Dagblaðið - 14.12.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1979.
Kosygin er sá af núverandi valda-
mönnum er lengst hefur setið í háu
embætti. Hann er sá síðasti, sem
þegar á fjórða og fimmta áratugnum
var kominn í hátt embætti.
Hann var þegar árið 1938 orðinn
yfirborgarstjóri i fæðingarborg sinni
Leningrad, þá aðeins 34 ára gamall.
Strax árið eftic kallaði Stalín hann til
Moskvu og gerði hann að ráðherra
yfir vefjariðnaðinum. Ári síðar var
hann orðinn fyrsti aðstoðarforsætis-
ráðherra. Sama ár var hann kjörinn í
miðstjórn Kommúnistaflokksins.
Fjörutíu og fjögurra ára að aldri,
árið 1948, var Kosygin orðinn fulltrúi
í æðstaráðinu, mestu valdastofnun í
Sovétríkjunum.
Hann hraktist þaðan eftir dauða
Stalíns árið 1953. Hann var þó til-
tölulega stutt úti i kuldanum. Hann
var dyggur stuðningsmaður Krust-
sjovs i valdabaráttunni árið 1957.
Árið 1960 endurheimti Kosygin aftur
sæti sitt í æðstaráðinu og var þar með
kominn í miðdepi! valdakerfis
flokksins.
Á sviði embættiskerfisins var
Kosygin ekki heldur fjarri höfuð-
stöðvunum. Strax árið 1955 var hann
orðinn höfuðpaurinn i heildaráætl-
anagerð Sovétrikjanna og árið 1960
varð hann varaforsætisráðherra.
Þrátt fyrir fyrri stuðning við
Krustsj'ov var þáð Kosygin, er tók
hans stöðu sem forsætisráðherra við
hið skyndilega fall þess fyrrnefnda
árið 1964.
Þá urðu mikil umskipti. Hinn lífs-
glaði og háværi forsætisráðherra,
Krustsjov, sem kunni bezt við sig í
sviðsljósinu, hvarf á braut en í
staðinn kom hinn fremur kuldalegi
og sviplitli Kosygin í sæti forsætis-
ráðherra.
Þar með var vefjartæknifræðing-
urinn frá Leningrad kominn i eitt
æðsta embætti i Sovétríkjunum og
orðinn langur vegur frá því hann var
verkstjóri og aðalsölustjóri i vefjar-
fyrirtæki í fæðingarborg sinni á
árunum 1935 til 1937. Og enn lengra
síðan hann starfaði við samvinnu-
verksmiðju í Síberíu en þar var hann
frá tvítugsaldri, árin 1924 til 1930.
Samvinna Kosygins og Leóníds
Brésnefs, núverandi forseta Sovét-
rikjanna, virðist ávallt hafa verið
áfallalaus. Brésnef varð formaður
Kommúnistaflokksins árið 1964,
Nikolaj Tikhono. aðstoðarforsætisráð-
herra er talinn sá sem setjast muni i sæti
forsætisráðherra ef Kosygin segir af sér
vegna heilsubrests.
þegar þeir báðir voru i forustu þeirra
afla sem steyptu Krustsjov frá völd-
um.
Völd þeirra voru talin svipuð
framan af árum en á seinni árum
hefur borið mun meira á Brésnef.
Völd hans innan Kommúnistaflokks-
ins hafa verið mun meiri og þar með
á hinum pólitíska vígvelli. Brésnef
undirstrikaði síðan yfirburði sína
þegar hann hrakti Podgorny úr for-
setaembættinu í fyrra og var sjálfur
valinn forseti Sovétríkjanna. Sumir
segja til þess að geta sjálfur undir-
ritað Salt II samkomulagið við
Bandaríkin ásamt Jimmy Carter for-
seta Bandarikjanna.
Engar fregnir hafa borizt um
valdabaráttu milli þeirra Kosygins og
Brésnefs og styður það kenninguna
um að hinn fyrrnefndi hafi fullkom-
lega sætt sig við annað sætið i valda-
röðinni innan múra Kremlar í
Moskvu.
Auðlindaskattskenn-
ingin er fædd andvana
—svar við framhaldsbréf um Kristjáns Friðrikssonar
Mikið er nú gaman að fá bréf. En
að fá framhaldsbréf i dagblaði er
ennþá skemmtilegra. Kærar þakkir
fyrir bréfin, Kristján. Ég skemmti
mér vel við lestur þeirra.
Þrfliður
og keðjur
Það er mín skoðun á þessari auð-
lindaskattskenningu að hún sé ekki
framkvæmanleg. Það er ekki hægt
að telja mér trú um það að verði
ákveðnum hluta veiðiskipa lagt þá
fiski skipin sem eftir eru fiskana sem
þau skip hefðu veitt sem lagt var.
Þetta er spaugileg þríliða hjá þér,
Kristján. Kenningar þinar um hag-
keðju eru ennþá verri. En þar sem þú
þolir ekki að heyra á það minnst þá er
best að hafa ekki orð á því.
„Kúkkaði
ísaltið"
„Fiskiskipastóllinn er allt of stór.”
„Geysilegar offjárfestingar í fiski-
skipum”. Svo hlaupa menn upp til
handa og fóta og byrja að reikna
fiskiskipaflotann svona margar
brúttórúmlestir. En hvað er þessi
tala, brúttórúmlestir? Svo langt nær
þankagangurinn ekki.
Inni i tölunni brúttórúmlestir eru
nefnilega ein káeta á mann í sumum
tilfellum. íbúð handa skipstjóra og 1.
vélstjóra í öðrum. Yfirbyggt dekk.
Stórir vatns- og olíutankar. Aukið
lestarrými vegna fiskikassa. Matsalir,
kæli- og frystigeymslur. Stórt vélar-
rúm og verkstæði: Já, jafnvel WC og
sturtur. Það er liðin tíð, Kristján,
þegar Þórbergur Þórðarson „kúkk-
aði i saltið”.
Auðvitað er það rétt að fiskiskipa-
flotinn sé orðinn of stór en hversu
mikið of stór? Það er stóra spurning-
in. Stór floti hefur líka kosti þótt
ókostirnir séu eflaust fleiri. Það er
kostur að hafa nóg pláss fyrir fiskinn
og fá hærra verð fyrir hann af því að
farið er almennilega með hráefnið.
Hvaða skip eiga að veiða kolmunn-
ann? Hann er vannýttur. Við ættum
að ihuga það að það eru aðeins þrjú
ár síðan það uppgötvaðist að hægt
var að veiða loðnu á sumrin og
Kjallarinn
Kristinn Pétursson
haustin. Sannleikurinn er sá að við
vitum allt of lítið um fiskstofnana og
lífkeðjuna í sjónum.
Ein stór Últíma
Kristjáni list ekki á „eina stóra Úl-
tímu við Laugaveginn”. Honum líst
heldnr ekki á auðlindaskatt á verslun.
Ég er alveg hissa, Kristján. Þetta var
ekkert verri þríliða með verslunina en
fiskiskipin. Ég setti þetta i greinina
sem hliðstæðu við kenningu þína um'
auðlindaskatt og hagkeðju. Auðvitað
er hvorugt framkvæmanlegt.
Þú segir að engu sé likara en ég
hafi drukkið í mig eitthvað af meng-
aðri auðhringahagfræðikennslu í Há-
skóla íslands. Ég minnist þess ekki að
hafa drukkið neitt slíkt. Hitt er svo
annað mál að einhver hefur einhvern
tímann drukkið einhverslags ólyfjan.
Veiflum
stóra fiskinn
Það er alveg rétt hjá þér, Kristján,
að það ber að veiða fiskinn sem
stærstan. Það verður samt aldrei
hægt í bókstaflegri merkingu að
„slátra aðeins fiski yfir 4 kg”. Við
erum á réttri leið. Stórkostlegar að-
gerðir hafa verið gerðar til þess að
friða smáfisk. Lokun svæða,
stækkun möskva og friðun ákveð-
inna svæða er spor i rétta átt. Verk-
smiðjuskip ryksuga ekki lengur hvert
kvikt kvikindi. 4rangur siðustu ára í
stjórnun fiskveiða er verulegur. Fn
það vantar löggjöf um stjórnun vcið-
anna. Slika löggjöf þarf Alþingi að
setja.
En að sljórna með skatthcimtu er
alveg úlilokað. I il'gunartilraiinii
þínar, Kristján, á þessari auðlinda-
skattskenningu eru því miður von-
lausar. Aukin skatthcimta á útgerð-
ina myndi bara hafa i för með sér
gengisfellingu eða hratt gengissig og
magna þannig blessaða verðbólguna.
Þar á ofan myndi þessi aðferð leiða
af sér mýmörg vandamál sem scint
yrði séð fyrir endann á.
Staðan í dag er eins og hún er. Það
þýðir ckkert að tala um það sem er
búið og gert. Skuttogarakaupum
vcrður nú að fresta um tíma. Við
þurfurn að stórefla vinnslustigið og
bæta nýtingu í vinnsluhúsum. Full-
vinna allar afurðir hér heima á
íslandi eins og mögulegt er. Við
Kristján erum alla vega sammála um
eitt. lsland er farsældarriki l'ram-
tiðarinnar.
Kristinn Pétursson,
Bakkafirði.
V
£ „Við Kristján erum alla vega sammála
um eitt: ísland er farsældarríki framtíðar-
innar.”
rök efnahagssérfræðinga. Annað-
hvort eru þeir of miklir sérfræðingar
og skynja ekki tilveruna, eða þeir eru
hálaunamenn, sem eru að brugga
óbreyttum launamönnum launráð.
Þá er alveg eins gott að hlusta á öfga-
fulla verkalýðsrekendur, sem hafa
meiri trú á vöðvaaflinu en vitinu. Ef
menn ganga vitinu á vald, eru þeir
umsvifalaust úthrópaðir sem útsend-
arar íhaldsins. — Baráttan við verð-
bólguna er hér af sama toga og bar-
áttan við hungursneyðina í þriðja
heiminum. Þetta er spurning um
þekkingu. Hluti af vandamálinu er
því að útbreiða þekkingu um eðli og
afleiðingar verðbólgunnar. Stjórn-
málaflokkum ber þvi skylda til að
upplýsa almenning um skaðsemi
verðbólgunnar. Þetta er eins og
barátta við að ná mönnum inn í hlýj-
una úr kuldanum. Þeir, sem úti
standa, reyna að berja sér til hita og
vilja ekki missa af neinum úr hópn-
um inn i hlýjuna. Forystusauðum
finnst þá, að þeir hafi misst áhrif og
völd. Það hlýtur að vera ákaflega
erfitt að þurfa að viðurkenna, að það
hafi verið ljótur leikur að halda bág-
stöddu fólki í útlegð frá skynseminni
og úti í kuldanum til þess eins að
sinna eigin hégómagirnd og valdafikn
og að hafa notað til þess hugtök eins
og jafnrétti og bræðralag.
Framsóknarflokkurinn
getur ekki læknafl
verðbólguna
Mesti veröbólguforingi á íslandi er
Ólafur Jóhannesson. Það er ekki
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
bara vegna þess, að hann hefur ekk-
ert vit á efnahagsmálum. Það eraðal-
lega vegna þess, að Framsóknar-
flokkurinn reynir að brúa Ginnunga-
gap óbrúanlegra mótsagna. Hann
treystir á eignarrétt á landi og hlunn-
indum en á þjóðnýtingu á taprekstri
þeirrar atvinnustarfsemi, sem fram
fer á landinu. Landsmenn eru skatt-
lagðir sérstaklega upp á 750 þúsund
krónur á hverja 5 manna fjölskyldu
til þess að halda áfram brjálaðri land-
búnaðarpólitík. Framsóknarmenn
ræða um hagkvæmni og arðsemi i
sinni marklausu stefnu, en reka
byggðapólitík og verðjöfnunar-
stefnu, sem er andhverfan af arð-
semi. Þá er rætt um félagsleg sjónar-
mið. Það eru þokkaleg félagsleg
sjónarmið, sem eru um það bil að
gera ísland að láglaunasvæði og
landfióttaeyju. Þeir ræða um að nýta
kosti einkaframtaks og samvinnu-
hugsjónar en þó þannig, að einka-
framtak fái ekki notið sin. Sam-
vinnuhugsjón af þessu tagi er nógu
góð til að byggja á pöntunarfélag um
gosdrykki eða jólasælgæti á vinnu-
stöðum, en er ónothæf til að takast á
við iðnþróun og sköpun nýrra og arð-
bærra starfa, sem eru ekki hjarð-
mennska eða auðlindasala. Menn geta
gert samvinnuákvörðun um kvóta-
skiptingu á þremur milljarðatugum
af skattfé almennings, en ef toll-
heimtan er aflögð, og hver og einn
ber ábyrgð á sínu, er lítið eftir til að
sameina menn undir slíkum merkj-
^ „íhaldsstefna Framsóknarflokksins er
óhæf til aö leysa nokkur vandamál á
seinni helmingi tuttugustu aldarinnar.”
um. Þess vegna er Framsóknarflokk-
urinn flokkur skattheimtu, óhag-
kvæmra miðstýringarákvarðana,
þverstæðna í eignarrétti og ábyrgð,
misvægis i atkvæðarétti, eyrnamerk-
inga á fjármagni og leyfakerfa um
hver má hvað.
Ein meginskýring á verðbólgu okk-
ar litla lands er nú óvissa um framtið-
ina og stöðnun í lífskjarasókn. Þess
vegna er tollheimtuhugsjón um skatt-
lagningu á 90% þjóðarinnar til að
reka óhagkvæma atvinnustarfsemi
fyrir 10% þjóðarinnar við freðmýrar-
mörk ekki annað en milliliða- og
rúllugjaldsdekur. Af þessari ástæðu
mun hugsanleg ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar ekki takast annað en
að láta tímann líða, án þess að vanda-
mál séu leyst og hugsanlega að sann-
færa almenning um að íhaldsstefna
Framsóknarflokksins er óhæf til að
leysa nokkur vandamál á seinni helm-
ing tuttugustu aldarinnar.
Hræðslubandalag
hifl nýja
Það hefur vakið athygli, að Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðubanda-
lagið gengu nú til kosninga án stefnu-
skrár um helztu vandamál. Þeim
tókst þó hin létta iðja að rangtúlka og
snúa út úr stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins. Á tímum óvissu og ótta er miklu
auðveldara að ýkja og rangsnúa allar
tillögur til úrlausna en að benda á
gagnsemi þeirra. Menn sjá fyrir sér
þá hluti, sem þeir telja sig missa en
ógjörla þá, sem koma í staðinn. Þess
vegna er auðveldara að reka hælbila-
pólitik en sársaukafulla lækninga-
stefnu. Það er miklu einfaldara að
gefa verkjatöflur við krabbameini en
að skera það burt. Þcss vcgna má
Sjálfstæðisflokkurinn ágætlcga vel
við una að hafa fengið 1/3 af þcim
atkvæðum, sem fóru frá A-flokkun-
um og Samtökum frjálslyndra og
vinstri manna að þcssu sinni á sania
tima og hann boðaði að mðrgu leyti
óvinsælar aðgerðir. Þegar sáð cr að
vori vita menn gjörla að biða verður
til hausts eftir uppskeru. Steingrimur
Hermannsson og lið hans notuðu nú
óvenjuósvifinn áróður og tókst að
hýsa landfiótta atkvæðalið um sinn.
en mikil verða vonbrigðin innan
skamms hjá hinu óttaslcgna fólki.
sem taldi bros og stefnulcysi Frant-
sóknarfiokksins merki um staðfestu
og litil vandamál. Fn grælilcgt er það
fyrir Alþýðubandalagið að hafa rckið
botnlausa hræðslupólitík og hrakið
kjósendur yfir i herbúðir Frani-
sóknarflokksins. Skyldi Ögmundur
Jónasson hafa skynjað það. að hann
var að reka lausafylgi i hcndur Fram-
sóknarfiokksins, þegar hann mis-
notaði sjónvarpið gegn Sjálfstæðis-
flokknum? Það er min spá, að kosn-
ingabaráttan sé rétt að þyrja og að
bjartsýni Steingríms Hermannssona
sé af sama toga og hjá þeint, sem er
hrósað fyrir aulafyndni. Það kcniur
að þvi innan skamms, að fólk mun
finna fyrir verðbólgunni og skynja
hana.
Dr. Jónas Bjarnason
cfnaverkfræðingur.