Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1953, Blaðsíða 21

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
307
SVARTIR SKÓGARBIRNIR
38. Samt réð tala svo til mín:
Sagt hvað hef eg nú til þín,
burtu þér nú fer eg frá,
fleirum það kunngera á.
Svo gekk burt, og svefninn enti á
svæfli þá.
39. Þegar eg nú vakna vann
vaknaði líka samvizkan,
næsta hjartað neyddist þá
og nokkru stundu eftir á
vildi eg heldur vera einn en virð-
um hjá.
40. Mætti vera minnisstætt
mér hvað var í eyra rætt.
Væg mér, drottinn, vesælum,
væg mér syni töpuðum,
væg mér, herra, villtum sauð hjá
vörgunum,-
41. Þú vitjaðir mildur mín,
mig ei bræði deyddi þín,
heldur frelsa herra mig
af hvers kyns voða lífs um stig,
af því vil eg ávalit treysta upp á
þiR.
42. Sonar þíns fyrir sára pín
sálin verður hólpin mín,
þér með frómum sungið sé
af sjónum, himni og jörðunni
hrós, lof, æra, heiður, drottinn
heilagi.
43. Er svo draumsins úti tal,
á þó vanti mærðar hjal,
vorkenna mér verður þjóð
þó vanti stef í þessi ljóð,
herjans dísa hlaut eg aldrei horna
slóð.
44. Enginn betur kveður en kann,
kvæðamál sér eignar hann,
sem mér gerði Sviðurs bjór,
sögulega nokkuð fcrr.
Ekki á saman álft og gæs í einum
kór.
45. Svo skal Hnikars-báru-björn
í byljum ýmu Sóns á tjörn,
heim að þagnar höfnum gá,
hann ei lengur fljóta má,
geðs í nausti lamaður, lúinn
liggur sá.
'—'
TAKMÖRKUN Á ÁFENGISSÖLU
Á Alþingi 1885 bar Einar í Nesi fram
frumvarp þess efnis í efri deild að
bannað væri að selja minna i einu af
áfengum drykkjum en 40 potta, án sér-
staks leyfis sýslunefndar eða bæar-
stjórnar. Var frumvarpið samþykkt í
deildinni með þeirri breytingu, að tak-
markið var fært niður í 10 potta, en
fell undir eins í neðri deild, er mun
hafa talið eftirlitið ógjörning.
SKÓGARBIRNIR eru skemmti-
legar skepnur. Þeir finna alltaf
upp á einhverju. Þeir eru mestu
hermikrákur og óstöðugir í skap-
lyndi, líkt og menn. Geta þeír verið
bæði tortryggnir og uppstökkir, en
aftur á móti eru aðrir geðgóðir og
kátir.
Þar sem þeir eru hafðir í haldi,
verður þeim allt að leik, og þeir
geta leikið sér að hverju sem er,
gömlum hatti eða tómri tunnu, og
mest gaman þykir þeim þegar á-
horfendum er skemmt.
Svarti björninn er mjög foryit-
inn um allt, sem menn taka sér
fyrir hendur. Stundum getur hann
setið tímunum saman og horft á
fólk, én þegar það er farið reynir
hann að líkja eftir hinum einkenni-
legustu töktum þess. Villtir birnir
eru einnig mjög forvitnir um
menn. Úti í skógi læðast þeir oft á
eftir mönnum. Það er eins og allt
sem menn gera, þyki þeim ákaf-
lega merkilegt.
Að eðlisfari eru birnir styggir.
Þegar þeir verða varir mannaferða,
leggja þeir þegar á flótta, ef þeir
geta ekki falið sig. En þeir eru hug-
rakkir og áræðnir þegar vjð önnur
dýr er um að eiga. En óttinn við
mennina hefur bjargað þeim. Ef
svörtu skógarbirnirnir í Ameríku
væri jafn óhræddir við menn eins
og hinir brúnu frændur þeirra í
Evrópu, þá er sennilegt að þeim
hefði verið útrýmt fyrir löngu.
Aldrei ráðast svartir birnir á
menn að fyrrabragði. Það væri þá
helzt birnurnar á meðan þær eru
með litla húna. Ef hún er hrædd
um húnana svífst hún einkis og þá
er ekki gaman að mæta henni, því
að hún er ógurlega grimm og beitir
bæði klóm og kjafti, og ekki er að
efast um kraftana. Birnir eru ein-
hver allra sterkustu dýr. Þeir leika
sér að því að rota naut með hramm
-inum, og þeir brjóta 20 feta háan
eikarstofn jaín hæglega og menn
brjóta sundur eldspýtur. Öflugar
gildrur þarf til þess að halda þeim.
Þess eru dæmi að björn lenti í
gildru, sem bundin var með
hlekkjafesti við 300 punda þungan
stein. Hann gerði sér hægt um vik,
tók upp steininn og bar hann burt
ásamt hlekkjaíesti og gildru.
Svarti björninn er um 3 fet á
hæð, þegar hann stendur á fjórum
íótum, og um sex fet á lengd. Full-
orðinn björn vegur 300—500 pund.
Þyngsti björn, sem sögur fara af,
var skotinn í Arizona árið 1921 og
var sagt að hann hefði vegið um
900 pund. Stærsti björninn var
skotinn í Pensylvanía 1923 og var
hann 9 fet á lengd, en vóg þó ekki
nema 633 pund.
Á veturna leggjast birnir í híði,
Iæggjast í híði
annað hvort í holt tré, eða í helli
eða jarðholu. Þar vefja þeir sig
saman, leggja hramminn yfir nefið
• og falla í dvala. En eftir því sem
stendur í „Science News Letter“
(janúarhefti 1950) þá vita birnirnir
alltaf af sér. Þeir falla ekki í dá,
eins og sum önnur dýr, sem sofa
vetrarsvefni.
Meðan á þessum vetrardvala
stendur, líklega seinast í janúar
eða snemma í febrúar, elur birnan
tvo eða þrjá húna. Þeir eru ósköp
óburðugir nýfæddir, blindir, nær
hárlausir og vega ekki nema svo
sem hálft pund. Það þykir mörg-
um undarlegt að annað eins slæki
og birnan er, skuli ala slík afstyrmi.
En þetta er öryggisráðstöfun nátt-