Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 20

Vignir Guðmundsson
GEISLAR
frá
gróinni
menningu
Miss May Morris á rauðum stólpagrip, sem Sigurjón Sumarliðason átti. Hér er komið í
langferð á íslandi og setið I sauðsvörtu gæruskinni, með loðhúfu á höfði og kíki á hlið.
ER ÞAÐ tilviljum eða eru
það örlög, sem valda því að inn
til mín hefir fengið að skína
það sem ég leyfi mér að kalla
„geisla frá gróinni menningu“?
Ef til vill er það fjarlægð-
in og frægð þess fólks, sem mig
langar til að fjalla um í þessu
greinarkorni, sem slær á það
töfraljóma. Ef til vill er það at-
vik frá því er ég, sem finm ára
snáði, naut þess heiðurs að fá
að taka í hendina á virðulegri
enskri lafði.
Ég man ég var í all-tof síð-
um stuttbuxum. Mér fannst þær
ljótar. Þær náðu niður á mitit
hné. Ég hafði orð á þessu við
mömmu (en svo nefndi ég ávalt
fósturmóður mína, Guðrúnu Jó
hannsdóttur frá Ásláksstöðum,
eiginkomu fóstra míns, Sigur-
jómis Sumarliðasonar, pósts.)
Ég var hins vegar í jakka,
sem átti við þessar buxur, og
að því fannst mér mannsbragur.
Þegar á allt var litið var ég
ekki svo mjög óánægður með
sjá'lfan mig, en ég var ákaf-
lega feiminn og kveið öll ósköp
fyrir að vera kynntur fyrir hin
um ensku vinkonum fósturfor-
eldra minina. Raunar vissi ég
ekkert hvað emakur var, en ég
vissi að sá, sem var ernskur,
talaði þannig að ég skildi ekki,
eins og fósturforeldrar mínir
gerðu stundum við matborðið,
þegar þau ræddu eitthvað, sem
mér kom ekki við.
Þar með var ég leiddur fyr-
ir þessar náðugu frúr og ég
heilsaði þeim og þær sögðu
eitthvað við mig. Ég man mér
þótti þetta ákaiflega virðiulegt.
Þær voru mjög elskulegar. Ég
reyndi að hysja upp um mig
buxurnar, sýnast mannalegri.
Eitt er mér mjög fast í minni,
en það var, hve önmur konan
var ákaflega stór en Miss Lobb
var karlmanns ígildi að vexti.
Raunar get ég ekki með sanni
sagt að ég muni sjá'lfur öllu
meira um þessar ensku hefðar-
frúr, sem voru miss May Morr-
is og miss Vivian Lobb, lags-
kona hennar og félagi. Margt
annað um þessar merku konur
læddist þó inn í bamshug
minn, því þær voru oft til um-
ræðu og oft bárust bréf frá
þeim og myndir, sem ég á enn
í fórum mínum.
Það er enginn vafi á því að
eftir að sjónvarp kom til sög-
unnar hér á landi hefir bók-
lestur aukizt. Ég fann það strax
með sjálfum mér eftir að ég
tók að horfa á Keflavíkursjón-
varpið. Menm eru meira heima
og þegar eitthvað er í sjón-
varpinu, sem maður hefir ekki
áhuga á, leitar hugurinn tii
bókanna. Sjómvarpið gefur
einnig fjölda tækifæra til að
grípa bók og leifcast þannig við
að kynnast nánar svipmynd
þeirra, sem borið hefir fyrir á
skerminum. Sama gildir ef horft
er á sögulega mynd í kvik-
myndahúsi. Heima er ef til vi'll
bók, sem fræðast má af nánar
um þainm atburð, sem nýlega
hefir þotið fyrir augun.
Ég á það m.a. miss May Morr
is að þakka að ég hef oft getað
safct forvitni mína í þessu efni.
Hún var sem sé mikill vinur
fósturforeldra minna og fóstri
minn var fylgdarmaður henn-
ar í löngum ferðum hér um
landið. Við fráfalfl. hennar ánafn
aði hún þeim miklu af bókum,
sem komu í stórum kössum frá
BnglandL Langmest af þessum
bókum fór þó til Amtsbóka-
safnsins á Akureyri og geri ég
ráð fyrir að þar séu þær enn.
Nok'krar urðu þó eftir á heim-
ili mínu svo sem glæsileg Eng-
landssaga, myndabókaverk frá
Englandi, alfræðibók og frá-
sagnir um siði flestra þjóða
heirns með fjölda mynda, lista-
verkabækur og skáldverk.
Þannig hefur þessi geisli frá
gróinni menningu, menningu
hins mikla skálds og 'listamanns
William Morris (1834—1896) og
Islandsvinar leitað fyrir sjón-
ir mínar. Hann átti sem kunn-
ugt er drjúgan þátt í að þýða
íslenzkar fornbókmenntir á
enska tungu og hann kom hing
að til lands og kynntist landi
og þjóð af eigin naun með ferða
lögum um landið. Miiss May
Morris var dóttir þessa merka
manns og hún tók sama ást-
fóstri við land okkar sem fað-
ir hennar. (Merk grein er um
William Morris í Lesbók Mbl.
í júli 1967 eftir A'lan Boucher)
í gömlum bréfum og blöðum
fóstru minnar hef ég fundið ým
islegt um þau Morrisfeðgin. Til
ofurlítils fróðleiks læt ég sumt
af því fljóta hér með. Hún rit-
aði greinarkorn í Lesbók Mbl.
1954 um William Morris og
vitna ég því ekki til hennar.
Um fynstu kynni sin af miss
May Morris segir hún svo á
eiinum stað:
„Árið 1925 kom May Morris
hingað til lands í annað sinn.
Því miður veit ég ekki hvenær
hún kom í fyrsta sinn og hver
þá var 'leiðsögumaður hennar
hér á landi. En í þessari ferð
var bóndi minn fylgdarmaður
hennar. Ég minnist þess, þegar
hann kom heim úr ferðinni, seg-
ir hann mér að ensku konurn-
ar hafi orðið eftir á Akureyri,
(þau bjuggu þá á Ásláksstöð-
um), en bætir síðan við: „En
þær koma á morgun og dveflja
hér nokkra daga“. Mér varð
ekki um sel. Lét ég orð um það
falla að ekki gæti ég gert til
hæfis útlendum konum, bæði
tignum og ríkum. „Þú hefir
Á áningarstað á ferðalagi. Frá vinstri: Sigurjón Sumarliða-
son póstur, míss Lobb og miss Morris.
Kelmscott Manor, herragarður Morrisfeðginanna.
52 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. des. 1968