Alþýðublaðið - 24.12.1970, Qupperneq 7

□ Mann'kynið, sem þið lesendur
AlþýðuMaðsins ha-fið ölll tilhieyí-t
hin-gað tiJ, getur nú andað léttara!
Við erum ennþá nokltrum sknef-
um á undan ráfeind-ah’ei'lunum
hvað sjálfstæða hugs-un sner-tir.
En ef við ætlu-m að halda upp á
það, þá e-r okkur eins gott að
flýta okkur. Það s-við se-m við
stöndum einna helzt framar raf-
magnsh-eiJ-unum á, er skáklisiin,
sem, þegar hún er iðkuð sý.nir
einna bszt af öllum þra-utum hive ’
hei-li mannsins stendur á háu
þroskastigi.
I ir g
Kieppni á milli mannlegrar
greindar og vélar se.m lék s-kák
er ieinn elzti drau-murinn. sam
m-enn hefur dreymt um í sam-
bandi við vélmenning-u. Árið
1769, smíðaði Wolígang von
Kempelen fyrs-tu skákvél sinnar
te-gundar, sem olli öllum mikiil-li
furðu þar tiil upp kom-st um mann
einn sem falinn var inn í henni.
Og löng-u áður en rafimagnsitei/1-
inn kom til sögunnar, kom út
skáTdsag-a eftir Ambrosie Bierc.e
sem bar hei-tið Heilinn hans Mox-
ons er fjallar u-m ská-kvél eina
sem er mátuð einn da-ginn, og í
reið-i sinni yfir að hafa tapað,
drepur hún manninn sem smíðaði
hana. En. þetta er skáldsag'a. Hin
raun/vierulega barátta milli gá-fna
manns og vélar, átti sér stað í
•R-ússlandi og sá savézka fréttastof
an Tass um fréttas-endingar af
þeim atburði.
I tt s
Okkur á hægri hönd er skák-
iðkandi rafmagnsheiiinn M-20.
en ’S-vo va-r hann skýrður af iiin-
um fjöldamörgu Stærðfræðing-
urn hvaðanæva úr Sovélrikjunum
se-vn unnu að því að mata hann.
en á vinstri hönd eru skákiðkend-
ur firá 80 bæjum í Uralhéruðun-
um, s-em tefla við heilann með
því að scnda leifcina tiil næs-ta dag
blaðs.
1 t?? M
Nú orðið er M-20 ekki lengu-r
cinstakur í sinni röð. Fyri-r um ári
síðan vann hann tvær sfcákir, og
gerði tvö jafntefli við stoit Ba.nda
ríkjanna í röðum skáfciðkandi
ra-fm-a-gnsheila, raf-magnsli.eila
Starrford-háskólans. Og keppnin
við Uralibúa stóð í fjóra mánuði
svo að ekki getur hann kvartað
y-fi-r þ-ví að hann hafi verið látinn
flýta sér. Og hann tekur ósigri
eins og heiðu-rsmann-i sæmir.
I ÍS. I
En hvað sem þessum ágœtis
raxmagnsheilum líður, þá fullyrða
þeír hjá Tæknistofn-uninni í
Massachus'etts að þeir hafi smíð-
að hei-la sem sé báðum fyrrnefnd
um frsmri að allri g-erð, en það er
einmitt við tilkomu hans sem víð
erum á síðas-ta snúning með að
hreykja okkur af þvrí að heili
mannsins sé rafmagnshei-Tunum
freimri. Heilinn sem heilir Mac
H-acik VI, tók fy-rir s-kismm-stu þétt
í skáfckeppni áhuga-manna í heima
fyílikii sínu og vann þrjár umferðir
af fjóru-m en við eina um.ferðina
varð hann að s-itja hjá vegna smá
lasTeika (hann va-rð að fara í sm-á
viðgerð).
I f? I
En hvermig fara rafmagns-heiil-
a.r að þ-ví að lieika spil eins og
skák? í auðveldu spiili með fáum
mögu-leik-um er hægt að mata þá
þanni-g að þe-ir g'-eti gert al-la liugs-
anlega lei-ki, og meta útkomuna;
þanntg að þeir geti valið úr bezt-u
Teifcina og hugsað upp a-Ilar mög-u
leg-ar afil-eiðingar, sem af leik þess
um gæti hlofizt. E-ftir þessu kerfi
geta s-vo heilarnir notað núll og
krossa fullkomile-ga, en a-Ilir leik-
mögu-leikar einn-ar skákar -er-u
mjög margir og' þótt við teljum
ekki með ótrúiTegus-i-u leikina s;6m
hæg't er að gera. má rei/kna með
að fyri-i’ hvern 1-eik sem einn mað
ur gierir sé-u um 10 aðrir möguleik
ar se-m hann gæli gert í s-taðinn,
og ef við hug-sum aðeins um sk-ák
áem í eru taldir 40 leikir e-r-u
í a-llri skáfcinni um tíu í fertugasta
vie'ldi möguTe-ik-ar sem heilinn g-et
ur valið úr 10.000.000.000.000
000.000.000.000.000.000.000.000.
000 möguleifcar.
Ad'lir rafmagnshei.Iar heimsins
gælu vierið að í milljón ár án þess
að veru-leg-a væri gengið á þes-sa
tölu, því að í verki getur töivan
aðeins séð fyrir fáeina mögul-sifca
í sambandi v-ið næsta lieifc henna •.
Til dæmis upphugsaði rússneski
hsilinn aðeins fimm möguleika
fy-ri r hvern leilk, en gat séð út um
sextán maguleifca ef að mikið lá
við. Eftir að hafa rannsakað stöð-
una ná-kvæmTega, mat hann stöð-u
laiksins í heild og lók svo eftir
því.
I é i
Það er í þessu mati hans gildi
állra/r ti’raunarinnar sem á bak
við hann ligg-ur er faíin í. Sovézki
stærðfræðingurinn V-ladimir Ar-
lazorov sem er eirm af þe,im sam
unnu við að mata hann segir áð
mat það siem tölvan leggi í taflið
eftir hvern lei-k sé mjög líkt mati
því og hugsun sem mannsheilinn
beiti. Þegar sfc-ák er tefld, sér mað
ur þar að verki dómgrteind og al-
menna skynssmi sem skákmanni
er kleift að vega og meta h-vað
h-ann e-igi að gera. Ef vél getur
líkt eftir þessum tveim eiginleik-
um. h-vað getur hún þá efcki ge-rt?
Það er þessi spurning, en ek-ki
það, að láta tölv-u leika skák til
gamans, sem fær vísindamennina
ti-1 að búa tiil töT-vur sem geta teflt.
Hversu lan-gt skyildu þeir hafa
komizt? Að minnsta kosti lengra
eri þú og ég' höfum haildið hingað
til. Það er ekfci hægt að sjá auð-
vieldlega n-einn mun á skáfc sem
tölva hefur teftt og þeirr-i sem
maður heí'ur teflt. Við fyrstu sýn
Lí-tu-r sfcák tölvu nákvæmil-e-ga eins
út og skák manns. Þeg-ar ská-k
miilli tölvu og mann-s er sýnd
pi-entuð á bl-aði g-etur sá sem ©kfci
sá leikinn -ekki e-inu sinni s-éð
h-vor-u megin. töTvan hefur t-eflt.
Ef-tir skákiu-m þei-m -sie-m te-f-ldar
h-afa -verið milli m-anns og töivu,
sem ég h-ef séð, að dæ-ma, sér
maffiu-r skapgerffi tölv.unnar alit
öðru vísi en lieikmiaðiur -lieifði -h-ald
ið. 1 stað þe-ss að vei'a tæk-nilega
nákv-æmur og teifla -lieiðiniLega, þá
sýnir hun aftíu-rða snilli og villt-
an og frumilegan hugisunarhá'tt,
sem nýtur sín bezt er ihún hugs-
ar- upp stutta og vii-l'andi Ifeiki.
Veikleiki hennar eru áætlanir
fram í tímann. Ennþá Tie-f ég ekki
séð nieitt eins þauilihugsað og frá
tölvu-num.
TaTv-a er ekk; al-ltaíf f-ljót affi
liugsa. Rúss-neski heilinn v-ar frá
nokkrum mínútum og iupp í
marga klukikutíma að h-ugsa 1-eik-
in-n, og hefði han verið dæmd-ur
úr þátttök-u í yenjul'egu móti fyr-
ir svo langan umhugsunarfr-est.
,.Stundum“, segir Arlezarov, tek-
ur heilann langan tíma í að hu-gsa
UPP einfaílidan leik, en svo ge-tur
hann verið furðultega ifljótur að
leysa mjög erfiðan leik. Mac Hack
er aftb-r á móti fljóiur að hug-sa
og í venjuíeguim Teik á milli vina
e-r hann tíu sekún.d-ur að Ihiuigsa.
Og tölvu-rnar þró-ast stöðu-gt á-
fram. Arlazorov segir að það séu
nú til flteiri og fu;Iilikomn-ari tö)v-
pr en þær sem no-taðar voru við
s'kákir-nar sem- tefTdar voru við
Standford, og þær komi til með
:að verð'a betri.“ Betri vélar“, se-g-
ir hann, „eiga að géta huigsiað
lengra f-r-am í tímann, og g-eta
mctið aðstæður ennþá betur e-n
Iþær geta núna í aMgnablikiniu.“
I H? I
Mynd: Forfaðir sem Mac Hack
g'æti vel neitað að vera skyldur,
þessi sjáilfvii’ki ská-km-eistari er
síðan 1845 og var eins og 1769-
gerðin tómt svindl. Kie.finn á
hægri hönd ha-fðá inni að halda
mann sem íramfcvæmdi leikina.
I
Allar heimsins tölvur gætu
ar an iess a
komi
milljón
ar