Vísbending - 19.12.1994, Blaðsíða 18

og þrjósku varð ekkert úr samningi við Digital
Research þannig að Microsoft sneri sér til
lítils fyrirtækis í Seattle. Þetta fyrirtæki hafði
skrifað stýrikerfi, DOS, og keypti Microsoft
það á 25 þúsund dollara -TUTTUGU OG
FIMM ÞÚSUND DOLLARA. Og Gates sem
hefur það orð á sér að vera einhver leiðin-
legasti samningamaður sem til er seldi IBM
notkunarréttinn fyrir 15 þúsund dali! Ástæða
þessa var að hann ætlaði að græða á forritun-
armálunum og vildi fyrst og fremst tryggja sér
einkarétt á þeim á PC-tölvurnar. IBM PC-
tölvur slógu eftirminnilega í gegn og DOS
varð staðallinn á einkatölvumarkaðinum. Það
var ekki fyrr en seinna að Microsoft áttaði sig
því valdi sem sá hefur er stjórnar stýrikerfinu.
Reyndar var atgangurinn svo mikill við að
koma PC-tölvunum á markað að DOS-stýri-
kerfið reyndist hafa verulega ágalla og það
hélt þróuninni á einkatölvumarkaðinum í
fjötrum um árabil, og gerir jafnvel enn.
Þegar PC-tölvurnar hófu sigurför sína á
markaðinum vildu hugbúnaðarframleiðendur
ólmir skrifa hugbúnað á þessar vinsælu tölvur.
Og án þess að menn áttuðu sig almennilega á
því voru þeir orðnir háðir Microsoft.
Ekki leið á löngu þar til IBM fór að sýna
sömu einkenni á einkatölvumarkaðinum og
menn höfðu áður séð. Tölvurnar voru dýrar og
fyrirtækið var lengi að tileinka sér nýjungar.
Odýrar eftirlíkingar fóru að koma á markaðinn
og það sem meira var: Eftirlíkingarnar voru
betri en fyrirmyndin! En þótt IBM einka-
tölvurnar hröpuðu í vinsældum notuðu eftir-
líkingarnar sama hugbúnað og stýrikerfí. Allir
þurftu að semja við Microsoft. Það hafði sýnt
sig sem Gates sá þegar árið 1975: Hug-
búnaður er arðbærari en vélbúnaður.
Næstu árin héldu peningarnir áfram að
streyma inn til Microsoft í gegnum áskrift-
argjöld af DOS og forritunarmálunum. En
samt var fyrirtækið í hálfgerðri kreppu. Hug-
búnaðardeildin kom með forrit á borð við
ritvinnsluforritið Word og töflureikninn Multi-
plan. Þau voru ágæt en náðu ekki mestri út-
breiðslu á sínu sviði. Gates, sem er einstakur
baráttujaxl, var miður sín. Hann hafði á orði
að í hvert skipti sem manni mistækist að selja
tapaði maður tvisvar; í fyrsta lagi tapaði
maður sjálfur og þar á ofan græddi keppinaut-
urinn.
Nýtt vinnuumhverfí
Þótt Bill Gates væri farinn að vekja athygli
þeirra sem fylgdust með einkatölvuheiminum
þá var annar ungur maður þó þekktari. Það var
Steve Jobs, stofnandi Apple. Apple-tölvan var
sem fyrr segir fyrsta tölvan sem seldist
einkum út á hugbúnað. Eftir að hafa náð
frábærum árangri með Apple II vélina kom
Apple með nýja og byltingarkennda vél,
Macintosh. Macintosh-tölvan náði aldrei jafn-
mikilli útbreiðslu og PC-tölvurnar en í not-
endaviðmóti sigraði Apple keppinautana auð-
veldlega. I stað þess að þurfa að læra utan að
ýmsar skipanir gátu notendur bent á myndir á
skjánum og gátu fetað sig inn í ritvinnslu og
önnur kerfi nánast um leið og þeir keyptu
tölvuna. Microsoft náði strax samningum um
að skrifa notendahugbúnað á Macintosh-
tölvurnar, en Gates gladdist ekki yfir þykkum
bankabókum heldur nagaði sig í handarbökin
fyrir að hafa ekki fengið tfma til þess að gera
betra stýrikerfi en DOS á PC-tölvurnar.
Gates leiðist að vera sjónarmun á eftir
keppinautunum, en hann var miður sín að vera
mörgum hringjum á eftir Apple með stýri-
kerfi. Strax á fyrstu árum Microsoft fór að
bera á því að Gates tæki hugmyndir og vinnu
annarra traustataki og gleymdi að geta
upprunalegs höfundar þegar hann notaði þær
sjálfur. Hann setti metnað sinn í það að
Microsoft kæmi fram með sitt eigið stýrikerfi
fyrir PC-tölvur, sambærilegt við notenda-
viðmót Macintosh. Árið 1983 var sagt frá því
að Windows-kerfið væri á næsta Ieiti. Loksins
Bill Gates stofnandi Microsoft.
kæmi viðunandi umhverfi á PC-tölvur sögðu
Microsoft-menn í öðru orðinu um leið og þeir
bættu því við að DOS væri náttúrlega miklu
betra en skrautmyndirnar sem Apple-notendur
fengju á Macintosh. f stuttu máli lögðu starfs-
menn Microsoft sig í líma við að skrifa kerfi á
PC-vélar sem væri eins líkt Macintosh og
hægt væri. Þetta tók miklu lengri tfma en búist
var við og þegar Windows kom fyrst á
markaðinn þá olli það miklum vonbrigðum.
Það var ekki fyrr en löngu seinna, árið 1990,
að Windows 3.0 og síðar 3.1 náðu vinsældum.
En þeir sem höfðu haldið að Gates hefði misst
þann hæfileika að gera gull úr öllu sem hann
snerti höfðu rangt fyrir sér. Það tók bara lengri
tíma en menn áttu von á.
IBM hafði sem fyrr segir misst forustuna á
tölvumarkaðinum en vildi ná henni aftur með
nýrri kynslóð af tölvum sem kölluð var IBM-
PS/2. Microsoft var fengið til að skrifa stýri-
kerfið sem fékk nafnið OS/2. En hvorki
tölvurnar né stýrikerfið slógu í gegn. Þegar
stýrikerfið kom á markaðinn var nánast eng-
inn notendahugbúnaður til fyrir það. Og þegar
tölvurnar seldust ekki eins og IBM hafði spáð
fóru hugbúnaðarframleiðendur sér hægar en
ella. Samstarf IBM og Microsoft gekk aldrei
vel. Árið 1990 sauð upp úr og Microsoft hætti
allri vinnu við OS/2. IBM átti erfitt með að
þola vinsældir Windows og hvers vegna
skyldi Microsoft keppa við sjálft sig?
Nú var svo komið að Microsoft hikaði ekki
við að beita valdi sínu yfir stýrikerfunum, eða
öllu heldur að misnota það eins og margur
myndi segja. Jafnhliða stýrikerfunum setti
fyrirtækið mörg notendaforrit á markaðinn og
keppinautarnir sökuðu Gates um að beita
bolabrögðum - inn í stýrikerfið væru byggð
ýmis „leyniforrit" sem starfsmenn Microsoft
segðu keppinautunum ekki frá en gætu notfært
sér við gerð hugbúnaðar eins og Word fyrir
Windows og Excel. Þannig hefði Microsoft
forskot sem aðrir hugbúnaðarframleiðendur
þyrftu tíma til þess að vinna upp. Gates hefur
aldrei farið dult með það hann ætli að verða
fremstur á öllum sviðum og honum er næstum
sama hvernig hann fer að því.
Eilífar deilur
Það er segin saga að þar sem peningar eru,
þar eru illindi ekki langt undan. Bill Gates er
ófyrirleitinn og finnst ekkert athugavert við
það að auðgast á hugmyndum annarra ef svo
ber undir. Hins vegar hefur hann haft lag á að
gera samninga sem hafa tryggl honum rétt til
þess að gera næstum hvað sem er. Þeir sem
koma nálægt hans garði verða hins vegar að
passa sig því hann er sífellt mættur með
hótanir um málsókn.
Eitt frægasta málið er eflaust ákæra Apple
á hendur Microsoft fyrir það að hafa stolið
hugmyndum úr Macintosh og notað í Wind-
ows. Nú er það hverjum manni sem kannast
við bæði kerfin sýnilegt að þau eru mjög
svipuð að uppbyggingu. Eins er Ijóst að Apple
varð langt á undan með sitt kerfi. En spurn-
ingin sem dómstólarnir urðu að svara var
hvort það væri bara ekki allt í lagi. Niður-
staðan varð sú að Microsoft fór með sigur af
hólmi. Fyrirtækið hafði fengið víðtækt leyfi
hjá Apple til þess að notfæra sér hugmyndir
og dómstólar gátu ekki fallist á kröfur um
hugverkastuld. Auk þess sagði Bill Gates eitt-
hvað á þá leið að allt sem hann hefði gert
hefði verið að brjótast inn hjá Xerox og stela
nokkrum hugmyndum. Það væri ekki sér að
kenna að Apple hefði verið fyrri til að stela
þeim.
Málaferli Bandaríkjastjómar á hendur
Microsoft hafa eflaust valdið Gates meiri
áhyggjum en þau sem rakin voru hér að ofan.
Þar var fyrirtækið sakað um að hafa komið sér
upp einokunaraðstöðu á markaðinum. Fyrir-
tækið skuldbindi tölvuframleiðendur til þess
að greiða sér gjald fyrir sérhverja tölvu sem
þeir selja, hvort sem þau nota stýrikerfi frá
Microsoft eða ekki. Enn fremur var Microsoft
sakað um að leyna ákveðnum eiginleikum
stýrikerfa fyrir hugbúnaðarframleiðendum og
að reyna með öðrum aðferðum að tryggja sölu
sinna kerfa á kostnað annarra. Margir töldu að
málaferlin myndu leiða til þess að Microsoft
yrði skipt upp í smærri fyrirtæki. Hjá fyrirtæk-
inu, sem nú er í Seattle, vinna yfir tíu þúsund
manns og menn töldu líklegast að því yrði
skipt í tvö fyrirtæki, annað sem framleiddi
stýrikerfi og hitt fyrir notendahugbúnað. En
þegar niðurstaða kom í málinu síðastliðið vor
má segja að Microsoft hafi sloppið betur en
menn gátu búist við. Þeim var í mesta lagi
sagt að skammast sín.
18
VÍSBENDING