Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1953, Blaðsíða 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
305
Vitran og draunuir sr. Magnusar
éturssonar á
SÉRA Magnús Pétursson mun hafa
fæðst nálægt aldamótunum 1600.
Hann er orðinn prestur í Meðal-
landsþingum 1628, l'ekk Kálfafell
1630, Lykkvabæarklausturspresta-
ka!l 1640 og bjó á Mýrum, Kirkju-
bæarklaustursprestakall 1659 og
helt því til æviloka. Fekk umráð
yfir Hörgslandsspítala og fluttist
þangað 1661 og átti þar heima til
æviloka. Hann varð prófastur í
Skaftafellsþingi 1636 og var það til
æviloka. „Hann var mikilhæfur
maður, vel að sér, drykkfelldur til
muna, svo að við lá að hann missti
—
sína yfir samþykkt þingsályktunartil-
lögu Sigurðar Bjarnasonar o. fl. þing-
manna um ítarlega rannsókn á því
hversu bezt verði stuðlað að jafnvægi
í byggð landsins, þannig að unnt verði
að koma í veg fyrir fólksflótta úr dreif-
býlinu, þar sem þó kunna að vera áeæt
lífsskilyrði, ef nauðsynleg aðstaða er
sköpuð til framleiðslu.
Telur fundurinn, að mikil nauðsyn
sé á því, að írumbýlingum, sem land-
búnað vilja stunda, séu tryggð hagstæð
lán með lágum vöxtum til kaupa á bú-
stofni.
Fundurinn telur hér vera um að ræða
mikilvægt þjóðfélagsvandamál, sem
verði að kryfja til mergjar og reyna að
finna skynsamlegar leiðir til að tryggja
það, að landið verði fullbyggt, en íbú-
arnir safnist ekki allir á fáa staði.
Þótt fundurinn telji ekki heppilegt,
að ríkið hefji sjálft atvinnurekstur í
þessu skyni, þá álítur hann sjálfsagt að
miða hinar árlegu fjárveitingar ríkisins
til ýmiskonar framkvæmda við það að
stuðla að jafnvægi byggðarinnar, svo
sem við verður komið.
Þó lýsir fundurinn stuðningi sínum
við hugmynd þá, sem sett var fram í
frumvarpi Sjálfstæðismanna um at-
vinnubótasjóð ríkisins.
prestskap vegna afglapa af þeim
ástæðum (1659—-60), kemur mjög
við þjóðsögur, enda mjög hjáti'úar-
fullur stundum þunglyndur og
jaf'nvel sturlaður á geðsmunum“
(ísl. æviskrár). Hann var talinn
ramgöldróttur og ákvæðaskáld. —
Hann orkti „Tyrkjasvæfu“, er
menn trúðu að hrinið hefði illilega
á hinum serknesku ránsskipum, sem
þá voru hér við land. Vitran sú og
draumur, sem hér segir frá, birtist
honum 1628 föstudaginn næsta
fyrir jól og nóttina eftir. Var þá
vont veður. Segist hann hafa verið
„heim kominn af lítilli reisu í ljósa-
skiftunum. Fellu þá í þanka minn
þungir geðsmunir hastarlega....
að eg með reiðulegu sinni gramdist
veðrinu, hvar um eg get ei fleira
skrifað". Fyrirburðir þessir hafa
þótt afar merkilegir, því að ekki
eru færri en 31 afrit af þeim í
Landsbókasafrý. Síðan var frásögn
hans snúið í ljóð og var það lengi
haft í miklum metum í Skaftafells-
sýslu, og kunnu margir það utan-
bókar. Hér er kvæðið tekið eftir
minni Eyólfs Eiríkssonar, er lengi
bjó að Efri-Steinsmýri í Leiðvallar-
hreppi, skömmu áður en hann dó
(1912). Ritaði Þorlákur sonur hans
kvæðið, en um 1929 tók Lárus
Stefánsson, bókhaldari í Eskifirði
afrit af því, og er hér farið eftir
afriti hans, en þó stuðst við hand-
rit í Landsbókasafni. Eru þar 4
afrit kvæðisins og var aðallega bor-
ið saman við handritið í hinni svo-
nefndu „Grjótabók“. Orðamunur
er nokkur og var því lítt skeytt, en
á einum stað hafði orðið hausavíxl
á niðurlagi vísna hjá Eyólfi, og
hefur það verið leiðrétt samkvæmt
„Grjótabók“, og á einstaka stað
Öðrum hefur verið leiðrétt orðaiag,
þar sem betur þótti fara. I afriti ai'
frásögn séra Magnúsar sjálfs, hefur
Gísli Konráðsson þessa fyrirsögn:
„Sú dýrlega sjón og draumvitran
séra Magnúsar Péturssonar“.
1. Lýðum vil eg láta í té
ljóð þó tungan stirða sé
ófær til að yrkja brag
og aldrei komist hann í lag,
hljóta efnin hér að ráða í hróðrar
slag.
2. Fyrir mig hefur borið blað
býsna gamalt, satt er það,
þó er ei vert að þar fyrir
því sé kastað stól undir,
heldur menn til hugleiðingar hafi
sér.
3. Anno 16 hundruð hjá
herra Kristí burði frá
átta og tvennir tugir með
talan ára skrifast réð
þá er sagt að þetta hafi þannig
skeð.
4. Hér á landi hermi eg frá
hirðir bóka einn var sá,
sem veginn lífsins vísa réð
verkum bæði og kenning með,
, guð elskaði, gaf ei annað grand um
féð.
5. Söngva hirðir sami var
sem að þetta fyrir bar,
hann þar sjálfur hermir frá
hvað i vöku og blundi sá,
séra Magnús sig réð Péturs son að
tjá.
6. Eg, hann tér, með augum mín
eg leit draum og þar með sýn
furðanlega fyrir mér,
fylgjandi á eftir fer,
hana bið eg heyri menn og hyggi
að sér.
7. En það vita mega menn
hver mér hefur verið orsökin