Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1962, Blaðsíða 12

Neðra veiðisvæðið
NEÐRA VEIÐISVÆÐIÐ: íslenzku
örnefnin, sem Einar Guðbrandsson
safnaði í febrúar 1961: 1) Nautavað.
2) Þrengsli (Hraunhorn). 3) Breið-
holtsfoss (Þrengslafoss). 4) Tíkar-
breiða. 5) Selásfoss 6) Hundastein-
ar. 7) Agðir. 8) Blásteinshyiur
9) Fjárhúshylur. 10) Fjárhús-
hylur neðri. 11) Hálsinn. 12)
Árbæjar (fljót) breiðan. 13)
Árbæj arf lj ót (lygnan). 14) Svuntu-
foss (Kerlingarfoss). 15) Ullarfoss.
16) Kerlingarflúðir. 17) Selfoss. 18)
Ullarkrókur. 19) Þrepin. 20) Seiðket-
ill. (21) Helluvaðspyttur. 22) Hellu-
vað. 23) Kermóafoss. 24) Skádöossar.
25) Hólmahlein (Rottuholur). 26)
NOKKUR ORÐ UM RÁNYRKJU í EINNI BÉZTU VEIÐÍÁ EVRÓPU -
OG ÞAÐ SEM SÍÐAR VAR GERT TIL AÐ BJARGA LAXASTOFNINUM
Elliðaárnar voru í landnámi Ingólfs
Arnarsonar, og munu alla tíð hafa talizt
mikil hlunnindi. Fátt segir af því, á
hvern hátt fornmenn veiddu lax, en tal-
ið er, að þeir hafi veitt í net undir foss-
um, og látið net reka undan straumi.
Þá er ekki ólíklegt, að þeir hafi stíflað
árnar og tekið laxinn á þurru, eins og
gert var löngu síðar, og kallað var „að
gera í ár“.
Fátt er til af frásögnum um árnar,
fyrr en kemur fram á öldina, sem leið.
Þó er ljóst af máldaga frá 1235, að þá
hafa bæði Laugarneskirkja og klaustrið
E lliðaárnar hafa verið nefndar
„gimsteinn Reykjavíkur“, og víst er,
að þær eru ekki margar höfuðborg-
ir heims, sem státað geta af því að
eiga góða, oft afbragðsgóða laxá að-
eins stuttan spöl frá miðbiki borg-
arinnar.
Að vísu segja þeir, sem þekktu
Elliðaárnar fyrr á þessari öld, og
veiddu í þeim þá, að þær séu nú
aðeins svipur hjá sjón.
Rétt er það, að síðari ár hefur lax-
veiðin oft verið mun lakari, en þeg-
ar hún var bezt. Það var t.d. algengt
fyrr á árum, að stangaveiðin yfir
sumarið væri langt á 2. þús. lax-
ar, og a.m.k. þrjú ár, sem skýrslur
liggja fyrir um, hefur hún komizt
upp í á 18. hundrað. Undanfarin ár
hefur hún verið mun minni, yfirleitt.
Þannig veiddust 850 laxar í Elliða-
ánum í sumar, sem leið, og um 740
laxar árið á undan. Einstaka ár á sl.
áratug hefur veiðin þó verið mjög
góð, t.d. 1952, er 1511 laxar veidd-
ust.
Um tíma leit helzt út fyrir, að
veiðin í Elliðaánum myndi alveg
hverfa. Svo fór þó elcki, sem betur
fer, og má það þakka áhuga og um-
hyggju ýmissa stangaveiðimanna,
svo og framtaki nokkurra opin-
berra starfsmanna, sem ætíð hafa
látið sér annt um árnar.
Nú síðustu árin hafa skilyrði til laxa-
göngu í Elliðaánum batnað aftur, er lax-
inn fær nú að ganga óhindraður upp á
efra veiðisvæðið, en um árabil var hann
fluttur þangað af neðra svæðinu, fram
hjá stíflunni, eftir að hafa verið tekinn
í kistu.
Er það vel, að eðlileg skilyrði skuli nú
hafá skapazt aftur fyrir laxagöngu í
Elliðaánum, ánum, sem eitt sinn voru
taldar ein bezta veiðiáin á öllum Norð-
urlöndum og jafnvel í Evrópu.
Skal hér nú farið nokkrum orðum um
sögu Eiliðaánna, en aðeins stiklað á
stóru.*
Elliðaárnar munu kenndar við
„Elliða“, skip Ketilbjarnar hins gamla á
Mosfelli. Hann fluttist á skipi þessu til
íslands, og „kom í Elliðaárós“, segir
Landnámu.
Ketilbjörn tók sér veturvist á Skeggja-
stöðum í Mosfellssveit, en hélt árið eftir
austur yfir heiði.
♦Stuðzt er við frásagnir í „Veiði-
manninum", hefti nr. 48 og 57, auk þess
Sögu Rafmagnsveitu Reykjavíkur, 1961,
og grein Árna Óla í Lesbók Mbl., 25.
nóvember 1951.
■mmm^mmmmmmmim
30 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
33. tölublað 1962