Dagblaðið - 26.04.1980, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 26. APRÍL 1980.
BIAÐIB
Utgafandi: DagblaflKJ hf.
FramkvnmdastjflH: Svoinn R. EyjóHvion. RHstjórí: Jónas KrUljinsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Halgason. Frittastjórí: Ómar Valdimarsson.
SkrifstofuStjóri ritstjómar Jóhannas Reykdal.
Ijrróttir Hallgs Símonarson. Monning: Aflalstainn IngóHsson. Aflstoflarfrittastjóri: Jónas Haraldsson
Handrít: Ásgrimur Pilsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaflamann: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Adi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Brogi
Sigurflsson, Dóra Stafinsdóttir, Elln Albertsdóttir, Erna V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,.
Ólafur Geirsson, Sigurflur Svorrisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnloifur Bjamleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurös
son, Sveinn Þormóösson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrífstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
ystjóri: Már E.M. Halldórsson.____________
Eflum neytendasamtök
Neytendasamtökin íslenzku hafa ekki/í
alltaf staðið undir nafni. Þau hafa verið
of févana til að sinna nægilega því
mikla verki, sem þau ættu að.vinna. Nú
hefur orðið nokkur breyting á. Fyrir
framtak nokkurra áhugasamra forystu-
manna hafa Neytendasamtökin vaxið
að virðingu.
Samstarf Neytendasamtakanna við fjölmiðla, og þá
einkum Dagblaðið og Vikuna, hefur átt einna mestan
þátt í þessari ánægjulegu þróun.
Formaður Neytendasamtakanna, Reynir Ármanns-
son, segir um þetta: ,,Ég hygg, að ekki sé ofmælt að
segja, að Neytendasamtökunum hafi á undanförnum
misserum tekizt að snúa snældunni sér ögn í vil.
Félagsmönnum hefur fjölgað, og styrkur hins opinbera
hefur aukizt meira en sem nemur verðbólgunni. Þetta
er árangur af þrotlausu starfí fjölmargra, ekki einungis
innan vébanda samtakanna heldur einnig til dæmis
ýmissa fréttamanna dagblaða og ríkisfjölmiðla. Já-
kvæð umfjöllun þeirra hefur orðið okkur ómetanleg
lyftistöng.”
Sífellt fleiri leita aðstoðar hjá kvörtunarþjónustu
Neytendasamtakanna. Upphringingar á síðasta ári
munu hafa verið nálægt tveimur þúsundum. ,,Með að-
stoð fjölmiðla höfum við gert seljendum ljóst, að við
látum ekki algjörlega hundsa okkur, ef við teljum neyt-
endum misboðið,” segir Reynir Ármannsson.
Neytendasamtökin hafa tekið upp þá nýbreytni að
fylgjast að eigin frumkvæði með viðskiptum opinberra
stofnana við hinn almenna borgara. Gísli Jónsson
prófessor, einn forystumanna í Neytendasamtökunum,
gerði nokkra grein fyrir þessum þætti í kjallaragrein í
Dagblaðinu nú í vikunni. Hann vék þar að viðskiptum
við Póst og síma, rafveitur og Ríkisútvarpið. Reynslan
af þessu starfi hefur sýnt, að miklu tíðara er en fyrir-
fram var talið, að opinberar stofnanir virði ekki reglur
í viðskiptum við almenning.
Einnig má nefna lagmetismálið, sem flestir munu
kannast við. Neytendasamtökin létu Rannsóknastofn-
un fiskiðnaðarins á síðasta ári rannsaka íslenzkt lag-
meti. í ljós kom, að mikið af lagmetisvörunum var
gallað og eftirlit með þeim í handaskolum.
Verðkannanir Neytendasamtakanna eru gagnlegar,
en slíkar kannanir þyrftu að verða mun ítarlegri, ef vel
ætti að vera.
Hér hefur aðeins verið drepið á fáeina þætti í starfi
NeytendaSamtakanna. En samtökin búa sem fyrr við
skarðan hlut, Með elju nokkurra manna hefur tekizt
að efla samtökin, en þau njóta hvergi nærri nægs skiln-
ings stjórnvald^.
Stefnt hefur verið að því, að verðlagning verði frjáls-
ari en verið hefur. Lög voru samþykkt, sem veitti
stjórnvöldum heimild til að gefa verðlagningu frjálsa í
greinum, þar sem samkeppni yrði talin nægileg.
Ástæða er til að ætla, að frjálsari verðlagning gæti
orðið bæði neytendum og seljendum til hagsbóta, ef
rétt yrði að staðið. Núgildandi prósenturegla við verð-
lagningu leiðir til hærra verðs en vera þyrfti, af því að
seljandinn hefur oft beinan hag af því að kaupa dýrt
inn. Framkvæmd þessara laga hefur nú frestazt
nokkuð. Á þeim var sá mikli ljóður, að ekki var gert
ráð fyrir, að neytendasamtök yrðu efld nægilega til að
fylgjast með því, að rétt yrði að staðið. Það hlýtur ein-
mitt að vera eitt grundvallaratriðið, eigi að gefa verð-
lagningu frjálsari, að neytendur eigi sér sterkan mál-
svara í neytendasamtökum.
Núverandi forystumenn Neytendasamtakanna hafa
sýnt, hversu mikið má gera af litlum efnum, sé áhuginn
nógur.
Þetta ætti að verða stjórnvöldum og almenningi
hvatning til að veita samtökunum þann byr, sem þau
verðskulda.
Samvizkufangar Amnesty Intemational fapríl eru frá
Tékkóslóvakíu, Marokkó og Suöur- Kóreu:
SKIPULAGÐI
TÓNLEIKA í
TÉKKÓSLÓVAKÍU
—og hlaut fangelsisdóm fyrir
Petr Cibulka frá
Tékkóslóvakíu
er 29 ára verkamaður, sem hand-
tekinn var í april 1978 ásamt tveimur
mönnum öðrum fyrir að skipuleggja
samkomur þar sem flutt var tónlist
og lesin ljóð listamanna sem ekki
vildu una viðurkenndum stefnum í
þessunt listgreinum, — og fyrir að
hafa dreift rituðum texta með meintri
gagnrýni á pjóðfélags kerfið i
Tékkóslóvakiu. Samkvæmt dómi,
sem upp var kveðinn yfir Petr
Cifiúlka i nóvember 1978 hefði hann
átt að losna úr fangelsinu nú í april
V
r
Vöruflutningar:
en nýlega hlaut hann nyjan dóm fyrir
agabrot í fangelsinu, (hungur-
verkfall) og á samkvæmt honum að
afplána heilt ár til viðbótar við
strangari reglur en fyrr. í réttar-
höldunum vegna hungurverkfallsins
sagðist Petr Cibulka hafa gripið til
þess ráðs til að mótmæla að-
búnaðinum i fangelsinu, vinnu-
skilyrðum þar og barsmíðum sam-
fanga sinna, sem hann hafði orðið
fyrir ítrekað.
Samkvæmt upplýsingunr Amnesty
International hafði hann verið settur
tvívegis í einangrun í 15 daga í senn, i
klefa þar sem hann var látinn sofa á
gólfinu og fékk nauman matar-
skammt; siðar var hann hafður i
neðanjarðarklefa á hálfum matar-
skammti. Heilsa hans er mjög slæni
orðin og hefur farið hraðversnandi
síðustu vikurnar. Hann hefur ekki
getað náð þeim vinnuafköstum, sent
honum eru ætluð og þvi aftur sætt
vist í neðanjarðarklefanum. Islands-
deild hafa borizt tilmæli frá læknum,
sem starfa fyrir Antnesly
International i Danmörku, unt að
hvetja sem flesta islenzka lækna til að
taka þátt í að biðja Petr Cibulka
frelsis.
Skrifa ber til:
Dr. Gustav Husak
Lífæðar
þjóðfélagsins
Þessi grein er skrifuð vegna þess
að undirritaður gat ekki lengur orða
bundist vegna untræðna fjölntiðla
undanfarið, þar sent nt.a. hefur verið
vegið nokkuð að slarfsbræðrum
minunt, og þeir taldir nokkurs konar
sökudólgar fyrir háu verðlagi á lands-
byggðinni.Vöruflutningabilstjórar
hafa yfirleitt þurft að eyða tíman-
unt i annað en að stunda skriftir,
þeint hefur ekki verið greitt fyrir það
af hinu opinbera að verma þægilega
skrifstofustóla.
Frá upphafi bilaaldar á íslandi
hafa þeir fengið að greiða stórar
upphæðir i hinn sameiginlega sjóð
fyrir að éta rykið af vegum og veg-
leysunt þessa lands. Vegum, sem
margir hverjir eru lagðir í slóðir, sem
þessir menn ruddu með höndunum til
að koma björg til innilokaðra
byggðarlaga.
Þegar borgarbúinn þeysir á einka-
bil sinum hringveginn i sumarleyfinu
og mætir eða lendir á eftir hægfara
vöruflutningabil sem þokast áfram i
rykmekki, þá er fyrstá hugsunin oft
sú; það ælti nú að banna þessa stóru
bila, sem spæna upp vegina og borga
svo litið sem ekkert fyrir það. Það er
von að þessi skoðun skjóti upp
kollinum, þessu er haldið að
almenningi, bæði af forráðamönnum
Félags isl. bifreiðaeigenda, forustu-
sauðum Skipaútgerðar rikisins, og
jafnvel ábyrgum opinberum aðilum.
Má ekki loka
fyrir blóðrásina
Það gleymist nefnilega alltaf i
þessari umræðu, að vegakerfi þessa
lands er ekki orðið svo viðtækt sem
raun ber vitni, vegna þess að Jón
Kjallarinn
Björn Ólafsson
Jónsson þurfti að komast á nýja
fólksbílnum sinum frá A til B, heldur
vegna þess, að aukin framleiðsla
þjóðarbúsins hefur kallað á örari
samgöngur. Það er t.d. til litils fyrir
frystihús úti á landi, sem fær óvænt
úr einni veiðiferð togara 100 tonn af
ufsa og á ekki til nema
þorskumbúðir, að vita af skipsferð
eftir viku eða svo.
Nei, hætt er við að framleiðslan
gengi skrykkjött ef treysta ætti
eingöngu á skip.
Eins og ég sagði áður krefsl aukin
framleiðsla aukinnar afsetningar, og
einnig aukinna aðfanga, og í þjóðar-
líkamanum eru flutningarnir sama og
æðarnar i mannslikamanum. Ef þú
lokar fyrir blóðrásina unt einhverja
þeirra, þá veldur það vanalega skaða
á einhverjum hluta líkamans.
Hin mikla þörf landsbyggðarinnar
á greiðum vöruflutningum hefur gert
það að verkum, að vegir hafa smátt
og sntátt verið byggðir um landið,
bæði almenningi og fyrirlækjum til
hagsbóta. Hætt er við að t.d. hring-
vegurinn um Skeiðarársand hefði
ekki verið byggður, ef nauðsynin á
öruggum flutningum lil Austurlands
og framleiðsluslöðvanna þar hefði
ekki þrýst á.
Og einnig hefði það dregist,
ef fáeinir harðduglegir vöru-
flutningabilstjórar hefðu ekki
verið búnir að brjótast þessa leið á
ýmsum árstímum yfir ófær vötn,
rneð nauðsynjavörur; sem ekki var
treyst á að flytja sjóleiðis. Þessum
hltttum gleyma menn fljótt þegar
þeir spretta úr spori fram hjá þessum
sömu mönnum og vilja þá burt al'
vegunum.
Hverjir eyðileggja
vegina?
Nú er rétt að koma að atriði sem
nrikið er haldið á lofti, að stórir
flutningabílar eyðileggi vegina.
Víst má færa rök fyrir þvi, að
vegir eru misjafnlega i stakk búnir
fyrir þungaumferð, en með
skynsamlegum reglum og aukinni
samvinnu vegagerðarmanna og
Hutningsaðila hefur þessari hættu
verið bægt frá, og vegir fara fyrst að
versna þegar sumarumferð smábila
hefst. Þá koma þvottabrettin og slit-
lagið brotnar upp úr vegunum og
rýkur og rennur burt, öfugt við það
sem gerist þegar hin stóru hjól