Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1938, Page 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
411
GESTUR PÁLSSON
25. maraí J8?b.

w»/
Fyrirfram segi ég þér, að þetta blað er af mér
ákveðið til þess, að sanna það fyrir þér að þú hefir
rangt fyrir þér í mörgu því sem þú skrifar mér
seinast ... — Mér þykir þú hafa æði djúpt „ind-
blik“ í skáldskapinn, þar sem þú ert kominn að
þeirri niðurstöðu, að hann sé eintóm mathematik;
það hefur víst enginn fundið út fyr en þú, þú ættir
annars að rita um það dispútatíu og verða Dr. í
„æsthetik". Þú ert að reyna að verja það, að margir
af kennurunum séu borneraðir og bækurnar stagn-
eraðar. Getur þú borið á móti því, að maður sem
kemur fram með skoðanir eins og Gísli Magnússon
sé borneraður? Og vildi ég fara að verða langorð-
ur, gæti ég sannaS það um marga fleiri. Ég vil ekki
segja að það séu allir, enda minnir mig að ég skrif-
aði þér það ekki. Nú, viðvíkjandi bókunum, getur þú
borið á móti því að Munthe sé stagneraður? Get-
urðu borið á móti því, að Bohr sé stagneraður? Get-
ur þú borið á móti því, að kennslan í þýzku sé bæði
borneruð og stagneruð? engir stýlar í máli, sem sér-
hver maður, sem vill heita menntaðúr, hlýtur að
kunna mjög vel. Getur þú borið á móti því, að
kennslan í latínu sé stagneruð? Svona gæti ég setið
í heilan sólarhring og prédikað, og þú mundir verða
neyddur til að játa að ég hefði rétt fyrir mér. —
Jæja, vinur minn, það tjáir ekki að hafa gylltar
skoðanir um þetta; ég er enginn pessímisti, það
veiztu sjálfur, en ég get ekki verið svo partiskur, að
setja þetta í svo ógnarbjart ljós. En lærisveinar
skólans, þeir eru langflestir sem ekkert hugsa um
annað en fella tár yfir lágum karaktérum og gleðja
sig og hressa við piparkökur eða annað verra. Held-
ur þú að íslandi sé gagn eða verði gagn að svo
hugsunarlausum sonum? Ég er hræddur um að ég
neyðist til að segja nei! Af mér sjálfum er það að
segja, að mér líður mikið vel og gengur vel í skól-
anum, minna en mg í fögunum heyrir til „sjelden-
heder“, þó er eitt fag þ. e. lat. stíll sem ég fæ aldrei
mg í, en ég er heldur aldrei sub í honum. Historíu
og Religíón fæ ég hérumbil altaf ug í. Ekki er samt
lesturinn góður hjá mér, en bekkurinn er svo hund-
léttur. Ef þú vilt heyra um „demonstrationina" í
3. bekk A þá farðu til Hallgríms, honum skrifaði ég
hana greinilega. —
Þar er ég þá búinn að berja saman heillangan
pistil handa þér. Góði vinur minn borgaðu mér hann
betur en seinast. — Líði þér ætíð eins og óskar þinn
einl. vinur
(Hdrs. Lbs. 1195 4to.)
ATHUGASEMD.
Á öðrum stað í Lesbókinni að
þessu sinni er upphaf af fyrir-
lestri eftir Gest Pálsson um
Jónas Hallgrímsson og skáld-
skap hans. Er ritstj. Lesbókar
ekki kunnugt, að fyrirlestur
þessi hafi áður verið prentaður,
enda vantar aftan við handrit-
ið í Landsbókasafninu. í inn-
gangsorðum þeim, sem hjer
eru birt, lýsir höf. áhrifum
Jónasar Hallgrímssonar á sam-
tíðina og eftirtímann, að vísu
má það kalla á svipaðan veg
og aðrir. En það er gaman að
sjá, hvernig Gestur Pálsson
kemst að orði, er hann talar
um þjóðskáldið Jónas.
Næsti kafli erindisins er um
æfiatriði Jónasar og því ekki
ástæða til að birta hann.
Brjefin tvö frá Gesti, sem
hjer eru birt, eru til hins þjóð-
kunna manns Björns Jensson-
ar, er síðar varð kennari við
Latínuskólann. Efni þeirra er,
eins og gengur með kunningja-
brjef, sambland af gamni og al-
vöru, og vafalaust dýpra tekið
í árinni, en brjefritarinn myndi
hafa gert, ef hann hefði ætlað
þeim að fara lengra en til við-
takanda. Verður að skoða þau
í því ljósi. Samt sem áður varpa
þau birtu yfir hugsanalíf hans
og umhverfi hans, og því eru
þau hjer prentuð.
Það mun að mestu fallið í
gleymsku, að hugmyndin um að
reisa Ingólfi Arnarsyni minnis-
merki sje frá þjóðhátíðarund-
irbúningnum fyrir 1874 eins og
Gestur segir frá. Væri fróðlegt
að vita eitthvað nánar um þann
undirbúning, sem síðan hefir
doðnað út af og legið niðri í
allmörg ár. Frásögn Gests um
það mál er einkar glögt dæmi
um, hvernig viðhorf og tíðar-
andi hefir breyst frá árinu
1873 og fram á þennan dag.