Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1947, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
385
uppreist og vaxandi sjálsvirðing, er
námið sóttist vel.
Og enn þetta voðalega, — að hann
skólapilturinn gat barn með giftri
konu, sem honum var trúað fy^ir að
kenna kristindóm. Hvílík sæla og
synd. Ha.nn man hennar funheita fas
og frásagnir frá sólheitum Suðurlönd-
um, þar sem púlsinn sló svo hratt. Og
sjálfur var hann þá ör og einn og
reynslulaus, og þráði að gleyma sjei,
sleppa sjer.
ALLT var nú þetta orðið draumur,
ýmist illur eða góður, heimur, sem
hann hvarf til endrum og eins.
Og myndirnar halda áfram að líða
hjá, hver annarri skuggalegri. Það er
eins og martröð leggist yfir hann. —
Heim til íslands með Guðríði, þar
sem ekkert beið, nema fátæktin og fyr
irlitning frændanna voldugu á Hóla-
stað. En brotnar brýr að baki. Reiði
og strangleiki meistara Brynjólfs vel-
gjörðamannsins, er hann hafði brugð-
ist. — Já, lífið heima, málastapp og
sektir vegna barns Guðríðar og hans.
Látlaust strit og þrældómur, beiskja
og gæfuleysi.
Og preststaðan á Hvalnesi. En sú
tið! Hann hafði ekki verið öfunds-
verður. Stórbokkar og steigurlætis-
menn, sem kostuðu kapps um að troða
niður af honum skóinn. Var það nokk-
ur velgjörð af Brynjólfi biskupi, að
vígja hann þangað? Var það ekki
einskonar straff? Hvernig áttu þeir á
Nesinu að taka hann alvarlega, með
þá fortíð, sem hann hafði? Gátu þeir-
sætt sig við að taka á móti slíkum
manni sem sóknarpresti ? í raun og
veru skildi hann þá. En skuggir.n var
ekki minni fyrir því.
En hvað var þetta mótlæti saman-
borið við hitt, að missa Steinunni
litlu, yndið og eftirlætið, og augup,
þessi fallegu augu, döggvast við þá
hugsun. — Nú hefði hann viljað leiða
hana sjer við hönd úti, og benda henni
á dásemdir umhverfisins, meðan hjarð
ir loftsins allt í kring ljóðuðu um ljós-
ið og lífið, blómin voru að gróa og
skógarilmurinn barst að vitum hans
úr Vatnaskógi og Saúrbæjarhlíð. —
Hann lýtur höfði andartak, og það
bregður birtu yfir þeldökkt, veður-
barið andlitið. Guð, verði vilji þinn.
OG NÚ er hann hingoð kominn að
Saurbæ. Hann hafði þ.’áð skiptin og
notið hjálpar góðra manna. Velgjörða-
maður hans, >Árni lögrjettumaður
Gíslason á Ytra-Hólmi, hafði átt
drjúgan þátt í því. Og hans herra-
dómi Brynjólfi Sveinssyni gat naum-
ast dulist lengur, að sjera Hallgrímur
bjó yfir þeim andans auði, sem ekki
hafði fengið að njóta sín hingað til.
Og var ekki mál til komið að leggja
hann á vöxtu? Var ekki Saurbær ein-
mitt sjera Hallgrími heppilegt setur?
Náttúran fögur, en friðsæl byggðin.
Prestakallið fremur fámennt, þó víð-
lent væri, aðeins ein kirkja (heima-
kirkjan), eftir að hálfkirkjan á Kala-
stöðum hafði verið lögð niður. Jörðin
að vísu ekki sjerstök kostajörð, en
þó vel í meðallagi og fremur hæg. Og
oft mátti þar fá bein úr sjó, er gat
orðið drjúg búbót. Hyggindi biskups-
ins, vitmannsins mikla, lágu sjálfsagt
á bak við þessa embættisveitingu. Ef
sjera Hallgrímur gat ekki notið sín
þarna, varð honum ekki viðhjálpað.
SJERA HALLGRÍMI var staður þessi
ekki með öllu ókunnur. Hann hafði
átt heima á Ytra-Hólmi, og þaðan var
tiltölulega skammt að Saurbæ, þrátt
fyrir slæmar samgöngur þeirrar tíð-
ar, svo að ekki hefur farið hjá því,
að hann hefur oft sjeð inn í Hval-
fjörðinn, og án efa komið að Saurbæ
oftar en einu sinni. Og þá þegar hef-
ur hann tengst þessum stað, eins jg
hulin hönd benti honum þangað.
Og er hann reikar úti í náttúrunni,
finnur hann til þess, ef til vill í fvrsta
sinni á æfinni, að hann er kominn
heim, svo vel fellur hugur hans saman
við umhverfið, og hann er fullur þakk
lætis við Guð og lofgjörð stígur hon-
um af vörum.
Að vísu er hjer enginn ytri glæsi-
bragur af manna hálfu, síður en svo,
en hann hafði ekki heldur haft frá
miklu að hverfa. Hann lítur heim.
Á hólnum við lindalækinn stendur
fremur hrörlegur bær, og reykur stíg-
ur þaðan upp í loftið, og nokkia
faðma í suðaustur frá honum torf-
kirkjan, lág og kumbaraleg, en
skammt að baki henni heygarður og
útihús. Verkefnin bíða til viðhress-
ingar staðnum. — Það hafði verið
gott árferði, veturinn mildur, nema
einmánuður. Og sumar kom með
sumri, svo að gróandinn er óvenju-
mikill um þetta leyti. Kargþýft túnið
með jarðíöstum klettum hjer og hvar
er nokkuð farið að spretta og því
horfur um góðan grasvöxt. —---------
En fljótt hverfa þankar hans frá
þessum hlutum. Dýrleg vornáttúran
með öllum sínum töfrum nær fastari
og fastari tökum á honum. — Tjald-
urinn trítlar í túnjaðrinum og tínir
maðkinn með löngu mjóu nefinu.
Stokkandarhjónin líða hægt um hálí-
lygnu lækjarins. — Það er friður
yfir öllu. Hátt í lofti sveimar hljóður
máfur og hrossagaukurinn gneggjar
hátt beint uppi yfir honum og boðar
auð að gamalli trú. Vestan við túnið
vellir spóinn graut, en dirrindí lóunn-
ar er slungið inn í hina margþættu
tónaröð. Rjett upp við fjöruna syndir
æðurin í stórum hópum, með fagn-
aðarsælu, sefandi kvaki, er blandast
reglubundnum andardiætti hafsins,
hljóðlátum sogum þessarar höfuð-
skepnu.
Heillandi bláma slær yfir baksviðið,
Hvalfjarðarbotninn, Þyrilinn með
tignum hamrabeltum og Múlafjall. En
að baki þeim rís Ilvalfell og Botns-
súlur, með fönnum hjer og hvar, ó-
krýndar drottningar Hvalfjarðar-
byggða. Hvílík sjón óþreyttu, opnu
auga. — í suðvestri Akraf jall, er lok-
ar Hvalfirði til hálfs. Á það slær dauf
um roða aftansólarinnar. — Það minn