Vísir - 01.09.1972, Blaðsíða 7

Yísir — Föstudagur 1. september 1972
7
en ensku skipin leyfðu Spdnverj-
unum alls ekki að koma að sér,
heldur sveimuðu í kringum þau
og létu skotin dynja yfir þá úr
fjarlægð. Átökin urðu þannig nær
einungis stórskotahrið og undir
það höfðu Spánverjar ekki búið
sig. Þeir höfðu ógrynni herliðs um
borð i skipum sinum, sem var
þjálfað i návigi yfir borðstokka og
til að ryðja skip, en höfðu litlar
skotfærabirgðir. Bráðlega þraut
þá skotin og eftir það voru þeir
sem bjargarlausir meðan Eng-
lendingar gátu nálgazt þá og ollu
stórtjóni á mörgum skipa þeirra.
Siglutré féllu, leki kom að öðrum
og á meðan bar allan spænska
flotann óðfluga upp að frönsku
ströndinni. Vonleysi og uppgjöf
greip um sig meðal Spánverja,
þvi að um tima var ekki annað
sýnilegt en að allur hinn glæsti,
ósigrandi floti myndi gereyðast
þar. En þá vildi Spánverjum til
það happ að breytti um vindátt og
brá til nokkuð suðlægari áttar,
svo að hinn bjargarlausi floti
þeirra gat þó á flóttanum rétt
skroppið framhjá ströndinni og
gegnum Ermarsund inn á Norð-
ursjóinn.
Þar með var þó ekki úti ógæfa
hins útlenda árásarflota, þvi nú
hófust hörmungar hans fyrir
alvöru. Nú voru þessir suðrænu
menn likt og dottnir i fallgryfju,
komnir inn á Norðursjó, var nú
útilokað að þeir gætu sloppið
afturtil baka gegnum Ermarsund
Þessir suðrænu menn áttu þvi
fyrir höndum langa siglingu um
kaldan sjá kringum norðlægar og
illviðrasamar strendur Skot-
lands.
h'yrir þessa löngu siglingu með-
fram fjandsamlegum ströndum
voru Spánverjar ekki búnir. Þá
skorti allt sem til þurfti, til við-
gerða á lekum skipsskrokkum og
siglutrjdm. Þá skorti mat og
drykkjarvatn og þar sem skorið
hafði verið i svo miklum skyndi á
legufæri, vantaði meira að segja
akkeri i mörg skipanna. 1 margar
vikur var þessi vonlausi dauða-
floti að flækjast i Norðursjó og
siðan suður eftir Atlantshafi. Þar
lentu þeir i stórviðri og mörg
hinna áður svo glæstu skipa rak á
land á írlandsströnd, en önnur
sem voru þegar orðin sködduð af
fallbyssuskotum Englendinga
klofnuðu sundur og sukku i sjó-
gangi.
Hvergi var neina hjálp að fá og
ensk herskip héldu áfram i heila
viku að elta spænska flotann og
gera honum ýmsar skráveifur.
Hið mikla fjölmenni um borð i
spænsku skipunum olli enn meiri
vandræðum. Það hefði verið nógu
erfitt að fæða 20 þúsund manna
herlið á þurru landi þó ekki væri
úti á rúmsjó. Við þessar norðlægu
strendur fengust heldur engar
birgðir. Hungursneyð kom upp
um borð i skipunum, þvi fylgdi
skyrbjúgur og siðast var það litla
drykkjarvatn, sem til var( orðið
rammfúlt og taugaveiki kom upp
i skipunum. Er þessi hörmunga-
sigling flotans ósigrandi norður
fyrir Skotland eitt frægasta dæm-
ið um það, hvernig mikill skipa-
floti getur orðið bjargarlaus i
fjarlægum leiðangri viö óvin-
veittar strendur.
Á siglingu þessari dreifðist svo
flotinn ósigrandi og hvert skip
varð að reyna að bjargast eins og
bezt gat heim á leið. Af 130 skip-
um náðu aðeins um 50 aftur
heimahöfn á Spáni og nærri 15
þúsund manns af flotanum létu
lifið. Það var siðan lengi i frá-
sögur fært suður þar, hve skip-
verjar sem af komust hefðu verið
illa farnir. Þegar þeir skreiddust i
land liktust þeir hinum vesælustu
skipbrotsmönnum, yfirkomnir af
langvarandi hungri og skyrbjúg.
Mörgum þeirra varð ekki við
bjargað, heldur létust með hinum
mestu hörmungum eftir að heim
var komið.
Hinn mikli ósigur „flotans
ósigrandi” olli margvislegum
þáttaskilum. Þar með var hlut
mótmælendatrúarmanna i
noranverðri álfunni bjargað. Hið
suðræna spænska veldi hlaut
hnekki sem það aldrei náði sér
eftir og þungamiðja hinnar
evrópsku tæknimenningar færðist
norður á bóginn. Þar var lagt
glæst af stað, stórveldi sem
hugðist kúga til hlýðni minni-
máttar veldi, sem var að risa
upp, en allt snerist það við og olli
stefnumótum i mannkynssög-
unni.
Þorsteinn Thorarensen.
IIMIM

Umsfón:
Þórunn
Sigurðardóttir
Það er stór hópur
barna, sem i haust
hefur sina fyrstu skóla-
göngu, eftirvæntingar-
fullur og vongóður.
Foreldrarnir leggja sig
alla fram við að hvetja
barnið, svo að það megi
koma heim með
ánægjulegar einkunna-
bækur og fjölskyldan
geti glaðst yfir afrek-
um barnsins. Margir
virðast gleyma þvi, að
einkunnir barnsins
segja oft meira um
loreldrana sjálfa og
heimili barnsins, en
barnið sjálft. Það hefur
lika orðið sú raunin, að
þýöing einkunna verð-
ur minni og minni og
fjöldamargir vilja
leggja þær algerlega
niður i þeirri mynd sem
þær eru nú.
En hvernig geta foreldrar
hjálpað barninu til þess að ná
árangri f skólanum? Og þegar
við segjum árangur, þá minnum
við á að hann er ekki skráður i
einkunnabækur, heldur i sálar-
lif barnsins. Hvaða þroska nær
barnið, sem sjálfstæður ein-
staklingur i hinu islenzka skóla-
kerfi? Hvaða áhrif hafa enda-
laus eftirrekstur og fortölur for-
eldra á barnið?
„Gleymið einkunnunum, og
þá verðið þið glöð þegar barnið
sýnir ykkur einkunnabæk-
urnar,” sagði uppeldisfræð-
ingur einu sinni. Með þvi að
stuðla að auknum þroska barns-
ins almennt, aukið þið margfalt
möguleika barnsins til að ná
árangri i náminu sjálfu.
Samkvæmt rannsóknum bæði
i Bandarikjunum og Evrópu
hefur komið i ljós að náms-
árangur barna er mjög tengdur
orðaforða þess og yfirleitt
möguleikum til þess að tjá sig i
tali. Þau börn sem áttu i mikl-
um erfiðleikum með að tala,
reyndust eiga mjög erfitt með
að fylgja náminu, samkv. könn-
un sem gerð var i Bandarikj-
unum. Og hvers vegna áttu
börnin erfitt með að tala? — Jú,
i ljós kom að 55 af 60 barnanna
vissu ekki hvað það var að
hlusta á sögu, og ennþá siður
hafði verið við þau rætt af for-
eldrum þess. Barnið hafði það
hlutskipti á heimilinu að þegja
og hlýða. Árangurinn varð nær
undantekningarlaust sá, að
þroskinn varð mjög hægur,
barnið gerðist innhverft og tor-
tryggið og illfært til að starfa
eða leika sér með öðrum
börnum. Vald orðanna er i
rauninni eina valdið sem barnið
hefur. Börn sem eiga erfitt með
að tjá sig i tali, nota likams-
kraftana i staðinn og venjast þvi
að beita valdi og útkljá sin mál
með likamskröftum.
Hvernig getum
við hjálpoð
barninu í
skólanum?
— með því að
tala,
hlusta,
útskýra,
snerta —
Með þvi að lesa fyrir börn og
tala við þau er hægt að auka
orðaforða barnanna og dýpka
vitundarheim þeirra mjög.
Imyndunaraflið fær byr undir
báða vængi, við að hlusta á góða
sögu. Siðan á að leyfa börnunum
að spyrja og ræða við þau um
efni sögunnar.
Börn byrja misung i skóla, en
þvi má ekki gleyma að börn
fara ekki i skóla aðeins til þess
að læra að lesa og skrifa. 1 5 og
jafnvel 6 ára deildum er lestrar-
kennslan litil sem engin. 1 stað
þess eru börnin búin undir að
geta unnið sjálfstætt i skól-
anum, þegar hið raunverulega
nám hefst.
Skóli ísaks Jónssonar verður i
vetur með 5 ára deildir og ætl-
um við til gamans að birta
glefsur úr námsskránni. Það
ætti að geta orðið foreldrum vis-
bending, bæði þeim sem eiga
börn i skólanum og öðrum. Þeir
sem ekki geta komið börnum i
slika forskóla, gætu undirbúið
barnið heima á svipaðan hátt.
Við höfum valið hér nokkra
þætti i námsskránni, sem okkur
þykja athyglisverðir og foreldr-
ar ættu að geta notfært sér, er
þau undirbúa börn sin undir
skólanámið.
Talað mál, undirbúningur undir
lestur.
1. Kennt að koma saman og
segja hvort öðru frá, hlusta,
biða eftir að röðin komi að
manni án þess að gripa fram i.
Byrja á að lesa sögur, og leyfa
börnum að koma með athuga-
semdir án þess þó að gripa fram
i. Smám saman koma þvi i það
horf, að börnin séu lika fús að
segja frá eigin reynslu. (Kenn-
arinn á ekki að gripa fram i
og leiðrétta, heldur koma þvi að
siðar.) Ýta undir rétta röðun at-
burða i sögu.
2. Reyna að auka orðaforða
barnanna með ýmsu móti,
m.a. noti kennarinn eins breyti-
legt orðalag og honum er unnt,
með notkun orða úr átthaga-
fræðiverkefnum hverju sinni
o.fl. Vekja athygli á nýjum eða
óvenjulegum orðum.
Ennfremur minnast á no. lo„
og so. Segja sögur og láta börnin
finna þessa orðflokka.
3. Skerpa almenna athygli og
úthald.
Ýmsar tal- og leikæfingar.
Leikir: önd-gæs, spurðu
nágrannann, 20 spurningar,
Simon segir o.fl. Teikna sögur,
klippa. F'inna sömu hljóð i orð-
um og orö sem rima saman
o.s.frv.
Rifja upp daglega við heim-
ferð, hvað gerðist i dag og færa
það eftir fyrirsögn barna inn i
dagbók bekkjarins.
Leikur.
1. Hópleikir
Leggja áherzlu á að deila
áhöldum og tækifærum með
öðrum. Kenna að hjálpast að og
geta kennt öðrum nýja leiki.
Mikilvægt að leikreglur séu
haldnar.
2. Sjálfstæður leikur.
Hjálpa börnunum tii að leika
sér og una ein við leik, ef með
þarf.
Starf.
1. Hópvinna.
Kenna nauðsyn þess að vinna
saman að ýmsum verkefnum.
Allir geta ekki ráðið, nauðsyn-
legt að geta hlýtt þeim sem ræð-
ur, þó maður sé ekki á sama
máli. Kenna að hlusta á sjónar-
miðannarraá báða vegu. Rækta
ábyrgðartilfinningu (maður ber
ábyrgð, þó maður sé ekki einn).
2. Sjálfstæð vinna.
Leggja áherzlu á að koma
börnum af stað við vinnu, og
vera viss um að jákvæður
árangur náist, venja þannig
börnin á sjálfstæð vinnubrögð.
Kenna aðganga frá áhöldum og
efni og þrifa til eftir sig.
Sögur og Ijóð.
1. Glæða áhuga á bókum og
lestri.
Lesa sögu daglega eða kvæði,
ræða hana, láta börnin gizka á
framhald o.s.frv. Kenna að
hlusta á sögur án þess að gripa
fram i, geyma athugasemdir
þar til siðar. Láta börnin
spreyta sig á að gera eigin sögur
og kvæði. (Ath. myndasögur og
moralskar s.)
2. Auka orðaforða.
Breyta orðalagi i sögum, sem
minnst, en gefa sér tima til að
ræða merkingu orða (hvernig
væri hægt að segja þetta öðru-
visi) o.s.frv. Gefa börnunum
tækifæri til að endursegja (eða
leika) sögu eða kvæði, ýmist
sjálf, eða með handbrúðum.
Söngur og tónlist.
1. Kenna lög og ljóð til að
syngja.
Syngja saman og ein sér.
2. Hreyfingar eftir tónlist.
Leyfa börnum að tjá sig frjálst
eftir tónlist, fylgja takti, hraða
o.s.frv.
3. Hlusta- á tónlist.
Reyna að auka skilning á að
hlusta eftir hughrifum i tónlist
(dapurlegt eða glaðlegt
o.s.frv.), mun á sterkri og
hljóðri tónlist, hraðri, hægri
o.s.frv. Eru öll lög hentug til aö
dansa eftir?
—ÞS