Vísir - 01.09.1972, Blaðsíða 3

Vísir — Föstudagur 1. september 1972
3
„Mér virðist allt benda til, að
þetta þorskastrið verði mjög i
anda þcss fyrra. Bretar hafa ekki
látið neitt uppi áform sin um
hvort þeir ætli að hafa herskip hér
á miðunum, en þeir cru hér alltaf
með cinhver herskip. Sennilega
verða þau ekki hér tii sýnis fyrr
en þeir þurfa á þeim að halda”.
Eirikur Kristófersson, fyrrum
skipherra og ein frægasta hetjan
úr þorskastriðinu fyrra, lét svo
mælt um útlitið i striðsmálum Is-
lendinga núna, en blaðamaður
Visis ræddi við E>rik i gær:
,,Mér skilst að varðskipin muni
hafa afar erfiöa aðstöðu. Varð-
skipsmönnum muni sækjast
erfiðlega að komast umborð i tog-
arana. Áður höfðum við trébáta
eða plastbáta til að fara i skipin.
Nú hafa þeir aðeins báta úr mjög
þunnu gúmmiefni— sem þolir þá
illa viðkomu. T.d. ef stjakað er
við bátunum með fiskisting, þá er
hætt við að illa fari”.
Ryögaöur hlekkur i varnar-
keðjunni
Hvernig er Landhelgisgæzlan,
að þinum dömi. búin að tækjum
og skipum?
,.Hún hefur vissulega aldrei
verið betur búin. Hún ræður yfir
fullkomnari tækjum en nokkru
sinni. Hún á fleiri flugvélar og
hæfari enáður hafa verið og varð-
skipin eru orðin fimm talsins, þ.e.
ef vitaskipið Árvakur er talið
með.
Hitt er svo annað mál. að þess-
ar byssur, sem á skipunum eru,
eru aðeins forngripir og til litils
gagns. Og ég býst við þvi, að
blaðamenn sem aðrir, hafi tekið
eftir þvi, að jafnan liggur eitt eða
fleiri varðskip i höfn i Reykjavik
vegna bilunar. Ég býst ekki viö að
nokkur privatútgerði stæði undir
slikum kostnaði. Ég held það sé
ljóst, að einhvers staðar sé ryðg-
aður hlekkur i varnarkeðju ts-
lands”.
En telurðu að varðskipin is-
lenzku muni núna hafa verulega
þörf fyrir fallbyssur?
,,i þorskastriðinu siðast, þurfti
ég tvisvar eða þrisvar að skjóta
aðvörunarskotum og einu sinni
varð ég að skjóta á togara, þar eð
hann hótaði ásiglingu”.
Hvað á að gera við togara sem
koma hingað á grunnmið með
málað yfir nafn og númer?
„Þeirkoma eins og sjóræningj-
ar, og þvi vil ég klippa frá þeim
vörpuna".
Telurðu að Bretar ætli sér að
veiða hér innan 50 milna fisk-
veiðimarkanna af sömu seiglu og
þeir gerðu innan 12 milnanna áð-
ur?
„Ég reikna meö að Bretar sæki
þetta af sömu seiglunni og áður”.
Bretar þegar orðnir brot-
legir
Og það hefur þegar sýnt sig, að
Bretar ætla ei að gefast upp fyrr
en i fulla hnefana. Þeir eru þegar
núna, áður en útfærslan er
komin til framkvæmda, orðnir
brotlegir við lög. Þeir hafa brotið
togaralögin með þvi að vera á
siglingaleiðum með málað yfir
nöfn og númer”.
Hverjar telurðu vera sigurlikur
fyrir Islendinga?
„Ég heldvið getum talið okkur
sigurinn visan. Bretar héldu sið-
ast að við myndum gefast upp eft-
ir þrjá mánuði eða svo.Ég minn-
ist þess, að Anderson skipherra
spurði mig þá i einlægni hve lengi
við myndum halda út. Ég svaraði
honum þvi til, að Islendingar
væru að þvi leyti iikir Kinverjum,
að timinn skipti ekki öllu. Við
myndum halda út i þrjú ár eða
fimm ár, eftir þvi sem þyrfti.
Þá hristi hann höfuðið.
Og ég býst ekki við að brezkir
togaramenn verði sérlega þolin-
móðir að verða að fiska æfinlega i
einum hnapp. Beztu aflaskip-
stjórarnir vilja helzt vera einir á
ferð”.
Hve mörg herskip höfðu Bretar
hér við land i siðasta þorska-
striði?
„Sex voru hér alveg föst —• en
þaö sýndi sig að þau gátu orðið
fleiri, ef þeir töldu að þyrfti.
Ég man eftir þvi, að eitt sinn
vorum við á Þór á Selvogsbanka.
Þar voru þá átta togarar brezkir
að toga. og voru þeir undir vernd
eins herskips, sem Anderson var
með.
Svo var það. að þriðji stýrimað-
urinn kailaði i skipstjóra á einum
af togurunum og sagði honum að
80linubátar frá Vestmannaeyjum
væru að koma á þessi mið — sem
voru hefðbundin mið linubátanna
— og það væri ráðlegt fyrir togar-
ana að koma sér frá, svo þeir
flæktu ekki og eyðilegðu linuna
fyrir bátunum.
Togaraskipstjórinn misskildi
þetta nokkuð — en það vissum við
ekki fyrr en morguninn eftir.
Við sáum bara, að Anderson
hafði skipað togurunum aö hætta
togveiðum. Þeir tóku allir vörp-
una og hlerana á dekk og hnöpp-
uðu sig svo saman. Það var gott
veður, þannig að þeir gátu verið
nokkuð þétt. Anderson sigldi svo
herskipinu kringumtogarana og
vaktaði þá. Klukkutima siðar sá-
um við hvar kom annað herskip
utan af hafi. Anderson hafði
greinilega kallað eftir liðsauka.
Enn leið klukkutimi, og her-
skipin tvö sigldu kringum þessa
átta togara. Þá kom þriðja her-
skipið siglandi sunnan úr hafi.
Greinilegt var þvi, að þau voru
ekki höfð langt undan, ef á þurfti
að halda.
Þessi þrjú herskip pössuöu svo
togarana átta alla nóttina, lónuðu
kringum þá og virtust viðbúin
stórfelldri árás Þórs.
Um morguninn klukkan sex,
renndi Anderson herskipi sinu
upp að Þór og kallaði yfir. Bað
hann um viðtal við mig. Ég kom
upp. og hann spurði þá, byrstur i
rómi. hvað stæði eiginlega til.
Það stendur ekki nokkur hlutur
til, svaraði ég og var raunar m jög
undrandi á öllu þessu tilstandi
Bretanna. Þetta er rólegasta
nóttin sem við höfum átt siðan
Þorskastriðið hölst- og bætti svo
við: Nú hefur þú tekið af okkur
ómakið og bannað ykkar átta tog-
urum að veiða i 11 klukkustundir.
Gætt þess dyggilega með þremur
herskipum.
Þá segir hann: Nú, ætluðuð þið
ekki að ráöast á þessa átta togara
um miðnættið með aðstoð 80 fiski-
báta?
Nei, svaraði ég, það kæmi aldr-
ei til mála að við beittum fiskibát-
um fyrir okkur '.
— Þú kannski saknar þess, að
vera ekki með i þessum nýju
átökum við Bretana?
„Mér þótti ævinlega gaman til
sjós, var enda i tæp 60 ár sjómað-
ur — jú, það kom einatt eitthvað
spaugilegt fyrir i Þorskastrið
inu". —
GG
Kirikur Kristófcrsson, fyrrvcr-
andi skiphcrra á heimili sinu i
gær.
Kirikur varð viðfrægur fyrir
frammistöðu sina i fyrra þorska-
striðinu — og kunn cru skipti hans
við Anderson, yfirmann brezku
hcrskipanna hér við island.
Ryðgaður hlekkur í varnarkeðjunni
— rœtt við Eirík Kristófersson, fyrrum skipherra
um seiglu brezkra togarasjómanna og Þorskastyrjöldina fyrri.
Fox borg-
aði út!
„Ágreiningurinn lá ekki aðeins
i lcigu á ýmiss konar tækjum"
segir Gisli Gestsson um viöskipti
sin við Kox i stuttu viðtali við Visi
i morgun. „Hann ncitaöi að borga
þrcmur starfsmönnum við kvik-
myndatökuna laun fyrir þriggja
vikna timabil. Þegar við sem i
hlut áttum gcngum á hann, þá
ætlaði hann að humma þetta fram
af scr. Hann hélt að þar sem hann
átti engar eigur hérfendis gætum
við ekkert gert.
Kn við höfðum sterkt vopn —
við gátum krafizt þess að Fox
yrði kyrrscttur sjálfur ef hann
ekki greiddi okkur launin. Fyrr
kæmist hann ekki úr landi. Ilann
sá sitt óvænna og borgaöi okkur
loks þegjandi og hljóðalaust, i
gærdag”.
Aður en Fox kom til landsins sá
Gisli um flutning á tækjum hans
og annaöist allar greiöslur
Bandarikjamannsins sem voru
um :!()«.000 kr. 150.000 greiddi Fox
strax, en dró svo að borga hinn
hclminginn þangað til núna i
vikunni. Eins og málin standa
virðist scm sé deila Gisla og Fox
vera útkljáö og engin frekari
viðskipti þeirra i milli á næstu
grösum!
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■..■■■■...■■.....■..■■..■....■.■■■.....■.■.■.■.■■■........■•■■......■.....■....:..:;;;;;:::::::::::::::;;:;::;;::;;:";;"””“”:;:2:”“:2sszzss!
Fangarnir frægu, komnir aftur um borð I sitt skip, varöskipiö Þór. Lengst til hægri er Hrafnkell
Guðjónsson, stýrimaður, þá Karl Einarsson. Annar frá vinstri er Eirlkur Kristófersson, skipherra.
Fangar Breta í 11 daga
PZkki var ástand mjög
rólegt á grunnmiðum
við ísland fyrst eftir út-
færslu landhelginnar
1958 — a.m.k. ekki eins
rólegt og það var i nótt
og morgun.
2. september urðu harðar svipt-
ingar milli varðskipsins Þór, þar
sem Eirikur Kristófersson var
skipherra, og brezka herskipsins
Eastbourne, en um borð i þvi var
Anderson, yfirmaður brezku her-
skipasveitarinnar sem var hér
við land i Þorskastriðinu fyrra.
Þór setti átta menn úr áhöfn
sinni yfir i togara, sem var að
veiðum langtinnanl2 mflna mark-
anna nýju. Eastbourne lagði þá
að togaranum og sendi menn,
vopnaða kylfum, um borð og voru
varðskipsmenn hraktir úr tog-
aranum og út i vélbát frá
herskipinu.
Eftir nokkuð þóf voru islenzku
varðskipsmennirnir teknir um
borð i herskipið, Eastbourne og
þar voru þeir látnir dúsa, fangar i
ellefu daga.
Olafur Valur Sigurösson, stýri-
maður, sem enn starfar hjá
Landhelgisgæzlunni, var einn
mannanna, sem teknir voru i her-
skipið.
„Við vorum niu talsins, tveir
stýrimenn og sjð hásetar” sagði
Ólafur Valur, er Visir ræddi við
hann,
„Við höfðum verið á Þór i
Breiðafirðinum. Tókum þar
togara tveimur dögum áður, en
þessi togari hjó af sér vörpuna.
Við fórum með togarann til
Reykjavikur og siðan vestur aftur
til að slæða upp vörpuna. Þá
lentum við i þessu.
Mennirnir sem með mér voru
og voru fangar Breta i ellefu
daga voru Hrafnkell Guðjóns$on,
stýrimaður, Guðmundur Karls-
son, stýrimaður, Karl Einarsson,
háseti (nú þekktur sem grin-
leikari og eftirherma), ólafur
Gunnarsson, háseti, Jóhann
Eliasson háseti, Björn, háseti
Hörður Karlsson, háseti, starfar
i Alverinu núna”, hélt ólafur
Valur, „og Guðmundur háseti
og nú trésmiður á Patreksfirði”.
Sagði Ólafur Valur að vistin um
borð I Eastbourne hafi verið
þolanleg. „Það var búið að okkur
eins og öðrum skipverjum þar.
Við vorum talsvert á feröinni,
vorum bæði fyrir vestan land og
norðan. Lengst fyrir norðan
minnir mig. — svo var okkur
skotið i land hér við Keflavik’
GG