komið sér saman
um ákveðin gjöld og þjónustu. Hvað
kalla sjálfstæðismenn slikan rekstur,
kannski nauðsynlega samtryggingu
einkaframtaksins? Þessi fáu og aug-
ljósu dæmi um einokunarverslun
ihaldsins ættu kjósendur að hafa
sterklega í huga þegar sjálfstæðis-
menn eru með hvers konar lýðskrumi
að guma af ást sinni og umhyggju
fyrir hinu frjálsa einstaklingsfrelsi.
Sannleikurinn er sá, að Sjálf-
stæðisflokkurinn er fyrst og fremst
boðberi auðhyggju og einokunar-
stefnu sem enga samleið á með heil-
brigðu og heiðarlegu einkaframtaki.
Svonefnd almenningshlutafélög hafa
i reynd ýtt einkaframtakinu til hliðar
eða beinlinis gengið af þvi dauðu í
fjölmörgum atvinnugreinum. Léleg
fyrirgreiðsla og fjármagnsvöntun við
einstaklingsfyrirtæki á sama tíma og
ausið hefur verið fé til einokunar-
hringanna með dyggilegri aðstoð
pólitikusa.
Athyglisvert er að engin sam-
keppni er milli hins frjálsa einstakl-
ingsframtaks og einokunarhring-
anna, en það sannar ótvírætt þá póli-
tísku vernd framkvæmda- og fjár-
veitingavaldsins sem einokunarhring-
unum er ve 'l.
Linstakhngsfrelsinu er afmarkað
þröngl svið, enda er hagvexti ein-
staklingsfyrirtækja að mestu stjórn-
að í gegnum fjárveitingavaldið en
aðalstjórnstöðvar þess eru hjá stjórn-
endum einokunarhringanna. Hinn
hagnýti tilgangur frjálsrar samkeppni
getur ekki þróast við slíkar aðstæður
en þess í stað blasir við ömurleg af-
skræming af ríkisreknum einkafyrir-
tækjum þar sem hagnaðurinn rennur
oft í vasa einkaaðilans en skuldirnar
greiðast af ríkissjóði. Slík fyrirtæki
eru oft svo skuldum vafin að ekki er
talið „hagkvæmt” að gera þau gjald-
þrota vegna vafasamra lánafyrir-
í
„Enginn flokkur hefur aukiö eins mikiö
við ríkisbáknið og Sjálfstæöisflokkur-
ínn.
Lashann
aðeins
Þjóðviljann?
Ágætur vinur minn Jónas
Kristjánsson ritstjóri Dagblaðsins er,
sem alþjóð er kunnugt, rithagur mjög
og oft á tíðum með snjalla leiðara
sem hrista innviði þjóðfélagsins. Þó
verða honum á mistök endrum og
eins, sem öðrum dauðlegum
mönnum, og á stundum slær alvar-
lega útí fyrir honum. Slíkt er af-
sakanlegt þegar haft er i huga að
flestir venjulegir menn mundu vart
þola það álag að „skammast út i allt
og alla” i leiðaraskrifum hvern
einasta virkan dag árið um kring.
Þeir sem lesa Dagblaðið að staðaldri
hafa orðið þess varir að nokkra
undanfarna daga voru leiðaraskrifin í
höndum ritstjórnarfulltrúans, enda
Jónas þá á ferðalagi erlendis. En
kominn er h^nn heim og líklega hafa
flugfreyjurnar aðeins rétt honum
Þjóðviljannl hendur þáer hannjlaug
heint með'Flugleiðum- öðruvisi verða
skrif hans í leiðara föstudaginn 9.
nóvember ekki túlkuð. í skrifum
þessum ræðst hann með óskiljanlegri
heift á Geir Hallgrimsson formann
Sjálfstæðisflokksins og ber honum á
brýn að formaður Sjálfstæðis-
flokksins vinni skipulega að
klofningi flokksins. Tökum dæmi úr
leiðaranum: „Sú herferð náði há-
marki i frægri ferð Geirs Hallgríms-
sonar um Suðurland til að HINDRA
samkomulag um skipun Eggerts
Haukdal í eitt efstu sæta listans” —
og ennfremur: „Úr þvi að prófkjör
fengust ekki, mátti ná samkomulagi á
Suðurlandi milli héraða. En Geir
gerði sér ferð til að HINDRA slíkt.”
Trúir Jónas virkilega sjálfur
þessum skrifum? Trúir hann I raun
Kjallarinn
Magnús Erlendsson
að nokkur formaúur nokkurs stjórn-
málaflokks vinni sf ipulega að þ\ i að
kljúfa flokk sinn? Skrif sem þessi
dæma sig sjálf og sá > em þetta skrifar
'vill trúa þvi að Jónas hafi ekki leitað
sér nægra upplýsinga fá er hann kom
heim úr utanrcisunni þvi hefði hann
sjálfur fvlgsi nteð þjóv'málabarátt-
unni af heimavigstöðvum þá daga,
sem umrædd skrif hans fjalla um
hefðu innviðir Dagblaðsins 9. nóv-
ember verið réttar uppfærðtr en raun
ber vitni.
Það er mannlegt að gera mistök —
hváð þá ef upplýsingamiðils
mistakanna er að letta i Þjóðviljanum
á flugi yfir Atlantsála!”
Magnús Erlendsson,
hæjarfulltrúi Seltjarnarnesi.
„Vinnur formaður nokkurs flokks skipu-
lega aö því aö kljúfa flokk sinn?”
\
Kjallarinn
Kristján Pétursson
greiðslu pólitikusa og fylgifiska
þeirra.
Fagurgali um
frjálshyggju
Nú ákallar ihaldið „Báknið burt”
og væntanlega verður sá íhaldskons-
ert spilaður til næstu aldamóta. Allir
vita þó, að enginn flokkur hefur auk-
ið eins mikið við ríkisbáknið og Sjálf-
stæðisflokkurinn. Hvaða tiltækar
skýringar skyldu vera fyrir því?
Svarið er auðfundið. Flokkurinn vill
láta einstaklingsfyrirtækin vera á
ríkis. penanum, svo að auðvetdara sé
að hafa áhrif á umsvif þeirra og sam-
keppni við einokunarhringana. Hin
gífurlegu fjármálaumsvif einokunar-
hringanna og hið nána samstarf
þeirra á milli í hvers konar verðlagn-
ingu kemur hreinlega í veg fyrir að
hægt sé að gera raunhæfar og aðkall-
andi aðgerðir í efnahagsmálum.
Verðbólguvandinn verður aldrei
Ieystur á meðan einokunarhringirnir
ráða allri útflutningsverslun okkar og
vöruflutningum til og frá landinu,
auk þeirrar sterku aðstöðu sern þeir
hafa i verslun og þjónustu innan-
lands.
Kjósendur verða að læra að skilja
áróðursaðgerðir Sjálfstæðisflokks-
ins. Þær eru i sjálfu sér einfaldar og
auðskildar, séu þær vandlega skoð-
aðar í réttu samhengi við frant-
kvæmda- og stjórnunaraðgerðir
flokksins á hverjum tíma. Þvi nieiri
og stöðugri sem hinn opinberi áróður
þeirra cr fyrir athafnafrelsi einstakl-
ingsins og frjálshyggju, þeini nntn
meir bersl hagsmunaklíka flokksins
með leynd á bak við tjöldin gcgn
þessu frelsi eins og dæniin sanna.
Þessi áróðursaðferð cr vcl þekkt, sér-
staklega hjá einræðisríkjum, sent
beita henni miskunnarlaust til að
beina athygli almennings l'rá innra
stjórn-.kipulagi flokkanna. Fjöl-
miðlamáttur Sjálfstæðisflokksins er
sterkur og því verða kjósendur að
revna að meta sjálfstætt verk stjórn-
málaflokka en láta sig ekki berast
með straumnum, eins og oft vill
verða.
Í þessu sambandi er rétt að minna á
að 1955 boðaði Sjálfstæðisflokkur-
inn að hann væri flokkur allra stétta.
Þessi áróður hefur nú staðið samfellt
í 24 ár og óneitanlega hefur hann
orðið Sjálfstæðisflokknum til fram-
dráttar, þótt ósannur sé. „Báknið
burt” virðist vera næsta boðorð
þeirra. Allir sem leita sannleikans í
þeim efnum komast að sjálfsögðu að
þeirri niðurstöðu að hér er um hrein-
ar íhaldsblekkingar að ræða. í þess-
ari grein hef ég leitast við að útskýra
hvemig Sjálfstæðisflokkurinn blekk-
ir og svíkur kjósendur með fyrirheit-
um og fagurgala um frjálshyggju og
einstaklingsfrelsi á sama tima sem
hann fjötrar frelsið í einokunarhring-
um og auðhyggjú.
Kjósendur hljóta að hafna svona
flokki.
Kristján Pétursson
deildarstjóri.
V