Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1938, Qupperneq 25

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
417
ólfsson, búfræðingur. Hann
hvatti okkur til að halda áfram
og reyna blöðkufræssáningu.
Hann var okkar besta stoð, með-
an hans naut við. — Og eitt sinn
kom hingað Halldór Kr. Friðriks
son. Hann var þá formaður fyrir
Búnaðarfjel. Suðuramtsins. Hann
ljet okkur í tje, óumbeðið, 50
krónur, til að kaupa fyrir ,blöðku
fræ“. Jeg vildi ekki taka við pen-
ingunum, sagði, að slíkur styrk-
ur myndi koma af stað öfund og
baknagi. Það reyndist líka svo.
Því í einu Reykjavíkurblaðanna
kom aðsend grein, sem hjet
„Sandgræðsla og Dalakútar".
Þótti greinarhöfundi það ein-
kennilegt, er menn færu að gera
sjer sandganginn að fjeþúfu. Sæ
mundur Eyjólfsson svaraði i'yrir
okkur.
★
venær manstu fyrst eftir
þér?
— Það er kanske dálítið ótrú-
legt, en samt er það satt, að jeg
man eftir mjer, þegar jeg var
ársgamall. Svo bar við, að jeg
fjekk illkynjuð útbrot á höfuðið,
og eins á hendurnar. Mjer er
sagt, að það hafi verið af van-
hirðu. Þetta var, þegar jeg var
ársgamall. Jeg man eftir því, þeg
ar var verið að taka umbúðirnar
af þessu og gera því til góða, og
ei’i° man jeg, að hendumar voru
reifaðar, svo að jeg gat ekki
haldið um prik, sem jeg var með,
en varð að stinga því í handar-
krika minn, er jeg var að fikra
mig áfram meðfram rúmstokkn-
um í baðstofunni.
— Leiðst þú aldrei sult á upp-
vaxtarárunum ?
Eyjólfur horfir niður fyrir sig
og svarar eftir andartak:
— Sult? Jeg þykist vita hvað
sultur er, þó að jeg þekki hann
ekki á hæsta stigi. Það voru
stundum soðin hjer þorskbein, til
þess að hafa einhveria næringu.
Það bótti gott ef eitthvað mjöl
var til, til þess að hafa með.
Samt var þetta versti og óbægi-
legasti matur, sem jeg hefi lagt
mjer til munns.
★
Hvenær byrjaðir þú bú-
skap?
Það má segja, að það hafi ver-
ið 1882, þó ekki væri jeg talinn
fyrir búinu hjer, fyr en árið eft-
ir. Jeg hafði verið á Kornbrekk-
um á Rangárvöllum að hálfu und
anfarin ár hjá móðu'rbróður
rnínum, en að hálfu hjer. heima
hjá móður minni. Jeg hefi eign-
ast eitt verulega gott í lífinu, og
það var góð móðir. Hún hjet Guð
ríður Jónsdóttir frá Kornbrekk-
um.
Jeg hafði róið í Þorlákshöfn
veturinn 1881—82 og ætlaði að
flyfja úr sveitinni niður á Eyr-
arbakka. Þegar jeg kom hingað
heim í Hvamm um vorið, var alt
komið í flag af sandi, og bæjar-
húsin voru því nær fallin. Móðir
mín bað mig um að vera kyrran
heima. Og það gerði jeg, settist
að hjer í flaginu. Þá var hjer ein
kýr og fáeinar kindur. Annar
fénaður dauður.
Fyrsta verk mitt var að fara
suður í Bjólu og fá hey handa
beljunni og bera það á bakinu
heim. Um hesta var hjer fáa
að ræða. Þeir voru svo horaðir,
sem uppi stóðu. Svo fór jeg suð-
ur á Eyrarbakka og fjekk þar
matbjörg í bakpoka og fór með
heim í „flagið". Við höfðumst
við í tjaldi um sumarið, meðan
við vorum að hrófla upp bað-
stofu.
★
vo varst þú kosinn oddviti
hjer tveimur árum seinna?
Það er rjett að segja það eins
og það var. Það var gert í hefnd
arskyni. öll sveitin var að fara
í örtröð eftir sandganginn mikla
1882.
Það fór fyrir mjer, eins og
öðrum í þá daga, sem höfðu túl-
ann fyrir neðan nefið, að þeim
var straffað með því að kjósa þá
í hreppsnefnd.
— Hvernig varst þú undirbú-
inn undir oddvitastörfin ?
— Það var einmitt það, sem
þeir vissu, sveitungar mínir,’og
þessvegna þóttust þeir geta náð
sjeð niðri á mjer, með því að
kjósa mig. Jeg hafði engrar til-
sagnar notið í uppvextinum.
— Nema í skrift og reikn-
ingi?
— Nei, hvorki í skrift nje
reikningi. Jeg hafði lært að lesa
og lært tossakverið. Það kendi
móðir mín mjer. Mig langaði til
að læra að skrifa en fekk engan
til að kenna mjer. Þessvegna
seldi jeg skriffærin aftur, án
þess að hafa þeirra not. Það þótti
sem sje ekki beisinn unglingur
í þá daga, sem sat við skriftir.
Jeg var því óskrifandi að heita
mátti, þegar hjer var komið sögu.
Og reikning kunni jeg ekki. Jeg
var kominn undir tvítugt, þegar
jeg í fyrsta sinni sá lagt saman.
Það var vinnumaður á Korn-
brekkum, sem lagði saman töl-
ur, en hann skrifaði á rúmfjöl.
— Hafðir þú ekki tækifæri til
þess að lesa í uppvextinum?
— Jeg sá aldrei dagblað, og
enga bók, nema biblíuna og nokkr
ar guðsorðabækur aðrar, sem
móðir mín átti. Aðrar bækur
voru ekki á heimilinu.
★
ið vjekum talinu að harð-
indunuml882, þegar Lands
sveitin öll var ólgandi sandhaf,
að heita mátti, og fénaður kol-
féll, að kalla á hverjum bæ.
Komst Eyjólfur að orði á
þessá leið:
Það var óbjörgulegt. Margar
jarðir, sem fyrir stuttu voru hin
ar blómlegustu urðu sand->
inum að bráð, og fólk flúið, eða
í þann veginn að flýja frá þeim,
sem voru á barmi eyðileggingar-
innar.
Hreppsnefndin hafði tekið það
ráð, til þess að halda búskapnum
við á þeim jörðum, þar sem bág-
ast var ástandið, að ganga í á-
byrgð fyrir eftirgjaldinu. Jeg
snerist á móti því. Það varð óvin
sælt. Jeg hefi oft lent í erjum
við menn í lífinu.
En þegar ábyrgðin á eftirgjald
inu hvarf, þá varð afleiðingin sú,
að þeir menn, sem jarðirnar áttu
voru tilleiðanlegir til að selja
þær fyrir sanngjarnt verð. Þetta
varð til þess, að fjölga sjálfseign
arbændum hjer í sveitinni. Nú
eru hjer allir bændur sjálfseign-
arbændur, að kalla má.