Frjáls verslun - 01.09.1981, Blaðsíða 13

að koma í veg fyrir taprekstur
þeirra. Ég lýsti t.d. þessum sjónar-
miðum innan stjórnar Loftleiða
með yfirlýsingu í október 1971.
Reyndar fóru fram viðræður milli
Loftleiða og Flugfélags Islands um
sameiningu þeirra seinni hluta árs
1971. Þessar viðræður gengu
mjög vel og var kominn góður
samningsgrundvöllur. í ársbyrjun
'72 var þessum viðræðum slitið af
meirihluta stjórnar Loftleiða. Þeg-
ar þetta var, voru styrkleikahlutföll
fyrirtækjanna allt önnur en þegar
sameiningin varð svo endanlega
1973. Loftleiðir voru mun sterkari,
en taprekstur fyrirtækisins næstu
árin breytti þessum hlutföllum
verulega. Um þetta leyti voru uþpi
hugmyndir í stjórn Loftleiða að
hefja þotuflug með DC-8 55 flugvél
til Skandinaviu og Bretlands og
stórauka þannig sætaframboð á
þessum leiðum. Fjárhagur Loft-
leiða stóð völtum fótum og mér
varð það strax Ijóst að hörð sam-
keppni og allt of mikið sætafram-
boð yrði báðum félögunum til
stórfellds tjóns, eins og síðar kom í
Ijós. í yfirlýsingu minni til stjórnar
Loftleiða í október 1971 og í
minnisblöðum frá sama ári varaði
ég við þessu og óskaði eftir því að
þotuflugi á Evrópuleiðum yrði
frestað í nokkra mánuði og tíminn
notaður til könnunar á samstarfi
viö Flugfélag Islands um flugleið-
irnar Ísland-Skandinavia og ís-
land-Bretland. í minnisblaði mínu
til stjórnar Loftleiða í október og
sem ég óskaði eftir að yrði bókað á
stjórnarfundi segi ég meðal ann-
ars: ,,Vitað er að með því að sam-
ræma starfsemi Loftleiða og Flug-
félags íslands, myndu við það
skapast aðstæður til verulega
aukinnar hagkvæmni í rekstri
beggja félaganna, auk þess sem
samkeþpnisaöstaða gegn erlend-
um félögum myndi stórbatna,
bæði í Evrópu og í Bandaríkjunum.
Er þá miðað við að allar áætlanir
félaganna yrðu samræmdar.
Geri ég það að tillögu minni, að
kannað verði til hlítar, hvort
möguleikar eru fyrir hendi á algerri
sameiningu félaganna. Séu slíkir
möguleikar ekki fyrir hendi verði
athugað, hvort hægt væri að koma
á náinni samvinnu og samstarfi,
sem leiöa myndi af sér aukna
hagkvæmni og sparnað í rekstri
fyrir bæði félögin.
Mitt mat er það, að væri hægt að
koma slíkum samruna eða nánu
samstarfi á milli félaganna, yrði
auðveldara um þá fjáröflun, sem
óhjákvæmilega verður að koma til,
svo að tryggja megi framtíðar-
rekstur Loftleiða.”
Því miður var þessum sjónar-
miðum þá hafnað í stjórn Loftleiða
og ákveðið að henda sér út í villta
samkeppni við Flugfélagið, í
Skandinaviu- og Bretlandsflugi.
Flugfélagiö var þegar með tvær
Boeing 727 þotur í þessu flugi og
Loftleiðir bættu við DC-8 þotu,
sem flaug milli New York, íslands
og Skandinaviu. Afleiðingin varð
sú að sætaframboð milli íslands
og Skandinaviu veturinn 71/72
varð 70.850 sæti miðað við 26.713
veturinn á undan. Sætanýting hjá
báðum flugfélögum varð um 20% á
milli íslands og Skandinaviu
þennan vetur og aðeins 11.4%
sætanýting á leiðinni New York—
Skandinavia allt árið 1972. Tapið á
rekstri þessarar DC-8 þotu frá 5.
nóvember 1971 til 15. maí 1972
varð rúmlega 960.000 dollarar eða
7,2 milljónir nýkróna á núgildandi
gengi. Heildarrekstrartap á Bret-
lands- og Skandinaviuleiðunum á
árunum 1968 til 1971 nam
$6.169.706. Við það bættist svo
tap ársins 1972 upp á $ 1.556.000.
Tap fyrirtækisins á þessu flugi var
því á þessum fimm árum orðið
rúmlega 7,7 milljónir dollara, eða
um 60 milljónir króna á núgildandi
verðlagi.
Á þessum árum var hagnaður á
Atlantshafsfluginu milli Bandaríkj-
anna og Luxemborgar og nýting
góð, svo hver heilvita maður hefði
mátt sjá hvort ekki hefði borgað
sig að einbeita sér að þessu flugi í
stað þess að láta fjármuni renna út
úr höndunum á sér með þessum
hætti."
— Hversu alvarlegur var vandi
Loftleiða á þessum árum? Stefndi
kannski í gjaldþrot?
Sigurður: ,,Fjárhagsvandi fyrir-
tækisins var mjög alvarlegur. Taþ-
rekstur fór vaxandi árin ’71, ’72, og
’73. Norðurlandaflugið varð stöð-
ugt meir íþyngjandi og þar við
bættist óhagstæð fargjaldaþróun
á Atlantshafinu samfara stöðugt
hækkandi kostnaði. Þetta olli
verulegum og mjög alvarlegum
rekstrarfjárskorti. Þessi þróun hélt
áfram, þannig var sætaframboð til
Skandinaviu til dæmis aukið um
65% sumarið 1973.
Allt þetta hjálpaðist að við að
gera reksturinn erfiðan enda var
svo komið í byrjun árs 1973 að
fyrirtækið varð að leita ríkis-
ábyrgöar á 5 milljón dollara láni og
þurfti jafnframt að lúta ýmsum
skilyrðum af hálfu ríkisins svo sem
að láta gera úttekt á rekstrinum,
ráðast ekki í frekari fjárfestingar
og taka þátt í viðræðum um sam-
einingu flugfélaganna. Auk veða í
fasteignum félagsins varð það að
afhenda Landsbankanum hluta-
bréf sín að handveði."
— Með öðrum orðum, þá hefur
fyrirtækinu ekki verið vel stjórnað
að þínum dómi?
Sigurður: ,,Ég álít að stefnu-
festa og dirfska til að takast á við
vandann hafi ekki verið fyrir hendi
í sama mæli og áður, og menn hafi
ekki gert sér grein fyrir hvar meg-
inhagsmunir félagsins lágu.”
— Þú virðist hafa haft sérstöðu
innan stjórnar Loftleiða á þessum
tíma og reyndar verið í algerum
minnihluta?
Sigurður: ,,Það er rétt að ég
hafði sérstöðu hvað varðar af-
stöðu til ýmissa þátta rekstrarins.
Vafalaust stafaði það að sumu leyti
af því að ég var starfandi í New
York á meðan aðrir stjórnarmenn
störfuðu hér í Reykjavík í mjög
nánum tengslum við fram-
kvæmdastjórn og daglegan rekst-
ur fyrirtækisins. Þar af leiðandi hef
ég líklega séð hlutina í talsvert
öðru Ijósi. Reyndar sótti ég flesta
stjórnarfundi á þessu tímabili og
var í Reykjavík á eins til tveggja
mánaða fresti. Sérstaða mín var-
aði þó ekki ýkja lengi, því að því
kom að mönnum urðu staðreynd-
irnar Ijósar og gerðu sér grein fyrir
því að áframhaldandi gengdarlaus
samkeppni tveggja lítilla flugfé-
laga á leiðum til og frá íslandi gat
ekki gengið til lengdar. Ég held því
að stjórn Loftleiða hafi því á end-
anum þjapþað sér saman og
gengið heilshugar til sameining-
arviðræðnanna við Flugfélag ís-
lands."
13