Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1961, Blaðsíða 18

640
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fjölkyngi Zúlúa
Höfundur þessarar frásagnar er Carl von Hoffmann rithöfundur,
sem dvaldist langdvölum í Afríku og kynnti sér siði og háttu
hinna ýmsu þjóðflokka þar. Frásögnin ber það með sér, að hinir
frumstæðu menn hafa vald á einhverjum óþekktum krafti, hvort
sem það er nú trúgirni og ímyndunarafl alþýðu, eða eitthvað
annað.
um barnalegur í sér. Eru um þaS
ýmsar sögur.
Hann krafðist þess jafnan að allir
þökkuðu sér með kossi fyrir kenn-
inguna að aflokinni messu. Þetta sögðu
gárungarnir að hann gerði til þess
að fá koss hjá ungu stúlkunum.
Þegar hann var í Grímsey var þar
piltur er Hans hét. Lenti í illindum
með þeim og hótaði prestur að setja
Hans út af sakramenti og banna honum
kirkjugöngu. Hans laumaðist þá inn í
kirkjuna þegar prestur var kominn í
stólinn, en flýtti sér út áður en ræð-
an væri búin. Þetta sárnaði presti
mikið og einu sinni gat hann ekki
orða bundizt á stólnum: „Ó, þú Hans,
þú óguðlegi Hans, sem yztur situr í
drottins húsi með saurugt hjarta og
skituga skó. Rettast væri að eg tæki
pontuna mina og senti henni í hel-
vítis hausinn á þér“. Segja sumir að
hann hafi fleygt pontunni, en Hans
gripið hana á lofti og þotið út. Setti
hann þá stamp fyrir kirkjuhurðina
og fyllti hann grjóti, svo að fólkið
komst ekki út eftir messu, nema með
því að brjóta glugga og skjóta smá-
stráki þar út. Strákur hitti Hans og
spurði hví hann hefði gert þetta:
„Svo að söfnuðurinn fengi tíma til
að þakka prestinum tvisvar fyrir
kenninguna", sagði Hans. Þegar
prestur frétti þetta svar, rann hon-
um öll reiði og sagði hann þá: „Já,
ekki var það illa meint, aldrei er
kenningin of þökkuð“. — Þetta er
haft til dæma um barnaskap hans,
og eins þetta:
Einu sinni var hann að búa börn
undir fermingu. Segir hann þá við
eina stúlkuna: „Geturðu sagt mér,
rýan mín, úx hverju hann dó hann
Heródes?" Henni varð orðfall. Þá seg-
ir prestur: „Það er varla von að þú
vitir það, en eg get sagt þér það.
Hann drap sig á kálfskjötsáti“.
Eineygða Gunna var hjá honum í
40 ár og var sagt að hann hefði alltaf
haldið við hana. En hún launaði
það með því að stinga brennivíns-
pela í hempuvasa hans í hvert skipti
er hann gekk til kirkju. Hafði prest-
ur svo þann sið að ganga út í miðri
messu og hressa sig á pelanum. Pró-
fasti hafði borizt þetta til eyrna og
er hann kom í eftirlitsferð ætlaði
hann að ganga úr skugga um hvort
þetta væri rétt. En Páll prestur sá
við því. 1 miðri ræðu sagði hann:
ENDA þótt Zúlúar hafi lengi um-
gengist hvíta menn og á margan
hátt orðið fyrir áhrifum menning-
arinnar, halda þeir enn fast við
hina fornu þjóðtrú sína á yfirnátt-
úrleg öfl og fjölkyngi. Setur þetta
mjög sinn svip á allt þjóðlíf þar í
landi.
Sá sem er lengi meðal þeirra, fær
vel skilið þessa trú þeirra á yfir-
náttúrleg öfl. Þarna skín brennandi
sól stöðugt og allir hlutir kasta
„Jesús sagði við lærisveina sína:
Innan skamms munuð þér ekki sjá
mig.“ Fór hann svo í hnipur niður í
pontuna og gæddi sér á pelanum,
reis upp og sagði — „en innan
skamms munuð þér sjá mig aftur“.
— Ekki er þess getið að prófastur
gæfi sig neitt við þessu.
Þeir voru nágrannaprestar Páll og
séra Jón Norðmann á Barði. Sá var
munur þeirra, að séra Jón var ann-
álaður unglingafræðari, en barna-
uppfræðsla Páls í lakara lagi. Út af
þessu er eitt af meinyrðum séra Páls:
Pétur biskup kom á seinustu árum
hans að vísitera og yfirheyrði börn
hjá honum, og var séra Jón Norð-
mann með honum. Ef biskup hafði
orð á því að eitthvert barnanna stæði
sig lélega, var þetta viðkvæði hjá
Páli: „Það kom í vor neðan úr Fljót-
um úr sóknum séra Jóns.“ $
Fleira verður hér ekki sagt frá
séra Páli. Hann fekk lausn frá prest-
skap 1881, enda hafði þá verið á-
kveðið að sameina Barðs- og Knapp-
staðasóknir. Dó Páll rétt á eftir og
er grafinn í Stórholtsgarði og er á
leiði hans steinn, höggvinn af Myllu-
Kobba.
dimmum skuggum. Þegar fjær
dregur er iðandi tíbrá. Þarna eru
hættulegar eiturslöngur og villi-
dýr. Og svo kemur koldimm nótt-
in með dulmögn sín. Menn verða
fyrir svo sterkum áhrifum af öllu
þessu, að jafnvel hvítir menn verða
að gæta sín.
Þetta er mjög hæfileg umgjörð
að trú manna á illa og góða anda.
Þarna er fullt af öndum forfeðr-
anna, sem reyna að breyta öllu til
hins betra, en svo er líka fullt af
illum öndum, sem reyna að gera
allt illt af sér. Og þessi fákunnandi
náttúrubörn þykjast sjá yfirnátt-
úrleg öfl að verki í svo að segja
öllum atburðum hins daglega lífs.
Fíll eða ljón geta verið andar í dul-
argervi, en eiturslanga er talin vera
einhver forfaðir endurfæddur, og
þess vegna er hún dýrkuð og vernd-
uð. Skuggar trjánna á kvöldin taka
á sig myndir illra anda og eru að
reyna að gera mönnum bölvun.
Mest kapp er því lagt á að þóknast
öndum framliðinna feðra og öðrum
góðum öndum. Illir andar valda
veikindum, óhöppum og dauða, eða
þeir sem ná tökum á þeim.
Á máli Zúlúa er fjölkyngismaður
nefndur „abatakati“, en töfralækn-
ir er kallaður „ungoma“. Og það
er regindjúp staðfest á milli þeirra.
Töfralæknirinn er mikilsvirtur
maður, en fjölkyngismaður er
ófriðhelgur. Báðir fást þeir við
fjölkyngi, en sá er munurinn að
„abatakati“ hefir samband við illa