Dagblaðið - 08.05.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 8. MAÍ1981.
11
Kjallarinn
Verð á dönskum tímaritum
er óeðlilega hátt á íslandi
íslendingar kaupa mikið af
dönskum timaritum. Þegar nýr gjald-
miðill var tekinn í notkun um sl. ára-
mót og gengi dönsku krónunnar varð
svo til 1,0, varð verðsamanburður á
dönskum tímaritum mjög auðveldur,
þvi útsöluverðið í Danmörku er ávallt
prentað á blöðin. Engu að síður
halda íslenzkir neytendur áfram, at-
hugasaemdalaust að greiða allt að
tvöfalt hærra verð en grannar okkar í
Danmörku gera. Er það vegna þess,
að íslenzkir neytendur hafa tapað
öllu verðskyni eða er það vegna þess,
að fslendingar eru svo vanir, að allt
innflutt sé miklu dýrara á íslandi en í
framleiðslulandinu vegna hárra
aðflutningsgjalda. Greinarhöfundur
hallast fremur að siðari skýringunni,
þ.e.a.s. að neytendur sætti sig við hið
háa verð 1 góðri trú á, að því valdi há
aðflutningsgjöld. Það er hins vegar
ekki tilfellið þvi á tímaritum eru
engin aðflutningsgjöld. Verð þeirra
ætti þvi ekki að vera nema lftið eitt
hærra en í Danmörku eða sem nemur
flutningskostnaði og mismun á
virðisaukaskatti og söluskatti, sem er
aðeins 1,5 prósentustig.
Fyrirkomulag
innflutningsins
íslenzkir bóksalar kaupa sameigin-
lega til landsins öli dönsk tímarit og
er það Innkaupasamband bóksala,
sem annast innflutninginn. Magnsins
vegna eiga innkaupin því að geta
verið hagstæð. Timaritin eru keypt
frá fleiri en einum aðila. Þrátt fyrir
það eru dæmi þess, að keypt er af
millilið en ekki af útgefanda. Inn-
kaupasambandið hefur rétt til að
endursenda óseld eintök. f sumum
tilvikum er nægjanlegt að senda kápu
tímaritsins en í öðrum tilvikum þarf
að senda allt timaritið. Tímaritin eru
flutt til landsins með skipi, þ.e. á
ódýrasta hátt.
Innkaupasamband bóksala dreifir
tímaritunum til bóksala, sem hafa
sama endurskilarétt og það. Inn-
kaupasambandið ákveður útsölu-
verðið. Heildsöluálagning Innkaupa-
sambandsins er 20*70 og smásölu-
álagning bóksala 60%. Heildarálagn-
ingáCIF-verð er þvi 92,0%. Síðan
bætist að sjálfsögðu við söluskattur,
23,5%. Með framangreindu fyrir-
komulagi er bæði innflutningur Inn-
kaupasambandsisn og smásala bók-
salanna nánast umboðssala og verður
þvi umrædd álagning að teljast ail
rifleg. Hér er um frjálsa álagningu að
ræða, sem í þessu tiiviki hefur því
miður ekki reynst til lækkunar vöru-
verðs og samtök eru um að útiloka
eðlilega samkeppni við verðákvörð-
un.
Verðsaman-
burður nokkurra
tímarita
í byrjun febrúar sl. kannaði gfein-
arhöfundur verð nokkurra danskra
timarita og voru þau sem hér segir:
Mismunurinn er reiknaður í hundr-
aðshluta af verðinu 1 Danmörku, um-
reiknuðu á tollgengi dönsku krón-
unnari janúar.
Mestur verðmunur er á timaritinu
FOTO & Smalfilm, sem er nákvæm-
lega tvöfalt dýrara á íslandi en i Dan-
mörku. Skal nú litið á, hvernig verð-
myndun þess er. Ef flutnings- og
bankakostnaður er áætlaður 15% af
FOB-verði, sem telja verður riflega
áætlað, svarar útsöluverðið kr. 33,70
til þess, að innkaupsverð 1 Danmörku
sé 11,92 danskar krónur. Útsölu-
verðið í Danmörku er D.kr. 16,25 og
er þá innifalinn virðisaukaskattur,
svokallaður moms, sem er 22%.
Verðið án moms er því D.kr. 13,32.
Útflutningsverð er að sjálfsögðu án
moms. Innkaupsverð Innkaupasam-
bandsins, sem kaupir i einu lagi fyrir
allt fsland, eins og áður getur, er því
89,5% af útsöluverði í Danmörku án
moms.
Dreifingaraðilar og Bóksalar í
Danmörku hafa að sjálfsögðu sína
álagningu. Það er því ljóst af framan-
sögðu, aö Innkaupasamband bóksala
gerir mjög óhagstæð innkaup. En
hver 'skyldi ástæðan vera? Eimir
ennþá eftir af dönsku einokunarsöl-
unni, er innnkaupsverðiö spennt upp
meö duldum umboöslaunum eða eru
innkaupin gerð hjá milliliðum, sem
bæta sinu álagi á? Ógerningur er að
fullyrða um það, hvort eitt eða fleiri
þessara atriða valda hinu óeölilega
háa verði á dönskum tímaritum á
fslandi. Hins vegar skal upplýst, aö
timaritið FOTO & Smalfilm er ekki
keypt beint frá útgefandanum,
Specialbladforlaget, heldur frá milli-
lið, Dansk Centralagentur. Hvers
vegna, er ihugunarefni.
Hvaö er til ráöa?
Þegar i ljós kemur, að bóksalar
geta boðið íslenzkum neytendum upp
á það að kaupa dönsk, tollfrjáls
timarit á 50—100% hærra verði en
það sem danskir neytendur búa við,
kemur upp í huga manns, hvað sé til
ráða. Þeir sem óska að kaupa eitt og
eitt eintak af dönskum tímaritum
virðast ekki hafa neina leiö til að
komast fram hjá hinu háa verði en
þeir, sem óska aö kaupa timaritin í
áskrift, geta með mjög litilli fyrir-
höfn fengið timaritin á allt aö helm-
ingi lægra veröi en því, sem íslenzkir
bóksalar bjóða. Skal nú lýst, hve
einfalt þaðer.
í erlendum timaritum er yfirleitt
alltaf að finna bréfspjald, sem senda
má til útgefanda með greiðslu, ef
áskriftar er óskaö. Þarf ekki annað
en að fara í næsta gjaldeyrisbanka og
sækja um í ávísun á útgefanda þá
upphæð, sem áskriftin kostar. Slík
afgreiðsla fæst meöan beðið er og
tekur aðeins 10—15 minútur.
Ávisunin er síðan send til útgefanda
ásamt bréfspjaldinu, útfyUtu með
nafni og heimUisfangi. Á bréfspjald-
inu eru yfirleitt skýrar upplýsingar
um það, hvert senda skuU það, ásamt
greiðslunni. Síðan kemur timaritið
heim til kaupanda um sama leyti og i
sumum tilvikum fyrr en það kemur i
bókaverzlanir. Til fróðleiks skal þess
Tímarit FOTO & Verðl Danmörku D.kr.
Smalfilm 16.25
Billedbladet 6.95
SeogHör Hi Fi og 6.65
elektronik 16.75
Rapport 8.10
Verð á íslandi Mismunur
kr. %
33,70 100.0
13.30 84.5
12.00 74.0
26.20 50.8
14.70 75.0
GfsliJónsson
getið, að það kostar útgefanda tima-
rits i Danmörku jafn mikið að senda
þaö í venjulegum pósti tU íslands og
innanbæjar í Kaupmannahöfn og
skiptir þvi útgefandann engu máU
hvort áskrifandinn býr i Danmörku
eða á íslandi. Sé ekki bréfspjald i
blaðinu, er ávallt að finna í lesmáU
þess upplýsingar um útgefanda og
áskriftargjald. Ávísun má þá senda
með almennu bréfi.
f marz sl. gerðist greinarhöfundur
beinn áskrifandi að timaritinu FOTO
& Smalfilm og kostaði það D.kr.
162,00 eða kr. 167,90. í einni áskrift
eru 11 blöð svo eintakið kostaði kr.
15,26 eða 45,3% af útsöluverði hér á
landi. Að vísu þurfti að greiða fyrir-
fram heUt ár en á móti kemur, að
síðari gengisbreytingar mundu ekki
hafa áhrif og að blaðið er borið heim.
Engu mundi breyta um verðið þótt
áskrifandinn byggi úti á landi.
Varðandi pöntun erlendra tímarita
almennt, sem ekki eru hér á markaði,
skal upplýst, að í bókasöfnum hér-
lendis, t.d. Háskólabókasafni, er að
finna tlmaritaskrár með upplýsingum
um verð tímarita og nöfn og heimils-
föng útgefenda. Má t.d. benda á
viðamikla skrá, sem nefnist „Ulrichs
Periodical Directory”, en 1 henni eru
skráð mörg þúsund tímarit á miklum
fjölda sérsviða. Flestir útgefendur
senda þeim, sem þess óska, ókeypis
sýnishorn af tímaritum sinum til
skoðunar áður en ákvörðun um
áskrift er tekin. Um leið má fá
staðfest, hvort hið birta verð sé i gildi
en það getur reynst nauðsynlegt, sé sú
skrá sem notuð er, ekki alveg ný.
Lokaorð
Enda þótt einstakir neytendur, sem
vilja kaupa dönsk tímarit í áskrift,
geti komist fram hjá því að kaupa
þau á því óhóflega verði, sem Islenzk-
um lesendum er boðið upp á, er það
engin framtlðarlausn á vandanum.
íslenzkir neytendur eiga ekki að una
umræddum kjörum. Hvar er nú allt
talið um norrænt samstarf og
norræna vináttu. Hið háa verð á
dönskum tímaritum stafar ekki
einungis af all ríflegri álagningu
heldur sér í lagi af óeðlilega háu
innkaupsveröi. Væri ekki þarft verk-
efni fyrir menningarmálanefnd
Norðurlandaráðs að stuðla að þvi,
að Ibúar allra Norðurlanda búi við
svipuð kjör við kaup á bókum og
timaritum. Sem undirbúningsað-
gerðir væri æskilegt, að verðlagsyfir-
völd gerðu samanburð á verði
norrænna timarita i hinum ýmsu
norrænu löndum. Slikur saman-
burður ætti að vera tiltölulega
auðveldur og kostnaðarlitill.
Gisli Jónsson
prófessor.
„Eimir ennþá eftlr af dönsku einokunarsoiunni, er innkaupsvcrðið spennt upp með duldum umboðslaunum, eða eru innkaup-
in gerð hjá milliliðum, sem bæta sfnu álagi á?” spyr greinarhöfundur, sem hefur kannað verð á tfmaritum.