Vísir - 01.09.1972, Blaðsíða 6

6
Visir — Föstudagur 1. september 1972
vísm
Otgefandi: Heykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Áuglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Bjartsýni á fyrsta degi I
Dagurinn er runninn upp. Fiskveiðilögsaga ts- (
lendinga varð 50 milur á miðnætti i nótt. Við höfum /
stigið örlagarikt skref til styrktar efnahagslegu)
sjálfstæði okkar og til viðhalds verðmæta hafsins \
yfir landgrunni okkar. Þetta er sannarlega eftir-
minnilegur dagur.
Nýtt þorskastrið er hafið. Sem betur fer er fátt,
sem bendir til þess, að það verði harðvitugra en
næsta strið þar á undan. Miklu fremur er ástæða til
að ætla, að þráteflið á miðunum verði friðsamlegra
i þetta sinn.
Andstæðingar okkar senda i þetta sinn ekki vopn-
uð herskip á islenzku miðin. Með þvi hafa þeir!
lýst áhuga sinum á að forðast valdbeitingu, enda
fengu þeir slæma reynslu af henni siðast. Þá hefur
utanrikisráðherra íslands lýst þvi yfir, að i upphafi
verði tæpast gerðar tilraunir til að færa til hafnar
þá erlenda togara, sem verða að veiðum milli 12 og
50 milna.
íslenzkir varðskipsmenn hafa samkvæmt alþjóð-
legu samkomulagi um eftirlit með veiðum heimild
til að fara um borð i togara, hvort sem þeir eru inn-
an landhelgi eða utan, til þess að kanna, hvort
möskvastærð og annar veiðibúnaður sé i samræmi
við alþjóðlegar reglugerðir.
Það verður þvi forvitnilegt að vita, hver við-
brögðin verða, þegar islenzkir varðskipsmenn
reyna að framkvæma slikt eftirlit, sem ekkert kem-
ur við deilum um stærð landhelgi. Munu togara-
menn reyna að beita valdi til að hindra slikt eftirlit?
Munu eftirlitsskipin brezku og vestur-þýzku telja þá
ofan af sliku athæfi?
Ef togaramenn beita valdi til að hindra eftirlit og
skipherrar útlendu eftirlitsskipanna láta það af-
skiptalaust, hafa andstæðingar okkar hætt sér út i
valdbeitingu, sem mun skaða málstað þeirra veru-
lega. Reynslan mun skera úr um, hvort þeir fara út
á þá braut.
Bretar hafa þegar skaðað málstað sinn verulega
með þvi að leyfa togurum sinum að veiða nafnlausir
og númerslausir við strendur íslands. Ef þeir þar á
ofan rjúfa alþjóðasamninga um eftirlit með fram-
kvæmd alþjóðíegs samkomulags um búnað veiðar-
færa, eru þeir búnir að eyða þeim velvilja, sem þeir
kunna að hafa skapað sér með villandi áróðri sinum
á alþjóðavettvangi.
Brezkir togaramenn eru vigreifir eins og fyrri
daginn. En ósköp er hætt við þvi, að þeir þreytist á
þráteflinu, þegar þeir eru búnir að skarka lengi
saman i hóp á siglingaleiðum islenzku varðskip-
anna. Það er óliklegt, að aflinn verði svo mikill, að
hann hvetji brezka togaramenn til að halda þrátefk
inu endalaust áfram. Sumir þeirra yrðu sjálfsagt
fljótt fegnir að komast utar, þar sem þeir gætu fisk
að i friði.
Þorskastiðið ætti þvi að geta farið vel af stað frá
okkar sjónarmiði. Mikilvægast er, að þeir, sem eru
af okkar hálfu i eldlinunni, haldi ró sinni og láti ekki
egna sig út i neitt fljótræði. Með seiglunni vinnum
við þetta þorskastrið eins og hið fyrra. Við getum
þvi verið bjartsýn á þessum merkisdegi i sögu okk- í
ar sem sjálfstæðrar þjóðar. /
ÓSIGRANDI
llinn 28. mai árið 1588 lagði
glæstur hcrskipafloti úr höfn úr
mynni Tajo-fljútsins á Pyrenea-
skaga. Pctta var höfuðfloti mesta
þávcrandi stórveldis hcims,
Spánar, hins volduga landkönn-
unar og nýlenduveldis, sem haföi
lagt undirsig mikinn hluta hinnar
nýju álfu, Ameriku. Pcir kunnu
þvi illa að eitt vesælt smáriki
norður i höfum, mcykonungsriki
Klisabetar 1. dirfðist að taka upp
keppni við þá um landnám vest-
anhafs og auk þess ætluðu þeir
sér að vcrnda kaþúlsku kirkjuna
gegn hinum úguölcgu mútmæl-
endatrúarhreyfingum á Bret-
landi.
Það þótti i frásögur færandi, að
floti þessi væri sá glæsilegasti og
öflugasti, sem nokkru sinni hefði
verið sendur i flotaleiðangur. t
honum voru 130 skip með 8 þús-
und sjómönnum, nærri 20 þús.
manna herliði og ennfremur voru
yfir þúsund fallbyssur um borð i
skipunum.
Vegna nýlenduútþenslunnar
höfðu Spánverjar komið sér upp
voldugasta herskipaflota heims
og gengu þeir þá svo langt i her-
skipasmiði, að þeir hjuggu fyrir-
hyggjulaust niður eikarskóga
sina og voru það náttúruspjöll,
sem land þeirra náði sér seint eft-
ir. Floti þeirra var gerður i göml-
um stil, þar voru hinar stóru
þungu galeiður. Þar voru mörg
stærstu herskip heimsins, likj-
andi við orustuskip siðari tima.
Andstæðingarnir, hinir norrænu
Englendingar áttu engin slik risa-
skip. Þeir höfðu verið taldir smá-
þjóð, en um aldir höfðu konungar
þeirra eytt kröftunum i ættardeil-
ur og erfðatilkall til léna á megin-
landinu. En þeir voru viður-
kenndir afar harðskeyttir her-
menn og höfðu komið á óvart með
nýjum baráttuaöferðum og vopn-
um. Langbogasveitir þeirra höfðu
valdið úrslitum i orustum i
Frakklandi, og nú fóru þeir nýjar
leiðir i sjóhernaði. Þeir höfðu ekki
þung og stór skip eins og spænsku
galeiðurnar, heldur hraðsigld
léttiskip með leiknum siglurum,
sem gátu notað hvern vindblæ til
að hringsóla i kringum hin þung-
færu skip óvinanna.
P’lotinn ósigrandi hélt i einni
samfelldri fylkingu norður yfir
Biskaya-flóa og var hann kominn
upp að suðurströnd Englands i
júlilok. Englendingar höfðu þá
haft nægar spurnir af honum og
safnað þar saman i Plymouth-
höfn mestöllum sinum flota. Þeir
höfðu fleiri skip, þegar allt var
talið, uppundir 200 talsins, en
ólikt minni, svo þeir höfðu ekkert
bolmagn gegn flotanum ósigrandi
i venjulegri sjóorustu. Þeir tóku
þvi upp nýjar aðferðir, bjuggu
skip sin fremur fáum en mjög
kröftugum, langdrægum fallbyss-
um og beittu hvarvetna siglinga-
hæfni skipa sinna til þess að halda
sig i hæfilegri fjarlægð. Þeir gátu
t.d. fylgt þeirri reglu að halda sig
alltaf vindmegin i átökum, svo að
skeyti óvinanna náðu ekki til
þeirra, meðan vindurinn bar hin-
ar brezku kúlur yfir á spænsku
skipin.
Þannig þokaðist spænski flotinn
austur eftir Ermarsundi fyrir
striðum vestanvindi og fóru nú
brátt að koma i ljós ókostir hins
gamla skipulags þeirra. Enginn
enskur floti mætti þeim framan
til, svo þar tókst engin sjóorusta.
í stað þess voru ensku skipin á si-
felldu iði fyrir aftan þá, vind-
megin og fylgdu þeim smám
saman á eftir. Spánverjarnir gátu
ekki snúið flota sinum gegn þeim
á móti vindinum og Englending-
arnir réðu þvi öllu, hvenær og
hvar þeir lögðu til atlögu við ó-
vinafiotann. Þannig tókust smá-
skærur einum tiu sinnum á þess-
ari einkennilegu austursiglingu
og var þeim öllum hagað eins, að
Englendingar komu skotum á
spönsku skipin, en spænsku fall-
byssurnar drógu ekki til þeirra,
svo að þeir urðu ekki fyrir neinu
tjóni sjálfir.
Þessum undarlega fyrsta þætti
átakanna lauk 6. ágúst, þegar
spænski flotinn hafði borizt undan
vindi inn i Dover-sund og vörpuðu
þeir þá akkerum við Calais á
norðurströnd Frakklands. Hafði
það verið ætlunin að Frakkar
gengju þá til liðs við þá og sendu
mikinn innrásarher í skjóli
spænska flotans yfir Ermarsund,
til þess að bæla niður mótmæl-
endatrú á Englandi. En sá franski
innrásarher var nú alls ekki tilbú-
inn og sýndust þær ráðagerðir þvi
ætla að fara út um þúfur. Meðan
spænski flotaforinginn Medina
var að hugleiða, hvað nú ætti til
bragðs að taka, lá floti hans
hreyfingarlaus fyrir akkerum og
vindmegin við hann eins og
venjulega enski flotinn. Nú voru
Spánverjarnir komnir i klipu.
Þeir gátu nú ekki snúið tíl baka
móti stöðugum vestanvindi, þeir
höfðu gengið i alvarlega gildru.
Aðfaranótt 8. ágúst létu Eng-
lendingar loks til skarar skriða
gegn hinum kyrrstæða spænska
flota. Þeir létu sex logandi eld-
skip reka i áttina að spænska flot-
anum og við þetta brá Spánverj-
unum svo i brún, að þó þeir væru
litt búnir til siglingar eða orustu,
drógu þeir upp og sumir hjuggu
á legufæri og riðlaðist þar fylking
þeirra. Enn var á stifur vestan-
vindur og vofði það nú yfir hinum
þungfæru spænsku skipum að
reka á land. Og nú þeystu léttfær
skip Englendinganna að og fræg
sjóorusta tókst við Gravelines á
Frakklandsströnd 8. ágúst. Það
varð sjóorusta með algerlega
nýju sniði. Fram til þessa hafði
það verið aðalreglan að andstæð
skip legðu hvort upp að öðru i sjó-
orustum og ruðst væri yfir borð,