Frjáls verslun - 01.04.1971, Blaðsíða 32

32
GREINAR OG VIÐTÖL FRJÁLS VERZLUN NR. 4 1971
Sjávarútvegur, fiskiðnaður
Mlklí og flókin ríkisafskipti
eru hemill á áhuga og atorku
Sjávarútvegurinn er sá
grundvallaratvinnuvega okkar
íslendinEfa, sem dregur mest
verðmæti í þióðarbúskaninn. í
kjölfar hans hefur fiskiðnaður"
inn stærsta hlutverkið í iðnaði
okkar. Er þ<5 engri rýrð kastað
á aðra atvinnuvegi eða aðrar
atvinnuereinar. Þegar allt kem-
ur til alls, er þar hvað nðru ó-
missandi með einum eða öðr-
um hætti. En það er einfald-
lega óumdeilanlegt, að verð-
mætaskönun í sjávarútvegi og
fiskiðrrði er a. m. k. enn sem
koimið nr stærsti hornsteinn-
inn í birðarbúskannum.
..Svinull er siávarafli“, segir
mált.ækið. Það hefur oft og á-
þreifanlega sannazt. Sveiflur í
aflahrögðum. af misunandi á-
stæðum. hafa hvað eftir annað
sett strik í reikninginn. Og eins
hafa miklar verðbrevtingar á
fiski n« fiskafurðum á erlend-
um mörkuðum valdið stnrvægi-
Ifigum sveiflum í efnahagslíf-
inu.
Af bessum. sökum m. a., hef-
ur veríð löeð stóraukin á-
her/la á að nauðsynlegf sé að
byggia unp aðra atvinnuvegi
og aðrar atvinnugreinar og
stækka hlut þeirra, til þess að
áhrifa frá sveiflum í siávar-
afla og verði fisks og fiskaf-
urða gætti hlutfallslega minna.
Það er bó vafalaust. að brevt-
ingar af þessu tagi taka sinn
tíma. og að brátt fvrir þær
verða fiskveiðar og fiskiðnaður
áfram um langa framtið mátt,-
arstólnar, sem um munar.
F.n eru þessi viðhorf einhlít?
Nei! Með aukinni bekkingu og
tækni má telia víst, að unnt
verði að draga úr sveiflum í
aflabrögðum og verði fisks og
fiskafurða. Að vísu hlióta að
vera einhver takmörk í fisk-
veiðum vfirleitt, og ovist er um
samstöðu við aðrar fiskveiði
bióðir um friðun og hagnýt-
íngu fiskistofnanna. En engu
að síður; með auknum rann-
sóknum á fiskimiðum og fiski-
stofnum. friðun undir vísinda-
legu eftirliti, aukinni þekk-
ingu og tækni við veiðar og
vinnslu, svo og i útflutnings-
verzluninni, þarf ekki að efa,
að unnt verði að draga úr
sveiflum í sjávarafla og
sveigja verulega fyrir verð-
sveiflur á erlendum mörkuð-
um.
10 MILLJARÐAR.
Á síðasta ári, 1970, var heild-
arafli okkar íslendinga nálægt
700 þús. tonnum. Eins og fyrr
fór hverfandi lítið brot til inn-
anlandsneyzlu, næstum allt
var flutt út ýmist ferskt eða
unnið að nokkru eða öllu leyti.
Verðmæti aflans eftir vinnslu-
stig, að því marki, sem um
það er að ræða, mun hafa ver-
ið ríflega tíu milljarðar
króna. Ekki er fjarri lagi að á-
ætla, að verðmæti aflans upp
úr sjó hafi verið helmingur
þessarar upphæðar, en með
vinnslu hafi hinn helmingur-
inn bætzt við. Nýting fiski-
stofnanna og vinnsla aflans
hlaupa þannig á milljörðum á
milljarða ofan. Frekari nýting
til vinnslu er því t. d. augljóst
keppikefli. En þá þarf margs
að gæta, ekki sízt að eflingu
útflutningsverzlunarinnar í
sjávarafurðum. Má þar m. a.
minna á, að erlendir markaðs-
sérfræðingar hafa gefið út álit
um að íslenzkur niðursuðuiðn-
aður eigi mikla möguleika til
margföldunar.
KERFIÐ ER HEMILL
Rekstur í sjávarútvegi og
fiskiðnaði er að mestu á hönd-
um einstaklinga og félaga
þeirra. Þó eru ríkið og sveit-
arfélög í nokkrum mæli þátt-
takendur þar í, ýmist sér eða
með einstaklingum.
Hins vegar eru völdin að
mestu í höndum ríkisvaldsins,
og kerfið, sem starfað er eftir,
orðið óhemju flókið.
Ríkið rekur Hafrannsóknar-
stofnunina, sem annast haf- og
fiskirannsóknir, og er það út
af fyrir sig fullkomlega eðli-
legt. Er nú vel búið um þá
stofnun. Einnig rekur ríkið
Siglingamálastofnunina, sem
annast eftirlit með smíði og
viðhaldi skipa og öryggiseftir-
lit. Það er og fullkomlega eðli-
legt.
En rákið hefur fmgur sína
víðar. Fiskifélag fslands og
og Fiskimálaráð, Rannsóknar-
Endurnýjun togaraflotans hefur reynzt þungur biti og nú er hún
hafin, án þess rekstursgrundvöllur sé til fyrir stóra togara.