Vísir - 14.11.1975, Page 8

8
Föstudagur 14. nóvember 1975 VISIR
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
y Ritstjórifrétta: Árni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannésson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgrciðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasöl;u 40 kr. eintakið. Biaðaprent hf.
Á að fmmleiða menntamenn
til atvinnuleysis?
íslendingar hafa á undanförnum árum einblint
mjög á stúdentsprófið sem þungamiðju i mennta- og
fræðslumálum. Jafnframt hefur verið lagt kapp á
að lengja námstimann og slita skólanemendur úr
lifandi tengslum við dagleg störf i þjóðfélaginu.
Ýmsir hafa varað við þessari þróun og þá ekki
sist þeirri hættu, sem er i þvi fólgin að lengja árleg-
an skólatima. Nú stöndum við einnig frammi fyrir
þeirri staðreynd, að hlaupinn er ofvöxtur i það sem
kallað hefur verið bóknám og af sumum æðra nám.
Á sama tima hefur hvers kyns verkmenntun og sér-
menntun dregist aftur úr.
Nýlega hafa verið birtar tölur, sem sýna glöggt
hver óheillaþróun hefur orðið i þessum efnum. Stú-
dentum fjölgar óðfluga á sama tima og litil fjölgun
verður i hópi nýsveina. Árið 1960 útskrifuðust 200
nýstúdentar og 350 iðnsveinar. Fyrir fimmtán árum
fóru þvi talsvert fleiri nemendur i iðnskóla en
menntaskóla.
Árið 1970 var sú breyting orðin á, að stúdentar og
iðnsveinar voru álika margir eða um 500. Nú aðeins
fimm árum siðar hafa orðið þau umskipti, að ný-
stúdentar eru um það bil 1.000, en nýsveinar enn
sem fyrr tæplega 500.
Þetta eru mjög alvarlegar tölur. Þær sýna, að á
siðustu fimmtán árum hefur fjöldi þeirra, sem úr-
skrifast úr menntaskólum á ári hverju nær fimm-
faldast. Á sama tima hefur nýsveinum i iðnnámi
aðeins fjölgað um helming. Þróunin allra siðustu ár
virðist þó vera enn alvarlegri. Þannig hefur hópur
nýstúdenta tvövaldast á siðustu fimm árum á sama
tima og hópur nýsveina hefur staðið i stað og jafn-
vel minnkað.
Þegar þessar staðreyndir eru hafðar i huga má
öllum ljóst vera, að við erum ekki á réttri leið.
Fram til þessa höfum við leitast við að apa sem
mest eftir frændþjóðum okkar á Norðurlöndum á
þessu sviði eins og ýmsum öðrðum. Þó að það sé
góðra gjalda vert að ýmsu leyti er enginn sýnilegur
hagur i þvi að hef ja hér f jöldaframleiðslu á atvinnu-
lausum háskólamönnum eins og þar er, ekki sist i
Sviþjóð.
Þegar núverandi menntamálaráðherra tók við
embætti lýsti hann yfir þvi, að hann hefði i hyggju
að leggja meiri rækt við verkmenntun en gert hefur
verið fram til þessa. Menn biða þess nú, að þessarar
nýju stefnu fari að sjást merki. Þegar álit iðn-
fræðslulaganefndar liggur endanlega fyrir á að
vera unnt að hefjast handa i þessum efnum.
Á þessu ári á samkvæmt fjárlögum að verja 6.000
milljónum króna til skóla. Þar af fá iðnskólar 136
milljónir króna, en framhaldsskólarnir 1.000
milljónir króna. Iðnskólarnir fá þannig 2% af fram-
lögum til skólastofnana. Það er hættulegt fyrir at-
vinnulif landsmanna ef þetta hlutfall helst óbreytt.
Við hljótum að leggja á næstu árum meiri rækt
við verkmenntun og hvers kyns sérmenntun.
Mepntun á ekki að skipta i æðri og óæðri eins og gert
hefur verið. Hér þarf að koma til veruleg hugar-
farsbreyting og nýtt mat á gildi menntunar i þágu
þjóðfélagsins.
7
Umsjón: OH
Mikil vinna hefur farið i endurbyggingu skemmdra bygginga f Noröur-Vfetnam. Þeir sem fara þar um i
dag, sjá litil verksummerki eftir striðið.
Hœgar framfarir í
Norður-Víetnam
En norður-vietnamar gera
sér ljósa þá hættu að halla sér
um of að rússneska birninum.
Þeir þiggja lika aðstoð frá
vestrænum rikjum, t.d. Sviþjóð.
Sviar eru nú að byggja barna-
spitala og pappirsverksmiðju i
Norður-Vietnam. Japanir veita
einnig aðstoð, útvega lán, og
leita að oliu úti fyrir ströndum
landsins.
Varfærni norður-vietnama
gagnvart rússum byggist m.a. á
þvi, að þeir óttast, að ef þeir
þiggja of mikið fra þeim, verði
að gera sitthvað i staðinn.
Rússar hafa t.d. að undanförnu
sóst eftir þvi að fá að hafa flota-
stöð i Cam Ranh flóa, þar sem
bandarikjamenn höfðu áður
slika stöð.
Stjórnin i Hanoi berst kröftug-
lega gegn umsókn rússanna.
Enda undarlegt ef þjóð sem
hefur barist i hundrað ár gegn
erlendum yfirráðum, færi að
leyfa erlenda flotastöð i landi
sinu, loksins þegar búið er að
hrekja yfirdrottnarana úr landi.
Aðal umræðuefnið i Hanoi er
samt sem áður ekki erlend yfir-
ráð. Pólitisk sameining Norður-
og Suður^Vietnam er efst á
baugi. Beðið er eftir heppilegum
tima til að sameina lands-
hlutana. Rætt hefur verið um að
gera það rétt áður en flokksþing
kommúnistaflokksins verður
haldið i febrúar eða mars.
Ýmislegt er gert til að undir-
búa hina endanlegu sam-
einingu. Sérfræðingar hafa
verið sendir suður á bóginn, til
að undirbúa jarðveginn.
Vestræn riki hafa verið látin
vita að þau megi setja á stofn
ræðismannsskrifstofur i Saigon.
Ef einhver þar i borg skyldi
vera i vafa um það hver muni
stjórna hinu sameinaða
Vietnam, þá þarf hann ekki að
leita lengi, til að finna eitt af
hinum fjölmörgu kortum af
Vietnam, sem sýna Hanoi sem
höfuðborg alls landsins.
Snögg sameining er ekki
hættulaus. Hugsunarháttur og
efnahagur ibúa hinna tveggja
hluta er ekki sá sami.
Norður-vietnamar eru bjart-
sýnir, þrátt fyrir allt. Þeir telja,
að með timanum geti Vietnam
orðið jafn sterk efnahagslega og
Japan er nú. Vietnam býr yfir
gnægð hráefnis, og annarra
auðlinda. Gert er ráð fyrir að
strax árið 1977 verði landið
sjálfu sér nægt um mat. Upp úr
þvi ætti svo hagurinn að
vænkast.
Lifsgæði er orð sem ibúar Hanoi þekkja ekki nema af afspurn.
Almenningssamgöngutæki þeirra eru yfirfull i öllum ferðum.
Bilar sjást ekki, en mikið af hjólum.
Þrátt fyrir aö meir en
hálft ár sé liðið siðan
striðinu í Vietnam lauk,
hefur ekki mikið ræst úr
lifskjörum íbúa Norður-
Víetnam.
Þeim ibúum Norður Vietnam
sem bjuggust við að eftir lok
striðsins mundu lifskjörin
batna, skjátlaðist.
Ástandið i sveitum landsins er
eitthvað betra en i borgunum.
Blaðamaður timaritsins
Economist var á ferð i Hanoi og
fleiri stöðum i Norður Vietman
fyrir stuttu.
Hann segir að þorri
almennings hafi rétt fyrir
brýnustu nauðsynjum. Ekkert
af þeim lúxus sem ibúarnir i
suðurhluta Vietnam höfðu
vanist, viðgengst i norður-
hlutanum. Litið hefur lekið á
milli landshlutanna tveggja,
þrgtt fyrir að sama stjórn riki á
báðum stöðum. Reyndar voru
landamærin opin fyrstu sex
vikurnar eftir að striðinu lauk,
en siðan var þeim lokað. Ástæða
var sú gefin, að samgönguerfið-
leikar yllu lokuninni. En það
hefði aíveg eins verið hægt að
segja, að ásókn suður á bóginn i
mótorhjól, bila, myndavélar,
útvörp og rafmagnsviftur hafi
þótt full mikil. Þessa muni er
enn þann dag i dag hægt að fá á
svartamarkaði i Saigon — eða
Ho Chi Mihn borg, eins og hún
heitir nú.
1 Hanoi eru rikisreknar
verslanir. En skammturinn sem
hver má kaupa er takmarkaður
— og nægir fæstum. Þvi þrifst
friáls markaður ágætlega þar.
— þrátt fyrir að
háift ár sé liðið
frá endalokum
stríðsins
Yfirvöld hafa tvisvar á þessu
ári hafið herferðir til að berja
þennan markað niður. Það
hefur þó ekki tekist. Sölumenn-
irnir fluttu sig aðeins um set, og
hættu að selja þar til mesti
æsingurinn var um liöinn.
Húsnæðisskortur er enn tals-
verður í Hanoi. I sumum
hverfum sofa menn enn á gang-
stéttum.
Verslanir i borgum Norður-
Vietnam selja aðeins nauð-
synjavörur. Enda hafa fáir
umframfé, nema hátt settir
embættismenn. Nokkuð hefur
borið á spillingu innan
embættismannákerfisins, og að
frændsemi ráði hver fær hvað.
Yfirvöld berjast harðri hendi
gegn þessu, og tekst, að þvi er
virðist, að halda þvi i skefjum.
Skrifstofubáknið er þungt i
vöfum, likt og i öðrum
kommúnnistarikjum.
Útlendingum er sérstaklega
vel tekið. Þeir eru umvafðir
brosandi fólki. Þessu veldur
bæði eiginlegt létt skaplyndi
vietnama, og að útlendingarnir
eru mjög oft álitnir rússar.
Sovetmenn hafa verið mjög
ra'usnarlegir við vietnömsku
þjóðina. Kinverjar, sem studdu
norður-vietnama dyggilega
meðan á striðinu stóð, veita nú
efnahagsaðstoð aðeins með
þeim skilyrðum að endur-
greiðsla fáist.