Helgarpósturinn - 21.09.1995, Qupperneq 8

8
FIMMTUDAGUR ZL SEPTEMBER1995
Allt þar til í vor nutu forsetar og varaforsetar Alþingis dulinna launahækkana í formi greiðslna frá
Ríkisendurskoðun. Stefán Hrafn Hagalín kynnti sér málið.
Sextán þingmenn á launum
hjá Ríkisendurskoðun
Mánaðarlega á árunum 1988 til 1995 fengu forsetar
Sameinaðs Alþingis og síðar Alþingis — eftir að
deildir þingsins voru sameinaðar árið 1991 — háar
greiðslur frá Ríkisendurskoðun sem þóknun fyrir
stjórnunarstörf. Til marks um þær fjárhæðir sem
um ræðir má geta þess að í tíð Salome Þorkelsdóttur
sem forseta sameinaðs Alþingis fékk hún 40 þúsund
krónur á mánuði. Forsetar efri og neðri deilda
þingsins og síðar varaforsetar þess fengu sömuleið-
is dágóða þóknun fyrir störf sín í þágu Ríkisendur-
skoðunar. Að sögn Salome Þorkelsdóttur var sú
upphæð 20 þúsund krónur á mánuði í hennar tíð.
Ríkisendurskoðun var færð
undir yfirstjórn Alþingis 1.
janúar 1987 samkvæmt lögum
frá árinu 1986 og var umrædd-
um greiðslum komið á árið
1988 þarsem það var álitið
eðlilegt að Ríkisendurskoðun
greiddi yfirstjórn sinni vissa
þóknun fyrir störf hennar í
þágu stofnunarinnar.
Óvenjulegar greiðslur látnar viðgangast
ámmsaman
Greiðslur Ríkisendurskoðun-
ar til forsætisnefndar þingsins
— sem þingforseti og varafor-
setar skipa — voru felldar nið-
ur síðastliðið vor þegar breyt-
ingar voru gerðar á launa- og
starfskjörum alþingismanna.
Ætla má að greiðslurnar hafi
verið felldar niður í vor þar-
sem þær hafi þótt óviðeigandi
og hugsanlega vegna þess að
nóg þótti að gert í launamálum
þingmanna þó ekki bættist
þetta við. Undir það taka tveir
þeirra þingmanna sem Helgar-
pósturinn ræddi við og þáðu
stjórnunarþóknun á tímabil-
inu. Báðir segja þeir að Ríkis-
endurskoðunarlaunin hafi ver-
ið óvenjuleg. Athygli vekur þó
að umræddar greiðslur Ríkis-
endurskoðunar voru látnar
viðgangast árum saman án at-
hugasemda. Meira að segja
þeir þingmenn sem settu
spurningarmerki við greiðsl-
urnar þögðu þunnu hljóði. „Ég
geri ráð fyrir að þeir sem mátu
þetta á sínum tíma hafi talið
fyrirkomulagið eðlilegt. En
þetta var sjálfsagt umdeilanleg
ákvörðun; álitamál. Ég hef
bara ekkert velt því fyrir mér,“
sagði Salome Þorkelsdóttir í
samtali við Helgarpóstinn. „Það
var komin hefð á þessar
greiðslur og þær látnar við-
gangast. Kannski voru deildar
meiningar um þetta í vor og
greiðslurnar því afnumdar, ég
skal ekki um það dæma,“ sagði
Salome ennfremur.
Enfln stemmning fyrir breytingum í tíð
Guðrúnar
Guörún Helgadóttir viður-
kennir að hún hafi rekið augun
í þessar greiðslur:„...og fannst
þær óvenjulegar. Ég erfði þetta
frá forvera mínum. Þessar
greiðslur hefðu jú frekar átt að
koma frá Alþingi en Ríkisend-
urskoðun, en það hefði ósköp
einfaldlega þýtt breytingar á
þingfararkaupslögunum og í
minni tíð var ekki nokkur
stemmning fyrir að breyta
þeim. Ég orðaði það einhvern
tíma í minni tíð að það þyrfti
að lagfæra laun þingmanna og
það mætti mikilli andstöðu.
Sérstaklega stóðu gegn því
menn sem höfðu umtalsverðar
tekjur annarsstaðar, svosem
einsog á stórbúum útá Iandi, í
útgerðarfyrirtækjum og öðru
slíku. Það mátti bara enginn
heyra þetta nefnt þannig að ég
lagði aldrei í að gera tillögur
um að breyta þessu fyrirkomu-
lagi.
Afturámóti er ég sannfærð
um að þetta voru engar 40 þús-
und krónur sem ég fékk frá Rík-
isendurskoðun á þessum tíma.
Ég er klár á því að upphæðin
var lægri.“
„Hver gerir athugasemd við laun frá
Rikisendurskoðun?"
Fæstum þeim þingmönnum
sem Helgarpósturinn ræddi við
fannst hinsvegar eitthvað til-
takanlega óeðlilegt við greiðsl-
urnar. Hugsanlega orsakaðist
það af því hvaða stofnun það
var sem greiðslurnar innti af
hendi: „Ég rak augun í þetta á
sínum tíma og mér fannst
þetta vissulega óvenjulegt. En
hver gerir athugasemd við
laun sem sjálf Ríkisendurskoð-
un greiðir honum?“ sagði þing-
Guðrún Helgadóttir: „Auðvit-
að rak ég augun í þessar
greiðslur og fannst þær
óvenjulegar ... [En] við héld-
um áfram að taka launin okk-
ar eftir hálfgerðum Krísa-
víkurleiðum."
maður sem þáði greiðslurnar
en gerði ekki athugasemd.
Karl Steinar Guðnason, fyrr-
verandi forseti efri deildar Al-
þingis og varaforseti þingsins,
tekur í svipaðan streng: „For-
sætisnefnd Alþingis er yfir-
stjórn Ríkisendurskoðunar.
Þessi greiðsla sem um ræðir er
hluti af launum fyrir störf í for-
sætisnefnd og ég gerði engar
athugasemdir við að fá greitt
fyrir unnin störf. Mér finnst
eðlilegt að greidd séu laun fyr-
ir vinnu. Þessum störfum í
nefndinni fylgir ýmislegt amst-
ur og ég setti þetta ekki í þann-
ig samhengi að það hafi verið
óvenjulegt að fá greitt frá Rík-
isendurskoðun fyrir þau störf
sem við inntum af hendi í
hennar þágu. Ég var ekki þátt-
takandi í þessari ákvarðana-
töku. Málið var einfaldlega
hugsað svona á sínum tíma.“
Greiðslumar hófust í tíð Þorvalds Garðars
Þegar greiðslurnar frá Ríkis-
endurskoðun hófust var Þor-
valdur Garðar Kristjánsson for-
seti Sameinaðs þings, en for-
seti efri deildar var Karl Steinar
Guðnason og forseti neðri
deildar Jón Kristjánsson.
í samtali HP við Sigurð Þórðar-
son ríkisendurskoðanda stað-
festi hann að greiðslurnar
hefðu verið teknar upp í tíð Þor-
valds Garðars: „sem þóknun
fyrir stjórnunarstörf". Sigurður
vildi að öðru leyti ekki tjá sig
mikið um málið og benti á að
þetta hefði verið gert í tíð fyrr-
verandi ríkisendurskoðanda.
Salome Þorkelsdóttir: „Þetta
var sjálfsagt umdeilanleg
ákvörðun; álitamál. Ég hef
bara ekkert velt því fyrir mér
... Það var komin hefð á þess-
ar greiðslur og þær látnar við-
gangast."
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son: Það var í tíð hans sem
greiðslur frá Ríkisendurskoð-
un til forsætisnefndar Alþing-
is voru teknar upp og á tíma-
bilinu 1988 til 1995 hlutu þær
sextán þingmenn.
Guðrún Helgadóttir hlaut
sömu greiðslur og forveri
hennar, Þorvaldur Garðar,
þegar hún tók við embætti for-
seta Sameinaðs þings árið
1988. Guðrún gegndi embætt-
inu til ársins 1991. Forsetar efri
og neðri deilda á hennar valda-
tímabili voru: Jón Helgason
Framsóknarflokki, Kjartan Jó-
hannsson Alþýðuflokki, Árni
Gunnarsson Alþýðuflokki.
Salome Þorkelsdóttir tók við
embætti forseta Sameinaðs
þings árið 1991 af Guðrúnu, en
gegndi því ekki lengi þarsem
deildirnar voru sameinaðar og
hún skipuð þingforseti. Á þeim
stutta tíma voru forsetar efri
og neðri deilda Matthías Bjarna-
son Sjálfstæðisflokki og Karl
Steinar Guðnason Alþýðu-
flokki.
Eftir að Salome varð forseti
Alþingis hafa eftirfarandi setið
sem varaforsetar þingsins:
Gunnlaugur Stefánsson Alþýðu-
flokki, Hjörleifur Guttormsson
Alþýðubandalagi, Kristín Ein-
arsdóttir Kvennalista, Sturla
Böðvarsson Sjálfstæðisflokki,
Jón Kristjánsson Framsóknar-
flokki, Björn Bjarnason Sjálf-
stæðisflokki, Valgerður Sverris-
dóttir Framsóknarflokki, Pálmi
Jónsson Sjálfstæðisflokki og
Guðrún Helgadóttir.
Litið á greiðslumar sem hreina
launauppbót
í samtali við Helgarpóstinn
tengdi Guðrún þessar greiðsl-
ur við launakjör þingmanna
þegar greiðslurnar frá Ríkis-
endurskoðun voru inntar af
hendi: „Það var hinsvegar
fleira en þetta sem var að sjálf-
sögðu í mesta ólagi. Það sem
ég horfði á í minni forsetatíð
var náttúrlega það, að við vor-
um að taka við launum sam-
kvæmt eldgömlum lögum þeg-
ar næstum allir utanbæjar-
menn bjuggu útá landi og ráku
tvö heimili. í minni tíð var nátt-
úrlega mikill meirihluti þing-
manna fluttur í bæinn, konur
þeirra í föstum störfum í bæn-
um og menn búnir að kaupa
húseignir hér. En þessir þing-
menn nutu hinsvegar allra
hlunninda miðað við það að
búa útá landi meðan við
Reykjavíkurþingmennirnir
höfðum helmingi lægri laun.
Svo einfalt var það. Og ég
nefndi hvort ekki væri ástæða
til að endurskoða þetta launa-
kerfi, en það hlaut semsagt
engan hljómgrunn og aldrei
varð neitt úr neinu; hlutirnir
döngluðu bara áfram í sama
farinu.“
Og Guðrún bætti við: „Kjara-
dómur gerði nú heiðarlega tii-
raun til að lagfæra þessi atriði
og þá þustu verkalýðsforingj-
arnir — sem höfðu margföld
launin okkar — útá torg með
sitt fólk og mótmæltu. Það
varð síðan til þess að ríkis-
stjórnin heyktist á því að taka
við leiðréttingunum. Útkoman
varð sú að við héldum áfram
að taka launin okkar eftir hálf-
gerðum Krísuvíkurleiðum til
að bjarga því sem bjargað
varð.“
FráSalome
Þorkelsdóttur
Ritstjóri Helgarpóstsins,
Sigurður Már Jónsson,
Vesturgötu 2,
101 Reykjavík.
í Helgarpóstinum 14.
september síðastliðinn
þar sem fjallað er um laun
forseta Alþingis er eftirfar-
andi klausa í lok greinar-
innar: „Sést þetta meðal
annars á því að fyrrver-
andi forseti Alþingis, Sal-
ome Þorkelsdóttir, gat
hækkað laun sín um 70
þúsund krónur á mánuði
með því að gera þinginu
sérstaka reikninga sem
forseti. Var það kallað
áiagsgreiðsla.“
Af þessu tilefni vil ég
upplýsa eftirfarandi:
I embætti forseta Al-
þingis voru mér greiddar
annarsvegar krónur
35.000 og hinsvegar
krónur 40.000, samtals
krónur 75.000.
Krónur 35.000 voru til-
komnar í tíð fyrrverandi
forseta Alþingis, Guðrúnar
Helgadóttur, en 40.000
krónurnar voru greiddar
af Ríkisendurskoðun og
höfðu slíkar greiðslur við-
gengist eftir að Ríkisend-
urskoðun var færð undir
Alþingi með lögum árið
1986. (Aðrir forsætis-
nefndarmenn fengu
greiddar krónur 20.000 frá
Rikisendurskoðun.)
Að sjálfsögðu var tekin
staðgreiðsla af þessum
samtals krónum 75.000,
eða krónur 31.447.
Greiðslur til mín að frá-
dreginni staðgreiðslu
námu því samtals krón-
um 43.553. Rétt er að taka
fram að umræddar
greiðslur eru ekki lengur
inntar af hendi, enda mið-
ast kjör forseta Alþingis
nú við launa- og starfskjör
ráðherra.
Það er því rangt að und-
irrituð hafi hækkað laun
sín með því að „gera þing-
inu sérstaka reikninga“,
eins og fram kemur í um-
fjöllun blaðsins.
Ég kem þessum upplýs-
ingum hér með á framfæri
og vænti þess að þær
verði birtar í næsta Helg-
arpósti, þar sem ég geng
út frá því að blaðið vilji
skýra rétt frá staðreynd-
um.
Reykjahlíð, Mosfellsbæ,
19. september 1995,
Salome Þorkelsdóttir,
fyrrverandi alþingismaður
og forseti Alþingis.
(Leturbreytingar eru
frá hendi Salome.)
Þessir þingmenn fengu líka greiðslur
frá Ríkisendurskoðun:
Krístín
Einarsdóttir
Valgerður
Sverrisdóttir
Sturla
Böðvarsson
Pálmi Jónsson
Matthías
Bjamason
Kjartan
Jóhannsson
Karl Steinar
Guðnason
Árni Gunnarsson
Jón Krístjánsson
Bjöm
Bjamason
Hjörleifur
Guttormsson
Gunnlaugur
Stefánsson
Jón Helgason