Frjáls verslun - 01.04.1971, Blaðsíða 25

FRJÁLS VERZLUN NR. 4 1971
25
GREINAR OG VIÐTÖL
Iðnaður
Reynslan af EFTA og viðhorfin
í markaðsmálum
Eftir Guðmund Magnússon,
prófessor.
• Til hvers var gengið í EFTA?
• Að hvaða leyti hafa vonir okkar rætzt?
• Hver eru helztu viðhorfin í markaðsmálum?
Tafla 1. Hlutfallstölur vöruútflutnings 1970 mið-
að við fob.-verðmæti.
Vörur %
Sjávarafurðir 78,17
Á1 og álvetni 13,24
Kísilgúr 0,98
Aðrar iðnaðarvörur 3,05
Landbúnaðarvörur 3,38
Aðrar vörur 1,18
100,00
1. Tilgangur EFTA-aðildar.
í sem stytztu máli sóttu íslendingar um aðild
að Fríverzlunarsamtökum Evrópu
til að losna ekki úr viðskiotalegum tengslum
við nágrannaþjóðirnar í Evrópu,
til að örva samkeppni á heimamarkaði og
hvetja til framleiðiaukningar í íslenzkum iðn-
aði og
til að efla útflutning iðnaðarvarnings.
Þessi atriði eru innbvrðis háð: Með bví að
stvðiast við heimsmarkaðsverð. sem ekki er
ranesmiið af tollum eða öðrum hömlum, vaxandi
framleiðni og samkennnishæfni. Off innlendar
vörur. sem verða samkenpnishæfar við erlendar
á heimamarkaði í verði og ffæðum, ættu iafn-
framt að geta orðið bað á erlendnm markaði.
Flestir voru sammála um aðiidina á sínum
tíma, enda bótt merm ieffðu mismunandi þnnffa
áherzlu á einst.ök atriði og áherzlan flyttist jafn-
vel til með tímanum.
2.
Inneanga okkar í EFTA er bezta trygging
fyrir því, að efcki verði horfið aftur til hafta-
stefnu og fjölgengis. Sömuleiðis ætti að verða
auðveldara að stíea næstu áfanga á sviði efna-
haffssamvinnu í Evrópu, ef talið verður æskilegt
að fara þá braut.
Erfitt er að greina hagstæð á'hrif EFTA-að-
ildar frá öðrum áhrifum, t.d. vegna síðustu geng-
isbrevtingar og hæfckandi verðlaffs siávarafurða
á erlendum markaði, en framleiðslu- off fram-
ileiðniaukniinffin hefur sennilega aldrei verið
jafnmikil í íslenzkum iðnaði og árið 1970, s'ðan
mælingar hófust. iafnvel þótt áli sé sleppt. Jafn-
framt óx markaðshlutdeild innlendra fyrirtækja
á heimamarkaði verulega í flestum samkeppnis-
greinum 1969 og 1970.
Varðandi útflutning iðnaðarvarnings segja
hlutfallstölur vöruútflutnings 1970 sína sögu:
Heimild: Unnið úr Hagtíðindum, nr. 1, 1971.
Athyglisvert er, að hin klassíska tala 90%
og þaðan af meira varðandi hlutdeild sjávarút-
vegs er komin undir 80%, þrátt fyrir óvenju
hagstætt verðlag sjávarafurða. Álið á stærstan
bhrta í afgangnum, en kísilffúr og aðrar iðnaðar-
vörur eins off ullar- off skinna- og priónavörur
mvnda samtais um 4% út.föitninffsverðmætanna.
Sú brevt.ine. sem orð’ð hefur á útföitninffsölut-
deild iðnaðar. kemur ffinffgt í iiós við samanburð
á árunum 1960 off 1970. Fáns og fram kemur
í töflu 1. var hö’t.deildin 17.27% áUð 1970. en
var 0.02%., eða 0,2 promille, árið 1960 (ullar-
pevsur).
Tööir urn aukninffu iðnaðarútflut.ninffs o.ff
skintinffu á einstök landssvæði er að finna i
töflu 2 off samsvarandi unnlvsinffar um nofckr-
ar teffundir siávarafurða í töflu 3. (Fétt er að
hafa í hupa. að mikil hlutfallsleff aukning getur
verið samfara iítilli verðmætaaukningu. ef sal-
an var lítil árið 1969. Beinar tölur er að finna
í Hafftíðindum).
Fvrir innffönffuoa í EFTA mátti Kúast við
áframöaldandi bróun á mörgum sviðum. sem
mundi stvrkiast við aðildina. t.d. tiltölulega
mikilö’ ankninffu verðmæta skinnavnriiútföitn-
inffs til FFTA-ianda off aukningu útflutninffs á
rækiu. hroffnum og niðursoðnum fiskafurðum.
Einniff mát.t.i rei'kna mpð. að veruleffur höiti
ullarlona færi til Bandaríkianna ng vmsar
prjnnavörur iafnframt áfram til Bandaríkianna
op Ráðstjórnaríkjanna. Þessar vonir hafa rætzt
að mestu leyti. Mér kemur einkum á óvart
minnkun á sölu niðursoðinna fiskafurða til
EFTA. Þetta má skýra (eftir á) með minni út-
flutningi í niðursuðuiðnaði (vegna hráefna-
skorts) í heild 1970 en 1969 (1.450 þúsund tonn-
um 1970 á móti 1.223 þúsundum tonna 1969).