Frjáls verslun - 01.09.1971, Blaðsíða 27

Vinstri stjórnin 1971. — Er hún fyrirboði vinstra samstarfs eða vinstri samruna, eða gengur hún
af slíkum hugmyndum dauðum?
var næstum því broslega slá-
andi hvað fólk í Bretlandi og
fólk á íslandi hafði svipað við-
horf til b.ióðþinga landa sinna-
Ég fullyrði að eagnrýnisefnin
hafi í meginatriðum verið hin
sömu, og einnig í f.iölmörgum
smáatriðum.
Sannleikurinn er sá að
tveggtaflokkakerfið er ekki síð-
ur vanmegnugt en margflokka-
kerfið. a m.k. það kerfi, sem
við höfum hér á íslandi. Ég
minnist bess raunar að Jónas
Haralz saeði eitt sinn á onin-
þerum fundi með nokkrum
háðshrpím að bað væri undar-
legt að fslendingar gætu aldrei
gert pólitískar ráðstafanir fvrr
en á elleftu stundu, eða begar
bað væri um seinan. Einn af
kunnustu stjórnmálahugsuðum
Breta hefur einmitt bent á
að bett.a væri eitt af einkennum
lýðræðis og um leið einn af
göllum þess. Ákvarðanir og að-
gerðir koma alltof oft of seint.
En bað er eins og Biarni
Benediktsson á eitt sinn að hafa
sagt, að til þess að eitthvað
væri unnt að gera, vrði almenn-
invur að átt.a sig á að um vanda-
mál væri að ræða. Og því mið-
ur er það svo algengt að al-
menningur er ekki með á nót-
unum fyrr en í óefni er komið-
Þetta er a.m.k. mér skiljanleera
nú en löngum áður og ekki
sízt eftir að hafa horft upp á
stærsta stjórnmálaflokk lands-
ins misskilja stöðu sína á hinn
herfilegasta hátt Það var jafn-
vel hlegið að þeim mönnum,
sem bentu á hvert stefndi. Al-
menningur álítur, að einhver
refskák sé í gangi, ef gerðar
eru fyrirbyggjandi ráðstafanir,
vegna ófremdarástands, sem er
ekki fyllilega komið í ljós.
Ég vil drepa á eitt atriði, án
þess að fara nákvæmlega út í
það vegna skorts á gögnum í
bili. Ef litið er á sennilegar
kenningar eíns iærðasta bag-
fræðinps bióðarinnar um áhrif
sérstnfíii siávarútvegsins á t.d.
verðhnlgnna. bá er au.fdinst að
tveggiaflokkakerfi mundi tæn-
ast hafa levst vanrlamálið
nokkru betur en hað fihlflnkka-
kerfi, sem við búum við- Hvor-
uaur aðalflnkkurinn mundi
hafa borað að hætta á nauðsyn-
legar aðgerðir.
Þá langar mig til að minnast
á atriði í vfirlýsinPu sem Sam-
band un«ra Framsóknarmanna
og Samtök friálslvndra og
vinstri manna sendu frá sér fvr-
ir síðust.u aibinpiskosningar og
birt er á nýian leik í hinu nýia
mál.papni sameininParmanna. í
vfirlvsinpunni er talað um hver
eigi að vera markmið hins nvja
vinstri flokks. Þar er að finna
setningar eins og bessar: ..Þióð-
félag, sem tryggir öllum frelsi
frá ótta, skorti og hvers konar
efnalegum þvingunum, mismun-
un og þjóðfélagslegu óréttlæti,
og hefur réttaröryggi og af-
komuöryggi að leiðarljósi“
Ennfremur: „Þjóðfélag, bar
sem jöfnuður og mannleg sam-
hjálp sitja í öndvegi." Enn-
fremur: „Þióðfélag, bar sem
hver einstaklingur getur valið
sér eieið lífsform .. .“ Og svo
er sagt margt fleira í þessum
dúr.
Það voru aðallega orðin
„frelsi frá ótta“. sem minntu
mig á frábæra ritsmíð eftir
hinn heimskunna hiaðamann
og heimspeking Walter Linp-
mann- Lippmann er sennilega
sá beirra, sem ritað hafa um
stiórnmál í bandarísk blöð. sem
mastra virðinear hefur notið
síðustu áratuei. Hann ræddi í
áðurnefndri erein um nrsakirn-
ar fvrir beirri nólitísku ó
ánæeiu. sem bvriuð var að eera
vart við sie í Bandarfkíunum,
og við smituðumst af. Nú eins
oe áður hef ée ekki greinina
við hendina. Mie minnir að
orðin „frelsi frá ótta“ hafi ver-
ið eit,t af helstu slaenrðum
Franklíns Ronsevelts. Banda-
ríkiaforseta. Linnmann var á
sínum tíma mikill aðdáandi
R.nnsevelts. en bað skintir ekki
máli í bessu samhandi. Aðal-
atriðið var að dómi Linnmanns
að þær vonir, sem vaktar höfðu
FV 9 1971
25