Dagblaðið - 08.02.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 1980.
KJÖTKATLAR
0G HUGSJÓNIR
Kjallarinn
Dómurinn hcfur líklega fylgt
manninum allt frá upphafi vega. Sí-
felldir dómar yfir mönnum og mál-
efnum, í nútíð og þátíð, klingja í eyr-
um okkar dag hvern. En sjaldan eru
tveir menn sammála í dómum sinum.
Þannig hefur menn greint á um það
hvernig dæma skuli þá sem í blindni
fylgdu Sovétríkjunum á timum
Stalíns og jafnvel lengur. Hér skal
enginn dæmdur en hins vegar skal
mönnum bent á hversu hættulegt það
er að setja sig í dómarasæti. Dómari í
dag getur verið sakborningur á morg-
un. Enginn skal þó taka orð min svo
að ekki megi segja skoðun sina á
mönnum og málefnum þessa tíma-
bils, sem annarra, heldur að þó það
virðist auðvelt að dæma, ekki síst
löngu liðna atburði, þá skal það á
herðar dómarans lagt að verða að
meta hvert það atriði er skapar þá
heildarsýn sem sagan hefur fært
honum í hendur. Þá ber mönnum að
muna að þá dæmir sagan ekki þung-
lega sem hefur í barnalegri trú sinni
orðið á i messunni og engum gerðu
meira mein en sjálfum þeim
Ýkjur og
blekkingar
þeirri ómerkilegu blekkingu inn hjá
fólki að úr þvi að Kommúnistaflokk-
urinn hafði ákveðin tengsl við
Moskvu, þá sé nú ekkert líklegra en
að Alþýðubandalagið sé þvi sama
marki brennt. Hér tel ég hann skrifa
meira af kappi en forsjá. Þér, Gunn-
laugur Sævar, er það nefnilega vel
kunnugt að Alþýðubandalagið hefur
engin tengsl við erlend samtök,
hvergi nokkurs staðar í heiminum.
Þér er einnig kunnugt að Alþýðu-
bandalagið telur sinar fyrirmyndir
ekki vera að finnaaustan járntjalds.
Þú veist að það fordæmir hernaðar-
bandalög og vígbúnað jafnt i austri
sem vestri. Þelta þarf engum að segja
en samt reyna sumir menn í sífellu að
bera fram þessa blekkingu hvenær
sem tækifæri gefst.
Það veit ég vel að að er siðferðileg
skylda þeirra, sem með stjórnmál
fara, að benda fólki á það sem þeir
telja varasamt í stefnu andstæðings-
ins. En sú list er vandasöm og oftlega
lenda menn í villu sem erfitt er að
rata úr og þá vill brenna við að gripið
sé til blekkinga eða þvi um líkra
Gróusagna. Dostoéfski mun hafa
sagt að öll list væri fólgin í ýkjum
(tekið einhvers staðar úr bók Árna
Bergmanns, Miðvikudagar í Moskvu)
en galdurinn er þá að gera greinar-
mun á ýkjum og blekkingum.
Gunnlaugi Sævari til upprifjunar
og til itrekunar á orðum mínum um
vitneskju hans ætla ég að láta eftir-
farandi umsögn Árna Bergmanns
fylgjat „Innrásin í Tékkóslóvakíu
opnaði breiða gjá milli Sovétrikjanna
og sósíalista að vestan, gjá sem hafði
lengi verið að myndast cn sást ekki
alltaf á yfirborðinu. Þau höfðu fallið
á öllum prófum, eytt því sem eftir var
af innistæðum frá fyrri tið, héðan af
gátu þau ekki orðið annað en ríki
meðal rikja. Var hægt að búast við
einhverju af þeint upp frá þessu? Það
var hæpið, þótt allir hafi sem fyrr rétt
til að vona hið besta — vegna þess
fólks sem landið byggir og á betra
hlutskipti skilið.” (Miðvikudagar i
Moskvu, bls. 200—201).
Jú, þið segið kannski sem svo að
þetta séu nú bara orð og ekkert sé lík-
legra en að þau séu lygavefur, spunn-
inn til að blekkja fólk og skýla þann-
ig hinu sanna. En ég segi þáaðsásem
svo hugsar (hvað þá ef hann skrifar
Minn ágæti vin, Gunnlaugur
Sævar Gunnlaugsson, reynir i grein,
sem birtist hér í blaðinu 14. janúar
sl., að færa-söguna til i rúminu. í
raun held ég að einn aðaltilgangur
greinar hans hafi verið að koma
„Æskan á að vera svipa á þá, sem taka
kjötkatlana fram yfir hugsjónirnar.”
Rúnar Geir Sigurðsson
það) getur varla vænst þess að nokk-
ur trúi sjálfum honum og dreg
reyndar mjög í efa að hann trúi sjálf-
ur-nokkru því orði sem frá honum
sjálfum er komið.
Einstefna
og lágkúra
Víðsýni er hverjum manni holl og
öllum samfélögum nauðsyn. Víðsýni
i umræðum, jafnt um stjórnmál sem
önnur mál, gefur þeim ferskara yfir-
bragð og um leið meira gildi i nútíð
og framtíð. Okkar kynslóð, sem nú
er rétt að komast til manns, má ekki
falla i gryfju einstefnunnar og lág-
kúrunnar. Hún verður að sjá lengra
neft sínu og má aldrei gera þá Brand
og Berta að fyrirmyndum sínum. En
Berti sagði: ,,Það er helst að þeir vilji
koma mótorunum i gang sem vilja
taka allt af öllum.
Já, er það ekki sem ég segi, ætla að
koma mótor i alla báta. Fyrr ligg ég
dauður en ég læt setja mótor i
skektuna mína. Henni hef ég róið i 40
ár og fáir verið fisknari en ég.
Það er hverju orði sannara, sagði
Baldur.” (Drífa Viðar, Dagar við
vatnið, bls. 134)
í gegnum tíðina hefur margur
lofað og sett von sína á æskuna og
svo er raunar énri í dag. Guðmundur
á Sandi Friðjónsson sagði: „Æskan á
að vera alveg laus við eigingjarnar
hvatir, hún á að vera svipa á þá, sem
taka kjötkatlana fram yfir hugsjón-
irnar.” (Úr bókinni „Skáidskapur og
stjórnmál eftir Þorstein Gislason,
bls. 209)
Og i framhaldi af hugleiðingu
Guðmundar spretta fram lokaorð
þessarar greinar. Við skulunt ekki
elta einhver stórveldi i blindni þvi þá
hefur hugur okkar tapað sjálfstæði
sinu. Byggjum land okkar á gæðum
þess og kostum. Höfnum þeirri
stefnu sem lætur okkur styðja við
skriðdreka og önnur morðvopn.
Fyrirbrigði, sem stórveldi nota tií
kúgunar og viðhalds þvi ástandi, sem
þeim er fyrir bestu hverju sinni.
Þannig getum við hætt núverandi þátt-
töku okkar i að sluðla að auknum
vígbúnaði i heiminum. Samviska
okkar verður þá hrein ef harmleikur
stórveldaleiksins skellur á. Og
kannski hugsar einhver af inörgum
deyjandi mönnum i Kalkútta vel til
okkar, rétt áður en hann gefur upp
öndina, þvi heimurinn ntátti ekki
vera að því að gefa honum að borða,
m.a. vegna tilbúins vígbúnaðarkapp-
hlaups. Sú hugsun gæti orðið hinum
deyjandi ofurlitil huggun i dauða-
stríðinu en hinum góðu áhrifum
hennar á okkur fá engin orð lýst.
En þp þú, Gunnlaugur Sævar,
getir kannski ekki skrifað undir alll
af ofansögðu þá ættum við að geta
tekið undir þá von að eftirfarandi orð
Jóhannesar úr Kötlum muni einhvern
tima verða sannreynd, i eitt skipti
fyrir öll:
Ég hylli hiklausa sporið.
Ég hylli æskuna og vorið
— þvi þar er öll von minnar þjökuðu
jarðar
og þar er öll framtið mins lands,
ástin, trúin, eldurinn, krafturinn
og — andi sannleikans.
Rúnar Geir Sigurðssun
læknanemi.
BJ0RL0GGJ0F TIL B0TA
Það á ekki af alþingismönnum að
ganga, þegar finna þarf lausn á ein-
hverjum vandamálum. Áratugum
saman hefur staðið í stappi, innan
Alþingis og utan, um það, hvernig
hinir einstöku þættir í islenzku
áfengislöggjöfinni skuli fram-
kvæmdir, en þeir hafa verið til hinnar
mestu vansæmdar og athlægis, eins
og öllum landslýð er kunnugt.
Nú hefur það skeð í tvígang, og í
bæði skiptin við afbrigðilegar að-
stæður, ef svo má segja, að ráðherrar
hafa með einu pennastriki breytt
óviðunandi reglum í áfengislöggjöf-
inni í það horf, að þær eru a.m.k.
ekki til vansæmdar lengur.
En betur má ef duga skal, og ráð-
herrar munu nú sennilega fara að
dæmi þeirra hugrökku og endur-
skoða fleiri reglur, sem lúta að
þessari fáránlegu áfengislöggjöf. Og
fyrir slíkt munu þeir uppskera
virðingu alls þorra fólks.
Fært nær
nútímanum
Síðasta utanlandsferð Davíðs
Scheving Thorsteinssonar hefur nú
borið meiri árangur en hann sjálfur
átti ef til vill von á við brottför
héðan. Hann tók sannarlega réttan
pól i hæðina, þegar hann ákvað að
láta á það reyna, er heim kom, hvort
það væri sérislenzkt lögmál, að hið
opinbera dragi viðskiptavini sina i
dilka, þegar um er að ræða sölu á
tollfrjálsum varningi.
Nú hefur sigur unnizt á þvi órétt-
læti, en það var ekki að þakka þeim
sextiu-menningum, sem kjörnir eru
til þess'að fara með umboð þjóðar-
innar á Alþingi. Þetta var einkafram-
tak ráðherra, eins hinna yngri
manna, sem líta á málin frá allt öðru
sjónarhorni en flestir samstarfs-
manna hans, sem ekki hafa haft
kjark til að fjalla um áfengislöggjöf-
ina nema undir rós.
Svo langt gekk vitleysan, að allt til
hins siðasta dags, sem mismunun
landsmanna í þessum efnum var við
lýði, var vita vonlaust að toga upp úr
opinberum embættismönnum ein-
hverjar heillegar yfirlýsingar eða
ummæli um það, hverjar afleiðingar
uppátækis Davíðs Schevings yrðu.
Næsta skref
í beinu framhaldi af ákvörðun ráð-
herra, sem heimilar ferðamönnum að
velja milli hins áfenga öls og léttra
vína, er þeir koma til landsins, hlýtur
næsta skrefið að vera samhliða heim-
ild framleiðslu og neyzlu áfengs öls i
landinu.
En hér er við ramman reip að
draga. Alþingismenn, sem vissulega
hafa sinar persónulegu skoðanir á
þessu máli og eru þvi meðmæltir
margir hverjir, verða, þegar þeir
koma saman í sölum Alþingis, allt í
einu svo rígbundnir í báða skó, að
þeir geta sig hvergi hrært!
Þegar til atkvæðagreiðslu kemur,
hefur það margsýnt sig, að þeir þora
hvorki að kjósa opinberlega með
bjórnum eða gegn honum af ótta við
væntanlega kjósendur sína. Dæmi
eru um það, að þingmenn hafa þvi
fremur kosið að vera ekki viðstaddir
atkvæðagreiðslu um bjórfrumvarp,
til þess að ekki spyrðist út, hvernig
þeir kysu! Slik afstaða er ekki trausts
verð.
Engin eftirköst
Á sama hátt og framtak Steingríms
Hermannssonar um reglugerðar-
breytingu, sem afnam hina víðfrægu
miðvikudagslokun áfengisafgreiðslu
á veitingahúsum, sætti engum eftir-
köstum, verður varla annað ætlað en
framtak Sighvats fjármálaráðherra
mælist vel fyrir hjá þorra fólks.
Kjallarinn
Geir Andersen
Reglugerðir, sem miða í frjálsræðis-
átt, eru fólki að skapi.
Fátt sýnir betur einstrengingshátt
þeirra, sem eru á móti afnámi úreltr-
ar áfengislöggjafar, að þeir láta hjá
liða að minnasl á það, að bruggun öls
er þegar leyfð og er fyrir hendi í land-
inu. Deilan snýst því einungis um
það, hvorl leyfa eigi sölu á þvi áfenga
öli, sem þegar er framleitt.
Einnig er vert að minna á, að þegar
málssvarar áfengs öls leggja til, að
málið verði lagt undir þjóðarat-
kvæði, þá umturnast andstæðingar
bjórsins og segja, að fráleitt sé, að
„slikt smámál” verði lagt undir
þjóðaratkvæði, málið sé ekki þess
virði. Það eru því andstæðingar
bjórsins, sem gera málið að „stór-
máli” hvaðeftir annað.
Hverjir reka
smiðshöggið?
Auðvitað er bjórmálið svokallaða
stórmál, hvernig sem á það er litið og
það vita andstæðingar þess mætavel.
Það vita alþingismenn einnig. Þess
vegna er það þeim þyrnir t augum að
sjá þetta mál koma fyrir Alþingi hvað
eftir annað.
Vegamálin eru líka stórmál. Jafn-
vel lokun Keflavíkursjónvarpsins er
stórmál. Þessi mál eru líka sjaldan
rædd á Alþingi af neinu viti, svo stór
sem þau eru þó.
Og kannski verða þessi mál aldrei
rædd af neinu viti, fyrr en sú
kynslóð, sem þykist hafa átt mestan
þátt í uppbyggingu landsins, þótt hún
hafi ein og óstudd eytt þeim stærsta
gjaldeyrisforða, sem skapazt hefur í
landinu, losar fingur sína af þeim
þjóðþrifamálum, sem sjá dagsins Ijós
hverju sinni.
Og þá er komið að spurningunni
um það, hverjum sé treystandi til
þess að stuðia að endanlegu afnámi
þeirra ömurlegu og frumstæðu
áfengislaga, sem hafa verið lögfest
hérlendis og hafa leitt til neyzluvenja,
sem eru þær sömu, hvort sem þær
eiga sér stað á löggiltum veitingahús-
um, kvikmyndahúsum, að húsabaki
eða í hentugum skúmaskotum og á
götum borgarinnar og afskekktum
kaupstöðum og þorpum lands-
byggðarinnar — þrátl fyrir þá stað-
reynd, að áfengt öl er ekki leyft til
sölu i landinu.
Verða það stjórnmálámennirnir,
sem sitja á Alþingi og þora ekki að
fjalla um þessi mál af hreinskilni af
ótta við kjósendur, ofstækisfullir
bindindismenn, sem ala á hatri gegn
áfengi, SÁÁ-ntenn, sem iiafa reynsl-
una sjálfir fyrir því að verða áfengi
að bráð — þrátt fyrir ölbannið — eða
þjóðaratkvæðagreiðsla um rýmri og
endurbætla áfengislöggjöf, sem m.a.
leyfir sölu áfengs öls?
Bindindismenn vilja auðvitað láta
banna alla áfenga drykki í landinu,
og þótt það sjónarmið sé andstætt
þeim er þetta ritar, er þó hægt að
virða afstöðu bindindismanna, því
hún er afgerandi og ein þeirra leiða
sem til eru til þess að losa þjóðina
undan áfengisneyzlu — að mestu —
þvi annað vandamál myndi skapast í
staðinn, sntyglið, sent leiðir til enn
annars siðgæðis.
Sú leið að semja sig að venjum sið-
aðra þjóða, er þó miklu liklegri ti!
þess að lækna það ástand, sem hér
ríkir — og er sannkallað vandræða-
ástand. Allar tilraunir til þess að
reyna að ógilda síðustu leiðréttingu,
sem gerð hefur verið í þessum mál-
um, verða til þess eins, að al-
menningsálitið þrýstir á gildistöku
þeirra mannréttinda, sem i þvi fclast
að lcyfa sölu þess áfenga öls, sem
þegar er framleitt i landinu, sam-
kvæml þeim reglum, sem gilda um
aðra áfenga drykki.
^ „Tvisvar hafa ráöherrar með einu
pennastriki breytt óviöunandi reglum í
áfengislöggjöfinni...”