Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1947, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSIN S
389
Abingdon er mjijg snotur fcær
Á næstu árum íara litlar sögur af
klaiistrinu í Abingdon og ekki fyrr en
870, er það var rænt af dönskum
víkingum. Munkarnir sluppu ómeiddir
og gátu forðað mestu af dýrmætum
skjölum klaustursins og öðrum grip-
um og sest þar að aftur, eftir að Dan-
ir höfðu verið flæmdir á brott. Eru
um það helgisagnir, hvernig klaustr-
inu var, í það sinn, bjargað úr hönd-
um hinna herskáu Dana.
Árið 944 varð klaustrið aftur fyrir
árás af hendi norrænna víkinga og
var þá gjöreytt og yfirgefið um hríð.
Á árunum 955—959 er klaustrið
endurreist af Aðalvaldi hinum helga
og vgrð það mjög frægt um hans
daga, bæði fyrir byggingar þær, er
hann ljet reisa þar, því að hann var
sjálfur mikill byggingameistari og
ekki siður fyrir hreinlífi og reglusemi
munkanna, enda var klausturslifnaður
þar, um hans daga, talinn mjög til
fyrirmyndar og gætti áhrifa frá
Abingdon í klaustrum á suður Eng-
landi og víðar.
Einn af lærisveinum Aðalvalds.
Ælfric, er síðar varð erkibiskup í
Cantaraborg hefur ritað ævisögu hans
og er þar margan fróðleik að finna
um klaustrið í Abingdon og áhrif
þess. Aðalvaldur ljest 984 og var þá
orðinn biskup í Winchester. — Til
dauðadags ljet hann sjer mjög annt
um klaustrið, rjeð þangað munka og
vjek þeim burt, eftir þvi sem honum
þótti við þurfa. Ýmsir.frægir menn
úr sögu Englands koma við sögu
klaustursins í Abingdon, svo sem' þeir
Alfreð konungur hinn mikli og Vil-
hjálmur sigursæli.
Eftir daga Aðalvalds fara norræn
og normönsk áhrif vaxandi í Bret-
landi, er leiða til fullkomlega nor-
manskra yfirráða með Vilhjálmi sig-
ursæla 1066.
Vilhjálmur þrengdi allmjög kostum
klaustursins, þó að það yrði síðar all-
frægt á dögum Játmundar hins helga
(1170—1240).
Endalok klaustursins í Abingdon
urðu þau, að það var lagt niður laust
eftir 1534 á dögum Hinriks konungs
VIII. Konungur hafði fengið enska
þingið til þess að lýsa því yfir, aö
enska kirkjan segði sig úr lögum við
rómversku kirkjuna og væri að fullu
og öllu laus undan valdi páfans og
afskiptum, og konungur væri uppfrá
því æðsti maður kirkjunnar í Eng-
landi.
Þetta varð til þess að konungur
kastaði eign sinni á mikið af eignum
rómversku kirkjunnar og Ijet leggja
niður klaustrin. Gekk konungur að
þessu með allmikilli hörku og voru
ábótar þeir og munkar, sem ekki vildu
beygja sig, annað hvort fangelsaðir
eða líflátnir.
Klaustrið í Abingdon mun þó ekki
hafa verið lagt formlega niöur fyrr
en 1533.
KLAUSTURuDi GGINGARNAR,
SEM ENN STANDA
Hvað er svo eftir aI hinu forna
klaustri? verður manni á að spyrja.
Nokkrar gamlar byggingar standa
þar ennþá og hafa nokkrar þeirra ver-
ið ondurreistar á allra síðustu árum.
Hluti af aðal klaustrinu stendur enn
uppi og má sjá, hvernig sumar af
vistarverum munkanna hafa litið út,
þó allt sje þar nú hrörlegt orðið o^
niður fallið.
Á aðal byggingunni ber einna mest
á sjerkennilegum reykháf, sem talinn
er vera frá 14. öld og einstakur i
sinni röð meðal slíkra mannvirkja i
Bretlandi.
Margar af byggingum klaustursins
eru nú horfnar með öllu. Ekkert sjest
nú lengur af klausturkirkjunni, en
steina úr henni má víða íinna í Abing
don. Þá eru og nokkur örnefni þar í
bænum, sem minna á hið forna klaust-
ur, svo sem Abbey Lane og Abbey
Gate o. s. frv.
Þegar maður reikar um hinar fornu
klaustursbyggingár í Abingdon, gæg-
ist fram úr rökkri horfinna alda, minn
ingin um farandbiskupinn Róðólf i
Bæ, er eyddi nær tveim tugum ára
ævi sinnar til eflingar Guðs kristm á
íslandi, en gcrðist síðan ábóti í einu
af frægustu klaustrum Bretlands, til
þess að greiða þar fyrir norrænum
áhrifum.
Máske hvíla nú jarðneskar leifar
hans í hinum gamla klausturskirkju-
garði í Abingdon, þar sem beinvaxm
og tíguleg álmviðartrjen veifa krónum
sínum ljettilega í hægum kvöldblæn-
um.
Óskar J. Þorláksson.