Vísir - 11.02.1974, Síða 6

6
Vísir. Mánudagur 11. febrúar 1974.
visir
ÍJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulitrúi:
^Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Askriftargjald
i lausasölu kr.
Blaðaprent hf.
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Ilaukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 92. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
kr. 360 á mánuði innanlands. .
22 eintakið.
Vonir og veruleiki
Getur þeim verið alvara, sem segja, að Island
geti verið varnarlaust, ekki þurfi að óttast, að
nokkurt riki ásælist það? Fjarri fer, að
heimurinn hafi gerbreytzt i skjótri svipan. Þiðan
i samskiptum austurs og vesturs táknar ekki, að
valdabaráttu risaveldanna sé lokið. Hún táknar
ekki, að þau séu hætt að seilast eftir þeim bitum,
sem liggja á lausu. Þvert á móti geisar baráttan
um yfirráðasvæði áfram um allan heim. Þiðan
hefur vakið vonir um friðsamlegri framtið en það
eru enn litið annað en vonir einar. Það vekur að
sjálfsögðu athygli, þegar Bandarikin og Sovét-
rikin semja á einhverjum sviðum, en engum
dylst, og sizt forystumönnum i Moskvu og
Washington sjálfum, hversu litið hefur enn
miðað. Viðræður standa yfir, en enginn veit, til
hvers þær leiða. Vist er sá dagur ekki runninn, er
eindrægni, sátt og samlyndi geri landvarnir
ónauðsynlegar. Lambið er ekki óhult fyrir
ljóninu. Risaveldin talast við, en baráttan heldur
áfram þeirra i milli, meðan ekki er samið.
Indlandshaf er svo að dæmi sé tekið, um þessar
mundir vettvangur mikillar baráttu milli Sovét-
rikjanna og Bandarikjanna, sem fremur minnir á
kalt strið en þiðu. Sovétrikin hafa á siðustu árum
aukið gifurlega umsvif sin á höfunum. Þau hafa
jafnt og þétt eflt herskipaflota sinn á Indlands-
hafi og sumpart komið i stað Breta, sem hafa
dregið niður seglin á þeim slóðum undanfarin ár.
Stjórnvöldum i Washington stendur nú ógn af at-
höfnum Sovétmanna á Indlandshafi og vaxandi
áhrifum þeirra i rikjum, sem þvi liggja, að
ráðgert er að verja miklu fé til að efla bandariska
flotann á þeim slóðum. Bandarikjamenn óttast,
að opnun Súezskurðar auðveldi Sovétmönnum
siglingar til Indlandshafs að þvi marki, að hætta
stafi af fyrir Bandarikin i striði og friði.
Indlandshaf er býsna fjarlægt Bandarikjunum
og Sovétrikjunum. Engu að siður er það vett-
vangur vigbúnaðarkapphlaups i anda kalda
striðsins. ísland er til dæmis tvimælalaust
hernaðarlega miklu mikilvægara en eyjan Diego
Garcia, þar sem Bandarikjamenn hyggjast nú
verja milljörðum króna til byggingar öflugrar
flotastöðvar til að vega á móti eflingu sovézka
flotans. Þessi skák öll er ekki i þeim anda bróð-
ernis, sem ýmsir herstöðvaandstæðingar hér á
landi láta nú i veðri vaka að geri landvarnir
óþarfar.
Dæmið um Indlandshaf er hér nefnt til að
minna á, hvers eðlis hin svokallaða þiða i sam-
skiptum risaveldanna i rauninni er. Þiðan á
rætur i þvi, að þrátefli kom upp i skákinni um
heimsyfirráð, og risaveldin gátu ekki fundið
vinningsleiðángereyðingarstriðs.Þau þreifa þvi
fyrir sér um leiðir út úr þráteflinu. Fyrr en þær
finnast, er öllum brögðum beitt, sem til greina
koma án verulegrar styrjaldarhættu, og reynslan
af afskiptum risaveldanna af deilunum i
Mið-Austurlöndum á siðasta hausti sýnir, að
jafnvel er gengið allt fram á brúnina, þegar um
ræðir áhrifavald i mikilvægum löndum. Sem
stendur væntum við þess, að forystumenn i
Moskvu og Washington tefli ekki of djarft sitt
háskalega tafl. En við eigum að vita, að taflið
stendur enn. Við bindum vonir við þiðuna, en við
eigum að geta gert greinarmun á vonum og veru-
leika.
—HH

Er menningarbylt-
ing númer tvö á
nœsta
Þeim skaut svo skyndilega upp,
að ungum elskendum á bekkjun-
um og gamalmennunum, sem
spiluðu á spil við tunglsskins-
glampann frá lygnu árvatni
Perluárinnar i Kanton varð dauð-
bylt við.
Skrýddir alltof stórum hjálm-
um með langa rauð-hvítmálaða
stafi i hendi, sem þeir börðu með
utan bekkina, rufu varðliðarnir
kvöldkyrrðina með ópum:
„Hypjið ykkur i rúmið,” öskr-
uöu þcir. „Þetta er ekki að þjóna
alþýðunni. A morgun biður annar
dagur framleiðslustarfa.”
Og orðalaust tipluðu elskend-
urnir burt og spilafólkið hypjaði
sig lúpulegt heim á leið. Aðeins
tvær stúlkur, sem dyfu netum sin-
um i ána úr smáum „sampan”
(fljótabát) sinum voru látnar i
friði.
Slik atvik hafa orðið daglegt
leiti í
sé nýmæli hjá þeim i Kina. En
mikið af þessari afbrotaöldu á
rætur sinar að rekja til heimkomu
menntaðra ungmenna úr sveit-
innitil borganna aftur. Þessi ung-
menni höfðu verið send úr borg-
unum i tvennum tilgangi. Ann-
arsvegar til þess að vega á móti
fólksflóttanum til borganna, og
hinsvegar til þess að dreifa á sin-
um tima Rauðu varðliðunum,
þegar Mao var nóg boðið vegna
ofsa þeirra i menningarbylting-
unni á sinum tima.
Þessi ungmenni hafna þvi blátt
áfram að lifa spartnesku lifi
sveitafólksins, og snúa aftur til
borganna i trássi við vilja yfir-
valda. En i skorti sinum á
skömmtunarseðlum, vinnupassa
og öðrum nauðsynjum hafa þessi
ungu menn og konur neyðst til
þess að stela til að draga fram lif-
Mao formaður teflir fram nýjum
varðliðum.
Skólaæskan (hér velfandi Rauða kveri Maos) hefur jafnan verið það
lið, sem Mao hefur getað reitt sig á.
brauð i kinverskum borgum að
undanförnu. (Einn sendiherra
Vesturlanda var á leið heim i
Peking frá samkvæmi, þegar
honum var þurrlega bent á það af
varðflokki borgara, að það væri
fyrir löngu kominn timi til að taka
á sig náðir). Hvergi verður þver-
fótað fyrir borgarlögreglunni —
einskonar tómstundavarðliðum,
sem skipta hundruðum þúsunda,
verkamenn, stúdentar og bændur
— sem er meira áberandi, en hún
nokkru sinni var á timum menn-
ingarbyltingarinnar. Og þessir
varðliðar láta sér ekki lynda það
hlutverk eitt, að gæta siðareglna
Maos. Þeim er þakkaður sigurinn
yfir her Suður-Vietnams á Para-
celeyjum i Suður-Kinahafi,
ekki alls fyrir löngu. Og þegar
hópur Sovétnjósnara var hand-
tekinn i Peking fyrir tveim vik-
um, voru það varðliðarnir sem
hylltir voru sem hetjur dagsins.
Ferðalöngum i alþýðulýðveldinu
sýnist þeir láta til sin taka á vett-
vangi, sem annars heyrir undir
her, öryggislögreglu og almenna
löggæzlu.
I augum Kinverja sjálfra er
ein meginástæðan fyrir þessum
skyndilegu auknu áhrifum varð-
liðanna, ásetningur Peking-
stjórnarinnar til þess að bæla nið-
ur glæpaölduna, sem i viðmiðun
við það, sem Vesturlandamenn
þekkja, er þó smáræði, þótt hún
ið. Stundum eru þó afbrot þeirra
mun alvarlegri en þjófnaðir einir.
t haust t.d. voru tuttugu ung-
menni i Kanton dæmd til ýmis
langrar fangelsisvistar eða dauða
fyrir ýmist rán i verzlunum eða
morð og nauðganir.
, En að spyrna við þessari þróun
er auðvitað ekki eina ástæðan
fyrir upgangi varðliðanna. Hann
er lika af stjórnmálalegum toga
spunninn. Allt frá þvi, að Mao
beitti hernum til þess að traðka út
slðustu glæðurnar i menningar-
byltingunni, hefur hann haft si-
auknar áhyggjur af völdum þjóð-
frelsishreyfingarinnar. í siðasta
mánuði hrikti svo i, að menn urðu
þess varir i vesturálfum, þegar
hann flutti nokkra af áhrifamestu
leiðtogum þjóðfrelsishreyfingar-
innar úr æðstu embættum innan
hersins. Og nú telja margir, að
formaðurinn gamii vilji vekja
upp varðliða sina til mótvægis
vaxandi pólitiskum völdum þjóð-
frelsishreyfingarinnar.
Þessi „úthverfalögregla”, eins
og nýju varðliðarnir eru stundum
nefndir, gætu lika komið að gagni
i baráttunni milli hinna hægfara
og hina róttækari. Þeir gætu
gegnt i nýrri menningarbyltingu
svipuðu hlutverki og rauðu varð-
liðarnir gerðu i þeirri siðustu.
Chiang Ching, eiginkona Mao
Tse-Tung, ein af mestu áhrifa-
mönnum menningarbyltingar-
innar og Rauðu varðliðanna.
Illlllllllll
ffiWfflSii
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
A dögum menningarbyltingar-
innar, þegar Lin Piao (sem sést
ganga á eftir Mao og heilsa
mönnum) var ennþá talinn likleg-
asti eftirmaður formannsins
aldna. Lin Piao varð svo eitt af
fórnarlömbum menningarbylt-
ingarinnar, sem át svo börnin sin,
eins og aðrar.