Frjáls verslun - 01.06.1983, Síða 95

ist sérstaklega að því að draga
úr áhrifum streituvaka með því
að sinna persónubundnum
málum starfsfólks, þ.e. vinnu-
veitandinn reynir eftir mætti að
fylgjast með líðan starfsfolks-
ins og að hjálpa því að vinna
bug á erfiðleikum á vinnustað
eða í persónulega lífinu, eftir
því sem tök eru á í formi að-
stoðar eða stuðnings.
Það er eins víst að streitu-
vakar eru ekki síður utan starfs
sem innan. Lífsgæðakapp-
hlaupið er streituvaki sem allir
þekkja. En í Ijósi þess sem sagt
varhérá undan, aðsífelld krafa
um aðlögun væri streituvaki,
vaknar sú spurning hvort Is-
lendingar séu ekki öörum
þjóðum streittari? f óðaverð-
bólgu byggist afkomumögu-
leiki einstaklingsins á hæfileika
hans til að aðlagast sífellt nýju
ástandi, hver nýr dagur í 100%
verðbólgu skapar auknar kröf-
ur, ný vandamál og minna
öryggi. Enginn vafi er á því að
streita er veruleg af þessum
sökum þótt engar rannsóknir
hafi verið gerðar á því hve mikil
hún er enda erfitt aó finna
mælikvarða á slíka hluti sem
streitu. Hins vegar ætti fá-
mennið á íslandi að draga úr
streituvökum, en rannsóknir
eru taldar hafa sýnt að þegar
ákveðnum mörkum þéttbýlis er
náö orsakar þröngbýli streitu.
Getum við varist streitu?
Þær kenningar hafa verið
settar fram af málsmetandi vís-
indamönnum að samband sé á
milli flestra, ef ekki allra sjúk-
dóma, og streitu. Ef hægt er að
draga úr streitu eða streitu-
vökum getur því veriö eftir
miklu að slægjast. En það er
einnig unnt að draga úr áhrif-
um streitu á líkamann, þ.e. að-
lagast streituástandinu og er
það vissulega áhrifamikil varn-
araðgerð þótt hún minnki ekki
streituna heldur aðeins aðlag-
ar manninn að streituástandi.
Áhrifarík aðferó til þess að
draga úr streituvökum er að
ráðast gegn vandamálum strax
og færi gefst í stað þess að
draga í lengstu lög. Erfið
vandamál verða yfirleitt því
erfiðari sem lausn þeirra dregst
á langinn en það skapar sívax-
Streitan
er fylgifiskur
öryggisleysis,
afleiðing metnaðar,
þrákelkni,
efasemda
og kvíða
andi spennu sem fyrr eða síðar
leiðir til streitu. í sinni einföldu
mynd gildir hér gamla máltæk-
iö: Dragðu ekki til morguns það
sem þú getur gert í dag.“
Ástæðan er sú að áhyggjurnar
af því að þurfa að leysa erfitt
vandamál geta orsakað mun
meiri streitu en lausnin sjálf.
En þaó er meira en að segja
það, hvernig á að byggja upp
það hugrekki sem þarf til að
ráðast beint gegn vandanum?
Ein aðferðin er sú að leggja
niður fyrir sér hvað sé það
versta sem upp gæti komið. í
því Ijósi kemur yfirleitt greini-
lega í Ijós að afleiðingar dráttar
eru verri en afleiðingar lausnar
á vanda, en það auðveldar
ákvörðun um að taka til hönd-
um.
Andleg vellíðan þarf ekki
endilega að fylgja hraustum
líkama. Einn þáttur Joga tækn-
innar beinist að því að hvíla
heilann og skýringin sú að
andleg hvíld sé ekki sú sama
og líkamleg hvíld, a.m.k. sé
hægt að öðlast aukna andlega
hvíld með því að einbeita sér að
því. Það er engin tilviljun að
eldgömul indversk vísindi, svo
sem Veda vísindin o.fl. hafa
náð svo mikilli útbreiðslu á
meðal vesturlandabúa á síð-
asta áratugi. Joga æfingar,
hugleiðsla, innhverf íhugun
o.fl. o.fl. hafa hjálpað fjölda
fólks til andlegs jafnvægis þrátt
fyrir sívaxandi álag og streitu-
vaka sem fylgir þróun neyslu-
þjóðfélags. í Bandaríkjunum
var t.d. hlegið að forstjórum
stórfyrirtækja sem stunduðu
innhverfa íhugun fyrir nokkrum
árum, nú hlær enginn að því
lengur því árangur orkar ekki
tvímælis.
„Trimmið" getur bjargað
miklu
Þreyta, slen, höfuðverkur,
magatruflanir, svefnleysi, sviti,
þunglyndi, allt getur þetta staf-
að af streitu. Varnarmáttur lík-
amans gagnvart stöðugu yfir-
álagi er takmarkaður, streitan
brýtur niður mótstöðuaflið og
ryður brautina fyrir sjúkdóma.
Aukin líkamlegur styrkur getur
því verið virk varnaraðgerö
enda er þar komin skýringin á
öllu heilsuræktarstarfinu og
skokkinu sem varla hefur farið
framhjá neinum. Líkamsþjálfun
er öruggt ráð til þess aó stöðva
niðurrifsafl streitunnar. Málið
er ef til vill þaö að þeir sem eru í
mestri þörf fyrir þjálfunina eru
streittir vegna þess að þeim
gengur illa að ráöast gegn
vandamálunum. Ef til vill væri
það byrjunin á herferöinni
gegn streitunni að taka á sig
rögg og snara sér í líkams-
þjálfun, annað hvort í einhverri
heilsuræktarstöðinni eða byrja
að hlaupa upp á eigin spýtur.
Eitt er víst að því lengur sem sú
ákvörðun er dregin því meiri
skaða getur streitan valdið. □
95