Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 10

Hornið: Grundarstígur, Spítala stígur, Ingólfsstræti.
Hornið: Bergstaðastræti, Spíta lastígur.
Sr. Gísli Brynjólfsson
Nú skulum við punta
Ósköp lætur hann lítið yfir
sér — Spítailastígurinn — þessi
spölur neðan ■'rá Þingholts-
stræti og upp á óðinstorg. Það
er ekki svo vel, að honum sé
einu sinni gert svo hátt undir
höfði, þessum garnla stíg, að til
hans sé talið húsið sjálft, sem
hann er kenndiv: við — Far-
sóttarhúsið, sem Sjúkrahúsfé-
lag Reykjavíkur reisti og af-
henti Sjúkrasjóði bæjarins til
eignar og reksturs og tók til
starfa í október 1884 — það
stendur á horni Spítalastígs og
Þingholtsstrætis og er númer-
að með tölunni 25 við þá virðu-
legu götu. —
Svo segja gamiir menn og
fróðir (más'ke er það lí'ka ein-
hversstaðar á pranti) að fyrir
eina tíð héti þessi gata Eiríks-
tröð, kenr d við Eirík í Eiríks-
bæ. Hann stóð þar sem nú er
autt ovæðj sunnan við stíginn
mil'li hússnna 2 og 6. En hvað
um það, Firíkur er horfinn og
bærinn hans og ekkert sem ber
nafn eða á hann minnir. Hins-
vegar mun hið reisulega sjúkra
hús standa um ófyrirsjáanleg-
an tíma og löngu eftir að það
er jafnað við jörðu mun heiti
götunnar minna á tiliveru þess.
Ekki stendur nein kirkja við
Spítalastíg. (sem varla er held-
ur von). En það væri samt
synd að segja, að þessi stutta
gata fari á mis við öll andleg-
heit borgarinnar. Á horninu
við Ingólfsstræti stendur hús
Guðspekir.ga og gegnt því er
hátt nús á horni Grundarstígs
þar sem skilti í gluggum á
þriðju hæð gefa til kynna að
þar sé Dulsp ekiskólinn til
húsa. Ofan hinna índkannalegu
gatnamóta: Ingófsstræti —
Grundarstígur ■— Spítalastígur
— og upp að Bergstaðastræti
eru ekki nema fáein hús sitt
hvoru megin stíg.uns. Þetta get-
ur maður sagt, að sé aðalkafli
þessarar litlu götu.
í nitt þeirra eigum við er-
indi þ.e. til að afla efnis í þetta
greinarkorn, en aður en við
íberjum þar að dyrum sikulum
við litast örlítið um á næsta
horni þar sem hin gamla, fjöl-
menna gata, Bergstaðastrætið,
breiðir sig yfir Spítalastíginn
áður en hann heldur leið sína
til enda upp á Óðinsgötu. Á
þessum gatnamótum, sem að
eðlilegum hætti skyidu hafa
fjögur hús, standa bara tvö —
hin horfin bæði — Brennu og
Litlugrund, sem voru lítil hús
með stóra kálgarða — hafa nú
bílar borgaranna lagt undir sig
fyrir löngu. — Enn er í minni
að vera staddur hér á þessum
krossgötum regnmildan þorra-
dag fyrir tæpum 48 árum — 15.
febrúar 1921. Um morguninn
hafði hið háreista timburhús
Karls Lárussonar brunnið til
kaldra kola á tæpri klukku-
stund og 15 ára mjtur brunnið
inni. Af fölskvuðum glæðum
rústanma stíga hvítir miekkir
upp í h'láku'gráan vetrarhim-
ininn. FóTk stendur í smáhópum
og ræðist við — það er samúð
í svip þess, sorg í Strætinu.
En erindið hingað er ekki að
rifja upp minningar um horfin
hús þessa bæjarhluta heldur að
ræða við gamlan mann — einn í
þeim fjölmenna hopi, sem hefur
unnið að því að byggja þessa
borg — gera hana að því sem
hún nú er — höfuðborg ís-
lands. — Hann á heima á núm-
er þrjú við Spítalastíg — einu
af þessum mörgu, litlu húsum
Reykjavíkur, sem eru byggð úr
timbri, klædd járni en stækkuð
með steir steypu, því þá var
öld þess byggingarefnis upp
runnin þegar fólkið fór að hafa
ráð á rýmra húsnæði.
Þetfa hús var byggt árið
1917. Smiðirnir voru Páll Lár-
usson og Kristján. Jónsson, en
fynsiti eigandi Árni bankaritari
Jóhannsson. Meðan Árrd var
sýsluskrifari á Seyðisfirði var
hann mikið riðini við blað Þor-
steins Erlingssonar, Bjarka, og
svo hugstætt varð honum þetta
málgagn Austfjavða að hús sitt
í höfuðstaðnum skírði hann í
höfuðið á því og Kal'laði Bjarka.
Seinna komst húsið í eigu
Björns hæstarétta-ritara Þórð-
arsonar, síðar lögmanns, sem
stækkaði það svo langt sem lóð-
in leyfði á neðri kant. Þar bjó
Björn Þórðarsoi lengi unz
hann fluttist suður fyrir Tjörn.
En árið 1930 var húsið til
sölu á vegum Jónasar H., sem
þá var einn umsvifaríkasti fast-
eignasali bæjarins. — Þá
keypti þdð núverandi eigandi
þess, Sæmundur Tómasson tré-
smiður á 26 þúsund krónur —
12 út.
Sæinundur Tómasson er Les-
bókar-lesendum að góðu kunn-
ur af greiinuim eftir hann er
birtust á árunum 1957-61. Þá
var bað sjórinn, fiskiróðrarn-
Sæmundur Tómasson.
42 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. des. 1968