Frjáls verslun - 01.09.1971, Blaðsíða 25

GREINAR OG VIÐTÖL
Ásmundur
Einarsson
skrifar um
sameiningu
vinstri
flokkanna.
Vinstri sameining -
forsendum
Sú grunsemd læðist að mér,
að árangur sameiningarmanna
á vinstri væng íslenzkra stjórn-
mála, velti á stefnu og gengi
núverandi ríkisstjórnar. Eins og
sameiningarmenn benda sjálfir
á, eru margir þröskuldar í vegi
sameiningar vinstri flokkanna.
Eftir ýmsum sólarmerkjum að
dæma er stærsti þröskuldurinn
tryggð eldri flokksmanna við
fortíð flokka sinna og umhyggj-
an fyrir eigin völdum. Þeir
vilja að vísu, ekki síður en sam-
einingarmenn, gera allt sem
skynsamlega er unnt að gera til
að knésetja Sjálfstæðisflokkinn.
En ef stjórnarsamstarfið geng-
ur viðunanlega, vinstri stjórnin
tekur upp tiltölulega fordóma-
lausa, nútímalega stefnu (mál-
efnasamningurinn þer þess nú
reyndar ekki merki) og vinstri
flokkarnir geta haldið sér að
samstarfi t. d. fram yfir einar
alþingiskosningar, munu gömlu
„þröskuldarnir" koma og segja:
Sjáið þið bara til. Við þurfum
ekki erfiða og flókna samein-
ingu í einn flokk- Við þurfum
aðeins að læra að vinna saman
(og við höfum gert það). Ég
hygg að þetta mundi nægja til
að stöðva sameiningarhug-
myndina a. m. k. um verulega
langan tíma.
í blaði sameiningarmanna,
sem er nýlega komið út, leggja
sameiningarmenn sérstaka á-
herzlu á nauðsyn þess, að kné-
setja Sjálfstæðisflokkinn. Þessi
áhugi er yfirgnæfandi þáttur í
röksemdum þeirra og hvatning-
um. Málefnin koma í reynd
númer tvö. í ávarpi sameining-
armanna .1 • tbl. þeirra segir
t.d í upphafsorðunum: „Um
áratugaskeið hafa íslenzkir fél-
agshyggjumenn staðið pólitískt
sundraðir. Þeir hafa átt í
hörðum innbyrðis átökum. í
skjóli þessarar sundrungar hef-
ur flokkur sérhyggjumanna
haldið pólitískri forystu. At-
kvæðamagn hans hefur þó oft-
ast verið um og innan við 40%.
Síðustu tólf ár hefur íslenzka
flokkakerfið^ verið í algerri
sjálfheldu. í mörgum undan-
förnum kosningum hefur
naumast verið kosið um annað
en það, hver vinstri flokkanna
ætti að vinna með Sjálfstæðis-
flokknum. Vinstri atkvæði hafa
tryggt og viðhaldið hægri
stjórn “ Þessi tónn er sleginn
aftur og aftur í hinum mörgu
greinum blaðsins.
Hér er beinlínis gengið út frá
bví, að sameining vinstri flokk-
anna sé forsenda bess. að Sjálf-
stæðisflokkurinn missi forvst-
una í íslenzku stjórnmálah'fi
En svo einfalt er málið ekki.
Þegar sameiningarmenn tala
um vinstri flokka eiga þeir við
.Albvðuflokkinn, Framsóknar-
flokkinn, Samtök frjáislvndra
og vinstri manna og hluta af
Alþýðubandalaginu. Það er
stundum engu líkara en sam-
einingarmenn álíti að nýr
flokkur í stað allra hinna flokk-
anna mundi halda bví atkvæða-
magni er beir hafa til iafnaðar.
En beir vita betur. Það er t.d.
augljóst, að sameining flokk-
anna mundi leiða til þess að
stór hluti miðstéttarfylgis
Framsóknarflokksins mundi
snúast á sveif með Sjálfstæðis-
flokknum. einnig nokkur hóp-
ur Albýðuflokksmanna. Um
nýja kjósendur þýðir auðvitað
ekki að ræða, en þó er jafn
augljóst að þeir lenda ekki all-
ir hjá hinum nýja flokki, ef
hann þá fæðist-
á úreltum
Önnur skynvilla birtist í
skrifum sameiningarmanna. En
kannske vita þeir einnig betur
þar en þeir vilja vera láta Þeir
segja í ávarpi sínu og greinum:
„Margflokkakerfið hefur hindr-
að djarfar og hiklausar ákvarð-
anir“. Þeir tala um hálfvelgju
og vettlingatök sem einkenni á
íslenzku stjórnmálalífi.
En hvað segja þá menn í
löndum tveggjaflokkakerfisins?
I þessum löndum er beinlínis
rætt um nauðsyn þess að mynda
nýja flokka, að afnema tveggja
flokkakerfið. Bandaríkin eru
gott dæmi um það. Þar hafa
alltaf öðru hvoru myndazt
flokkar og hreyfingar, sem beg-
ar á fylgi þeirra allra er litið,
sýna verulega óánægju í Banda-
ríkjunum með tveggia-flokka
kerfið. Wallace ríkisstjóri hef-
ur a.m-k. 10% kjósenda á bak
við sig í tiltölulega nýjum
flokki Á sama tíma og hann
nær þessum árangri koma fram
hreyfingar manna eins og Eug-
ene McCarthv, meðan hann
var öldungardeildarþingmaður.
Konur í Bandaríkjunum eru
um þessar mundir að byggja
upp landssamtök, sem virðast
hafa talsverða möguleika. Og
ef litið er á starfssemi Banda-
ríkiabipgs. þá kemur í Ijós, að
tveggjaflokkakerfíð er ekki
nándar nærri alltaf virkt.
Mér bvkir hálfgerð svnd að
hafa ekki lengur undir höndum
grein eftir kunnan brezkan
þingmann er birtist fvrir ca.
tveimur árum í einu út-
breiddasta blaði Breta, Þar var
á mjög málefnalegan hátt rætt
um „pólitíska óánægju" al-
mennings, vantrú almennings á
tveggjaflokkakerfinu og fyrir-
litningu á brezka þinginu. Það
FV 9 1971
23