Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.1985, Page 77

Frjáls verslun - 01.02.1985, Page 77
þó búast við, aö verðbólgan taki að fjara út. Eins og áður segir var s.l. ár á margan hátt gjöfult. Fiskafli varð óvenju mikill, eða um 1.536.648 tonn. Afli hefur aðeins tvisvar áöur orðið meiri eða árin 1978 og 1979. Aukning sjávarafurðafram- leiðslu hefur numið um 10% á sl. ári og útflutningsframleiðsla sennilega um nær 15%. Viðskiptakjör íslendinga (hlutfalliö milli þess verös, sem fæst fyrir útflutning og verðsins á innflutningi) bötnuðu nokkuö á seinasta ári, aðallega vegna hækandi verðs á iðnaðarvöru. Verð á sjávarafurðum fór hins vegar lækkandi og voru mark- aðir víðast hver erfiðir, og dró þaö verulega úr þeim hagsbót- um, sem af auknum sjávarafla leiddi. Allar spár og áætlanir um laun, verðlag og gengi fóru úr lagi, samfara kjarasamningun- um sl. haust. Veröbólgan yfir allt áriö 1984 var 22%. Gengi er- lendra gjaldmiðla hækkaði mjög mismikið vegna óhemju mikilla sviftinga á erlendum gjaldeyrismörkuðum. Enska pundið hækkaði gjaldmiöla minnst, eða rétt um 13,4%, en dollarinn hækkaði hins vegar um 41,4%. Meðalgengið þ.e. meöaltal allra helstu viðskipta- mynta íslendinga hækkaði hins vegar um tæp 20%. Erlendar lántökur voru veru- legar á árinu eða alls um 7.500 milljónir króna. hluti þessara lána rann til greiðslu vaxta og afborgana á erlendum lánum, sem fyrir voru. Skuldaöstaða þjóöarbúsins út á við nam við árslok 42.700 milljörðum króna, en sú upphæð samsvarar 63% af þjóðarframleiðslu á sl. ári. Greiðslubyrðin var um 25% eða talsvert hærri en verið hefur á árunum á undan. Þrátt fyrir að vextir hafi farið allmjög lækkandi á seinasta ári, eða úr rúmum 12% á dollara- lánum niður í um 8,5% viö árs- lok, námu greiðslur vaxta af er- lendum lánum alls um 15% af öllum útflutningstekjum okkar íslendinga. Þessar hlutfallslega mjög svo háu vaxtagreiöslur til útlanda draga verulega úr efna- hagslegum möguleikum þjóðar- búsins og hagvexti á næstu árum. Skuldastaðan og hin rnikla greiðslubyrði, sem af henni leió- Til þess að sýna sem best, hvað innbyrðis gengi gjaldmiöla (krossgengið) hefur breyst á undanförnum 8 árum er hér birt krossgengi nokkurra helstu gjaldmiðla síöan 1978. Hér kemur m.a. fram að þýska mark- iö (DEM) hefur lækkað um 37% frá ársbyrjun 1978 gagnvart ir, hlýtur að vera eitt mesta áhyggjuefni stjórnvalda nú. Oft á undanförnum árum hefur verið rætt um þá hættu, sem af því leiðir að skuldsetja þjóðina í þessu mæli erlendis. Lítið sem ekkert hefur bóiað á raunhæfum aðgerðum þar til á seinasta ári, þegar róttækar breytingar voru gerðar í banka- og vaxtamálum. Með því að gefa vexti að veru- legu leiti frjálsa — en við það stórhækkuðu vextir og sparnað- ur jókst til muna — er hægt að andæfa gegn minnkandi fjár- magnsframboöi innanlands og smám saman aö sveigja erlend- ar lántökur inn á innlendan fjár- magnsmarkað. Af þessum or- sökum er þaö mikið hagsmuna- mál allra íslendinga, að ekki verði kvikað frá þeirri nýju frjálsvaxtastefnu, sem tekin var uppsi. sumar. dollaranum og enska pundið (GBP) um 44%. í þessum sam- anburöi er rétt aö geta þess, að verðbólgan er á heildina litið mjög svipuð í þeim löndum, sem til umræðu eru, þannig er geng- isbreytingar eru ekki nema að hluta, til þess að jafna út mis- munandi verðbólgu í löndunum. Mikil lækkun Evrópumynta 1)Gengií byrjun jan. jan. mánaða 1978 1979 DEM/$ 2.09 1.82 $/GBP 1.94 2.02 SFR/$2) 1.96 1.62 YEN/$ 240 194 SKR/$3> 6.80 4.29 jan. jan. jan. jan. 1980 1981 1982 1983 1.70 1.96 2.30 2.35 2.24 2.39 1.86 1.62 1.57 1.77 1.86 1.97 237 204 234 230 4.12 4.38 5.63 7.34 jan. júlí jan. 28.2 1984 1984 1985 1985 2.74 2.80 3.18 3.3 1.44 1.35 1.16 1.0 2.19 2.34 2.68 2.8 232 238 255 25 8.05 8.21 9.13 9 1) Hér er átt við gengi US$ í Evrópumyntum talið nema gengi enska pundsins er hér sýnt i US$. 2) Sviss. franki. 3) Sænskar krónur. 77

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.