Frjáls verslun - 01.02.1992, Blaðsíða 32

EFNAHAGSMAL
Engin nýsköpun hefur verið í öðrum útflutningsgreinum en sjávarútvegi.
Vonir voru bundnar við fiskeldi og loðdýrarækt. Nú er verið að afskrifa 10-15
milljarða króna vegna misheppnaðra tilrauna á þeim vettvangi.
Við hljótum að bera okkur saman
við aðrar vestrænar þjóðir sem eiga
aðild að Efnahags- og framfarastofn-
uninni OECD eins og við. Framvinda
undanfarinna ára hefur öll verið í þá
átt að sundur hefur dregið með okkur
og þjóðum OECD. íslendingar hafa
lifað um efni fram á meðan aðrir hafa
freistað þess að hafa hemil á eyðslu
og neyslu. Islendingar hafa ekki séð
neitt athugavert við það að efla inn-
flutning á meðan útflutningur hefur
ekki vaxið að ráði. Islendingar sjá
ekkert athugavert við það að hafa við-
skiptahallann við útlönd 15-20 millj-
arða á ári eða 4-5 prósent af lands-
framleiðslu. íslendingar hafa ekki haft
þungar áhyggjur af því þótt ríkissjóð-
ur sé rekinn með umtalsverðum halla
ár eftir ár. Fjárlagahallinn í fyrra nam
rúmum 12 milljörðum króna og þegar
ríkisstjórnin grípur til niðurskurðar í
þeim tilgangi að ná endum saman í
ríkisfjármálum logar þjóðfélagið í ill-
deilum og hótunum hagsmunaaðila.
VERÐMÆTISJÁVARAFURÐA VAXA Á
MEÐAN ANNAÐ DREGST SAMAN
Arið 1991 voru heildarverðmæti
vöruinnflutnings 5% meiri er árið á
undan. En verðmæti vöruútflutnings
minnkuðu hins vegar um 1% á sama
tíma. Árið 1991 voru sjávarafurðir um
80% alls útflutnings íslendinga og
höfðu verðmæti þeirra aukist um 5%
frá árinu áður á föstu gengi. Aftur á
„í árslok 1991 námu erlendar
skuldir íslendinga um 200
milljörðum króna eða fjárhæð
sem nemur fjárlögum ríkisins í
tvö ár. í fyrirtækjarekstri þykja
menn ekki öfundsverðir af að
skulda tveggja ára veltu.
Tæplega að slíkum aðilum sé
hugað líf“
móti minnkuðu útflutningsverðmæti
á áli, kísiljámi og öðrum útflutnings-
vörum verulega frá árinu á undan.
Það er því sjávarútvegurinn einn sem
stendur fyrir sínu.
f árslok 1991 námu erlendar skuldir
íslendinga um 200 milljörðum króna
eða fjárhæð sem nemur fjárlögum rík-
isins í tvö ár. í fyrirtækjarekstri þykja
menn ekki öfundsverðir af að skulda
tveggja ára veltu. Tæplega að slíkum
aðilum sé hugað líf!
Það er auðvitað ekki undur þótt
erlendar skuldir hrannist upp þegar
viðskiptajöfnuður landsmanna er nei-
kvæður árum saman. Á 19 ára tíma-
bili, frá árinu 1973 til ársloka í fyrra,
hefur viðskiptajöfnuður íslendinga
einungis verið jákvæður í tvö ár. Árið
1991 var viðskiptahalli landsmanna
um 18 milljarðar króna. Lætur nærri
að sú fjárhæð svari til þess að allur
bflainnflutningur og öll olíuinnkaup
ársins hafi verið tekin að láni erlendis!
Þjóðhagsspá hefur tekið örum
breytingum á undanförnum vikum.
Forsendur hafa verið að breytast og
Þjóðhagsstofnun hefur mátt hafa
helstu hagstærðir til stöðugrar athug-
unar. Því til viðbótar koma svo
óvissuþættir sem eiga eftir að hafa
áhrif. Þannig eru kjarasamningar
lausir, óvissa er um viðskiptakjörin
og hugmyndir manna um fiskafla á
árinu sveiflast hratt til. Allir þessir
þættir hafa svo afgerandi áhrif í ýmsar
áttir, t.d. á atvinnustigið í landinu.
Atvinnuleysi er einmitt það sem
margir óttast nú meira en flest annað.
Nú er spáð 3% til 3 1/2 % sam-
drætti landsframleiðslu á þessu ári.
Meginástæða þessa samdráttar er
áætluð minnkun fiskafla um 10-12%.
ENGIN NÝSKÖPUN
Við sjáum æ betur að sjávarútveg-
urinn ræður enn úrslitum hér á landi
þó svo menn hafi talað um það í ára-
tugi að skjóta þurfi fleiri stoðum undir
atvinnulífið til að dreifa áhættunni.
Lítið hefur farið fyrir þeirri viðleitni.
Það olli vonbrigðum þegar áform um
byggingu álvers frestuðust á síðasta
hausti. Þá stöldruðu menn við og
veltu því fyrir sér hvað hafi gerst í
nýrri atvinnuuppbyggingu á íslandi
síðustu tvo áratugina annars staðar
en í sjávarútvegi.
Þegar það er skoðað birtist ófögur
mynd: Menn hafa verið að þreifa sig
áfram í fiskeldi og loðdýrarækt þar
sem blasir við gjaldþrot upp á 10 til 15
milljarða króna, landbúnaðurinn á í
vök að verjast, ullar- og fataiðnaður
er að þurrkast út og skipasmíðaiðnað-
ur virðist vera á síðasta snúningi sam-
32