Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1961, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
035
Gunnar T. Jensen
Eiveðja frá Kingigtorsuaq
Tilraun að skýra runirnar á steininum þaðan
í BÓKINNI „Skrællingerne i
Grönland" birtir Therkel Mathie-
sen skrælingjaþjóðsögu frá Up-
ernivik. Hún er á þessa leið:
„Fyrir langa löngu áttu hvítir
menn heima á eynni Inugsuk, og
þar sést enn varða og húsarústir.
Hjá Quagsserssuaq (sem er um
20 km norðaustur af Inugsuk) áttu
Eskimóar þá heima. Einu sinni
flaug særingamaðurinn frá Qags-
sersuaq í loftinu og sá að hvítu
mennirnir voru inni í húsi sínu.
Hann flaug svo heim og sagði við
félaga sína: í kveld skulum við
allir fara til Inugsuk og drepahvítu
mennina, og svo hirðum við allt
sem þeir eiga!
Þeir lögðu þegar á stað á sleð-
um sínum, allir saman ,og komu
til Inugsuk í þann mund er hvítu
mennirnir voru að ganga til náða.
Sumir höfðu klætt sig úr hverri
spjör, því að þeir voru vanir að
sofa berir. En sumir höfðu af-
klætt sig að ofan en voru enn í
hundskinnsbuxum sínum og skóm.
Þá ruddust Eskimóar inn í húsið
og drápu alla með örvum, nema
hvað þrír komust undan á flótta.
Einn af þeim var allsnakinn og
hann flýði til staðar sem var þá í
nánd við Augpilagtoq. Á leiðinni
kól hann á fótum og á bakinu.
Þegar hann skreið inn um göng
Eskimóakofans hjá Augpilag-
toq-firðinum, straukst skinnið af
bakinu á honum vegna þess að
það var kalið. Særingamaðurinn
á þessum stað hefði gjarnan vilj-
að hjálpa honum, en það var ekki
hægt vegna þess að þetta var hvít-
ur maður, og særingamaðurinn
gat ekki læknað aðra en lEskimóa.
Þess vegna dó hvíti maðurinn.
Hinir tveir hvítu mennirnir frá
Inugsuk, það voru hjón, flýðu upp
í hátt fjall nokkuð sunnan við
Upernivik. Þar urðu þau að stein-
um og fjallið heitir enn Quavdlun-
arssuit, eða Hvítramannafjall. Nú
hafa þau hrapað. En fyrir einum
mannsaldri stóðu þau þarna enn,
og þeir sem voru þar á ferð færðu
þeim fórnargjafir til þess að þau'
gæfi gott ferðaveður.
Hjá vesturströnd Grænlands, á
72. gr. 58 mín. n. br. og hér um
bil 3 mílur fyrir norðan Uperni-
vik, er lítil og hrjóstrug ey sem
kallast Kingigtorssuaq. Hún er
næsta ey við Inugsuk og er um
350 m. á hæð. Af hátindinum er
vítt útsýni. Þarna stóðu þrjár
vörður. Hjá þeirri stærstu fannst
rúnasteinn árið 1824. Hann er um
10 sm á lengd og tæplega 4 sm.
á breidd. Og á honum eru þessar
þrjár rúnalínur:
í grein sem birtist 1932 í Norsk
Tidsskrift for sprogvidenskab (V.
b. bls. 189—257) og nefnist „King-
igtorsoak-stenen og sproget i de
grönlandske runeinnskrifter" seg-
ir Magnus Olsen prófessor að staf-
setningin á þessum steini þoli sam-
anburð við gott miðaldahandrit.
„Rúnirnar sýna að þær eru rist-
ar af manni sem sver sig í ætt
við hina rýnstu menn forðum“.
í Smithsonian Miscellaneous
Collections (Vol. 116, No. 3, Was-
hington 1952) skrifar danski fræði-
maðurinn William Thalbitzer: „Of
the two most interesting and
puzzling runir stones kncwn to
me, one is from the small island
of Kingithorssuaq .... the other
is from Minnesota near the village
of Kensington". (Merkustu og
furðulegustu rúnasteinarnir, sem
mér er kunnugt um, eru græn-
lenzki rúnasteinninn og Kensing-
ton-steinninn).
Árið 1827 birti Rasmus Rask
þýðingu sína á grænlenzku rún-
unum:
„Ellingr Sigvaþs sonr ok Bjanne
Tortærson ok Endridi Osson laug-