Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1938, Page 17

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
409
stilt. En margar stormnætur
raulaði hún fram undir morg-
unn.
Jeg læddist að dyrunum
hennar og hleraði, eins og
þjófur. Hún raulaði ekki ákveð-
in lög með ákveðnum texta,
heldur brot úr mörgum lögum
og brot úr mörgum textum. Það
var annarlegur tregaþungi í
rödd hennar, blandinn óljósum
kvíða og djúpri þrá. Jeg þóttist
viss um að henni liði ekki vel,
en þrátt fyrir það hafði jeg
enga samúð með henni. Jeg
hafði nóg að hugsa um sjálfan
mig.
Það er barið að dyrum og
klukkan er farin að ganga eitt.
Áður en jeg fæ tíma til að
segja: Kom inn, er hurðinni ýtt
til — og hönd birtist. í lófan-
um er dálítill súkkulaðismoli og
feimin rödd hvíslar: Gerðu svo
vel. Jeg tek súkkulaðismolann
ósjálfrátt og gleymi að þakka
fyrir mig. Jeg á engin orð, svo
forviða er jeg.
Höndin hverfur, dyrnar lok-
ast, og hið lága, auðmjúka
fótatak heyrist afturá gang-
inum. Síðan er alt hljótt. —
Það brást ekki eftirleiðis, að
þegar mjer leið verst, þegar
andvakan, einmanaleikinn og
fátæktin ætlaði að buga mig,
þá var drepið á dyrnar, þrjú
högg, og höndin birtist. 1 lóf-
anum var altaf eitthvað til að
gleðja mig. Gamla konan virt-
ist finna það á sjer, hvenær jeg
þarfnaðist helst einhverrar
samúðar. En hún gætti þess vel
að loka dyrunum áður en jeg
gæti þakkað fyrir mig. — Jeg
minnist þess ekki, að jeg hafi
nokkurn tíma þakkað henni
fyrir mig.
— Það er skýrt frá því í
mörgum heimsfrægum skáld-
sögum — og margar heims-
frægar persónur halda því líka
fram — að augað sje spegill
sálarinnar. En þetta er ekki
rjett. Það er miklu auðveldara
að sjá, hvernig fólk er innrætt,
ef maður tekur nákvæmlega
eftir höndum þess.
Sumir hafa fínar hvítar
hendur, með löngum mjóum
fingrum, og ef til vill lituðum
nöglum. En ef þú athugar nán-
ar hreyfingar þumalfingursins
eða afstöðu löngutangar til
hinna fingranna, þá kemstu
máske að þeirri niðurstöðu, að
þetta eru nískar hendur, sjer-
góðar og harðdrægar hendur,
sem aldrei myndu reyna að
hjálpa þjer, þegar mest lægi
við.
Hönd gömlu konunnar var
ekki fín. Það var krept hönd,
rauð og bólgin af heitu þvotta-
vatni. Heimurinn hafði verið að
sjóða hana í mörg ár. Fimm
fingur, sem vitna um ótak-
markaða sáttfýsi við lífið,
reiðubúnir að gefa hinn síðasta
eyri, miðla því sem til er af
fátækt sinni.
4.
í vikunni fyrir jól gerði ofsa-
veður. Það hvein válega í
storminum, járnplötur fuku af
húsum. —
Þá nótt var þrisvar sinnum
barið að dyrum hjá mjer. Þrisv-
ar sinnum færðin höndin mjer
gjafir. — Og hún titraði.
Jeg hafði náð ótrúlegri æf-
ingu í að skynja sálarástand
gömlu konunnar. Jeg gat nefni-
iega sjeð það á höndinni, hvern-
ig henni var innanbrjósts. Jeg
vissi að í nótt leið henni venju
fremur illa, jeg vissi að fálm-
andi huggunarorð voiru þess
ekki umkomin að ljetta henni
andvökuna, svo jeg sagði ekki
neitt. —
Og aðfangadagurinn rann
upp. Það var óútreiknanlegur
himinn. Dimm ský sigldu boga-
dregna slóð. Jeg hafði gert
mjer vonir um, að dálítið lag,
sem jeg hafði Iengi haft í smíð-
um, myndi hljóta náð í augum
ákveðinna manna, og ljetta
undir með mjer í lífsbarátt-
unni.
En þær vonir urðu að engu.
Jeg reikaði heim til mfn
dapur og illa á mig kominn.
Slabb á götunum. —
Það var langt síðan jeg hafði
getað borgað ljósreikning&nn,
svo að nú höfðu þeir lokað fyr-
ir rafmagnið. Það var myrkur í
herberginu mínu.
Þar að auki var kvöldið ekki
tunglskinsbjart og hrímglitr-
andi eins og öll aðfangadags-
kvöld eiga að vera. í stað þess
fjellu örsmáir regndropar jafn1-.
og þjett á rúðurnar, brimhljóð
heyrðist í fjarska, og bráðum
fer hann að hvessa.
Jeg lagðist endilangur upp í
dívaninn og hlustaði eins og
í leiðslu á klukknahljóminn,
sem smó tignarlega gegnum
rakaþrungið vetrarloftið. Bing-
bang! Bangbing! Jeg reyndi að
taka þessum jólum með jafnað-
argeði, bjó til tvo skrafhreifa
menn, sem rifjuðu upp allar
þær skemtilegustu og hjart-
fólgnustu minningar, sem jeg
átti. En þetta bragð mishepn-
aðist. Mennirnir sameinuðust
von bráðar og myrkrið varð
enn sv.artara.
— Þá skeður það, sem jeg
mun seint gleyma: Höndin birt-
ist í gættinni. Hún heldur á bláu
logandi jólakerti, og titrar. En
þegar jeg rís ekki á fætur til að
taka á móti gjöfinni, kemur
gamla konan sjálf inn, setur
kertaljósið á borðið og rjettir
mjer dálítinn böggul. Hún
hinkrar við, skimar ‘feimnislega
í kringum sig og tyllir sjer að
lokum á stólgarminn. Kerta-
Ijósið kastaði flöktandi skini á
andlit hennar og hár, rauð her-
bergið í Ijósi sínu.
Jeg fór að fitla við böggul-
inn. Það var lítið brjefspjald
bundið við hann — og á það
var párað með rithendi, sem
vitnaði um lítið hamingjusama
æfi: Gleðileg jól, Nonni minn,
frá Mömmu. Jeg las þetta hvað
eftir annað áður en mjer skild-
ist, að þetta hlaut að vera mis-
skilningur hjá gömlu konunni:
böggullinn var ekki til mín. Jeg
horfði undrandi á hana og það
var komið fram á varir mjer
að spyrja, hvernig á þessu
stæði. En gamla konan, sem
virtist ekki taka eftir neinu,
hafði þá lesið hugsanir mínar.
Það komu kippir kringum
munnvikin, hún sneri sjer sam-
an kropin inn í skuggann og
fól andlitið höndum.
Hann fórst, grjet hún loks
út í þögnina.
ólafur Jóh. Sigurðsson.