Dagblaðið - 05.11.1981, Blaðsíða 8

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1981.
1
Erlent
Erlent
Erient
Erlent
I
Finnsku forsetakosningarnar:
Hörð barátta í vændum
um eftirmann Kekkonens
—vegna kosningarfyrirkomulagsins er Mauno Koivisto ekki öruggur um að hljóta embættið
þótt hann njóti stuðnings 60% þjóðarinnnar
Kekkonen var í hópi persónulegra kunningja ráðamanna i Kreml og hér fer greinilega vel á með honum og félaga Breshnev.
Mauno Koivisto, núverandi forsætis-
ráðherra.
Ahti Karjalainen.
mál, jafnvel svo að þingræðið hafi
ekki virkað sem skyldi í lýðræðis-
stjórnkerfi. En að loknum valdaferli
sínum þarf Kekkoiien varla að reikna
með mikilli gagnrýni, hann hefur lif-
að alla hörðustu andstæðinga sína.
Flestir höfðu reiknað með þvi
síðustu vikurnar, að veikindi
Kekkonens myndu neyða hann til að
segja af sér. Flokkarnir hafa verið að
undirbúa kosningabaráttuna og þeir
munu ákveða frambjóðendur sína á
fundum í þessum mánuði. Mauno
Koivisto, forsætisráðherra úr Sósíal-
istaflokknum, þykir sigurstrangleg-
astur og vitað er að hann nýtur fylgis
mikils meirihluta þjóðarinnar. í
skoðanakönnun sem finnska blaðið
Helsingin Sanomat birti fyrir
skömmu, vildu 60% þjóðarinnar að
Koivisto yrði eftirmaður Kekkonens,
en enginn þeirra sem auk hans voru
taldir koma til greina fékk meira en
3%. En þar sem Finnlandsforseti er
ekki kosinn í beinum kosningum er
þessi stuðningur þjóðarinnar
Koivisto ekki nægilegur.
Forsetakosningarnar fara þannig
fram, að fyrst er kosinn 301 kjör-
maður og þeir kjósa síðan forsetann.
Forsetinn þarf hreinan meirihluta og
ef hann fæst ekki í fyrstu umferð er
kosið um tvo efstu. Takist kosning
ekki 1 þremur umferðum eru kjör-
mennirnir óbundnir af að velja þá
sem verið hafa 1 framboði. Þetta
kerfi hefur áður leitt til hrossakaupa
milli flokkanna og talið er að svo geti
einnig orðið nú. Koivisto er þó að
minnsta kosd talinn nokkuð öruggur
um að hljóta tilnefningu Sósialista-
flokksins sem frambjóðandi, þrátt
fyrir að annar leiðtogi flokksins,
Kalevi Sorsa, sé einnig talinn líklegur
til að sækjast eftir tilnefningu.
Hjá Miðflokknum er hins vegar
minni eining um frambjóðanda.
Tveir áhrifamiklir stjórnmálamenn
innan flokksins keppa um tilnefning-
una, þeir Ahti Karjalainen og
Johannes Virolainen. Karjalainen,
sem er bankastjóri við Þjóðbankann
er talinn eiga meiri líkur á tilnefningu
flokksins þar sem hann nýtur meiri
stuðnings flokksforystunnar. En
Virolainen, sem er forseti þingsins,
ætlar greinilega ekki að gefa neitt
eftir fyrirfram. Hann hélt blaða-
mannafund strax og Kekkonen hafði
lýst yfir afsögn sinni, þar sem hann
hrósaði mjög utanríkisstefnu hins
fráfarandi forseta og tilkynnti að
Búizt er við að Sameiningarflokk-
urinn, sem er íhaldssamur flokkur,
muni tilnefna formann sinn, Harri
Holkeri, á þingi sínu síðar í þessum
mánuði. Frjálslyndi þjóðarflokkur-
inn er talinn munu velja konu til
framboðs og hefur helzt verið til þess
nefnd Helvi Sipilá, sem er þekktust
fyrir störf sín við sendisveit Finna hjá
Sameinuðu þjóðunum. Demókratar
eru taldir munu tilnefna formann
sinn, Kalevi Kivistö.
Talið er að baráttan muni helzt
standa milli Koivisto og Jansson eða
einhvers annars frambjóðanda mið-
flokkanna. Hins vegar er talið víst að
enginn frambjóðandi hljóti meiri-
hluta í fyrstu kosningu og því er
spurningin til hvaða samninga kemur
milli flokkanna um kjörmennina.
Borgaraflokkarnir hafa lagt mikla
áherzlu á að berjast gegn Koivisto og
vara við því að leiða sósíalista í for-
setaembættið. En sú staða gæti
einnig komið upp að enginn þeirra
sem flokkarnir hafa tilnefnt verði
kosinn að lokum.
kjörmannakosningar fari fram 17.—
18. janúar á næsja ári og kjörmenn-
irnir muni síðán velja forseta 26.
janúar.
Kekkonen er lögfræðingur að
menntun og lauk doktorsprófi í þeirri
fræðigrein árið 1936. Sama ár var
hann kosinn á þing fyrir Miðflokkinn
og var þingmaður hans í tvo áratugi
eða þar til hann var kosinn forseti
Finnlands. Hann gegndi embættum
dómsmálaráðherra og innanríkisráð-
herra skamma stund fyrir fyrri
heimsstyrjöldina, en að henni lokinni
var hann forsætisráðherra fimm
ríkisstjórna. Árið 1956 sigraði hann
mótframbjóðanda sinn í forsetakosn-
ingunum, sósíaldemókratann Karl
August Fagerholm, með aðeins eins
atkvæðis mun. Hann var endurkjör-
inn tvö sex ára kjörtímabil, árin 1962
og 1968. En áður en þriðja kjörtíma-
bilið rann út árið 1974 var embættis-
tíð hans framlengd með sérstökum
lögum um fjögur ár og 1978 var hann
enn endurkosinn.
Kekkonen var fyrstu ár sín sem
forseti harðlega gagnrýndur fyrir
stefnu sína gagnvart Sovétríkjunum,
en hann lagði mikla áherzlu á að
halda uppi góðum samskiptum við
þetta volduga grannríki Finnlands.
Leiðtogarnir i Kreml hafa talið Kekk-
onen í hópi persónulegra vina sinna
og á síðasta ári veittu þeir honum
æðsta heiðursmerki Sovétríkjanna,
Lenínorðuna. Má hafa það til marks
um árangurinn af utanríkisstefnu
Kekkonens, enda er hún nú talin hafa
verið mjög farsæl fyrir landið og
fyrir hana nýtur hann hvað mestrar
virðingar. Enginn þeirra sem taldir
eru líklegir forsetaframbjóðendur
munu reyna að koma á breytingum á
utanrikisstefnunni, sízt af öllu að
setja hin góðu samskipti við Sovétrík-
in í hættu. Enda eru ekki öryggis-
hagsmunir Finna þar eingöngu í húfi,
heldur hafa þeir mikinn efnahagsleg-
an ávinning af viðskiptum við Sovét-
ríkin.
Hins vegar hefur Kekkonen verið
gagnrýndur meira hin síðari ár fyrir
áhrif sín á innanríkismál. Mörgum
þykir hann hafa hyglað flokksmönn-
um sínum ótæpilega við stöðuveiting-
ar og að hann hafi verið um of af-
skiptasamur um ýmis þau mál sem
ekki voru á hans valdsviði. Hann hafi
safnað um sig stjórnmála- og efna-
hagslegri valdaklíku sem á tíðum hafi
skapað honum nánast einræðisvald.
Finnlandsforseti fer samkvæmt
lögum með æðsta vald á sviði utan-
ríkismála, en andstæðingar hans hafa
sagt að hann hafi notað viðkvæm
utanrikismál til að hafa áhrif á önnur
Með afsögn Uhro Kekkonens, í
síðustu viku, er talið ljúka sérstöku
tímabili í finnskum stjórnmálum.
Kekkonen hefur verið forseti landsins
i 25 ár og kjörtímabili hans átti ekki
að ljúka fyrr en árið 1984. En Kekk
onen hefur verið frá störfum vegna
æðakölkunar og minnisleysis síðustu
vikurnar og Mauno Koivisto forsæt-
isráðherra gegnt störfum hans á
meðan. Veikindaleyfi Kekkonens átti
að renna út 10. þessa mánaðar, en
læknar hans ráðlögðu honum að nýta
sér það ekki til hlítar, þar sem ljóst
væri að hann myndi ekki geta gegnt
embætti framar. Nú er ákveðið að
Kekkonen fer daglega i gönguferðir eftir að hann veiktist og hér sést hann leggja I
eina slíka frá heimili sinu, I fylgd læknis.
Johannes Virolainen.
Jan Magnus Jansson.
hann myndi gefa kost á sér sem eftir-
maður hans.
Jan Magnus Jansson er talinn lík-
legastur til að hljóta tilnefningu
Sænska þjóðarflokksins. Jansson er
nú ritstjóri Hufudstadsbladet 1 Hel-
sinki, en hefur áður verið formaður
flokksins og gegnt ráðherraembætt-
um á hans vegum. Hann er einnig
formaður Paasikivi-samfundet, sem
er félagsskapur sem hefur á stefnu-
skrá sinni að standa vörð um góð
samskipti við Sovétríkin og styðja
svokallaða Paasikivi-Kekkonen
stefnu, sem er fyrrgreind stefna
Kekkonens i utanríkismálum.