Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 18

AÐDRATTAKAFL íþróttanna felst ekki hvað sízt í því,
að hvar sem þær eru stundaðar gerast sí og æ þeir at-
burðir tr skapa sögur um vasklega framgöngu, ógleym-
anlega keppni. í sögum þessum speglast stundum hríf-
andi drengskapur, því sumir þeir er e.t.v. hafa fyrir til-
viljun unnið stærstu sigra, kannski örmagna «f þreytu,
hafa ekki gleymt þeim er sigraður var. Allir þeir, sem
gaman hafa af vasklegri framgöngu, finna sjálfir eitthvað
bærast í eigin brjósti er þeir horfa á eða lesa um ógleym-
anlega keppni í íþóttum, meta vasklega framgöngu,
finna og skilja taugaspenning keppendanna, og þess vegna
er saga íþróttanna næstum ótæmandi brunnur lesefnis.
Sem drengur að aldri var ég sólginn í slíkar sögur og
hef síðar átt þess kost að upplifa sjálfur slíkar sögur ger-
ast. Jólaefnið í ár verður því að skyggnast svolítið aft-
ur í tímann, til ógleymanlegra samferðamanna. Af miklu
væri að taka, en hér er valið af hreinu handahófi.
íþróttaframi og frægð hefur skapað mörgum mannin-
um blómum stráða framtíðarbaut og ríkuleg laun, en
hjá öðrum, sem ekki minni frægð hlutu í íþróttum, hefur
framtíðin aðeins borið í skauti sér biturleik og mistök.
En það er ekki um það, hvað íþróttirnar gefa iðkendum
sínum, sem þessar sundurlausu minningar eiga að fjalla
um, heldur hvað afrek á þeim vettvangi og hið spenn-
andi augnablik keppninnar
gefur öllum almenningi.
Sá £sl. íþróttamaður sem bor-
ið hefur hróður íslands hvað
hæst á lofti var þegar í æsku
„undrabarn" á sviði líkamlegra
afreka. Fjölhæfni hafði 'hann
óvenjulega mikla þrátt fyrir
kraftalegt og nokkuð þung-
lamalegt vaxtarlag. En snerp-
an, mýktin og krafturinn var
með ólíkindum, og það ®vo að
snöggar hreyfingar mannsins
vöktu í augum áhorfenda þeg-
ar í stað eitthvert öryggi og
traust. Þegar hann gekk fram
til að reyna sig, þá fylltust
landar hans á áhorfendabekkj-
um slíku trausti og sú tiLfinn-
ing læddist um menn að í þess-
ari keppni gæti ísland ekki
tapað.
Snemma tók hann að vinna
marga sigra og átti ungur stór-
glæsileg unglingamet, sem áttu
eftir að standa um mörg ár.
Og fjölhæfnin var mi'kiil. Hann
var léttari á fæti en flestir
jafnaldrar hans þrátt fyrir að
hann væri þeirra þyngstur.
Síðar átti þessi kempa eftir
að vinna marga og stóra sigra
— sigra, sem £áa hafði dreymt
um að íslendingur myndi
nokkru sinni vinna. Hápunkt-
urinn var er hann varð Evrópu
meistari í kúluvarpi í Osló
1946, en þá skyggði það á meist-
aratignina, að Evrópa var í sár-
um eftir heirrusistyrjöld —
heimsstyrjöld, sem íslendingar
höfðu vart fundið fyrir og get-
að stundað allar símar íþróttir
óáreittir af vopnagný og hörm-
ungum sem yfir flestar aðrar
þjóðir álfunnar dundu.
En að öðru Evrópumeistara-
móti kom og enn var þessi ís-
lenzka kempa meðal þátttak-
enda. í undankeppninni að
morgni dags 25. ágúst 1950 sté
hann í kúluvarpsfhringinn á
Haysel-leikvanginum í Brussel.
Hann handlék kúluna með sín-
um skemmtilegu og snöggu til-
burðum, lét 'hana leika létt
milli lófa sér, en vætti fing-
urgómana til ákiptis á vörum
sér. Hann tók sér stöðu í
hringnum, leit fram á merktan
völlinn. Þarna var 16 m mark-
og stund hinna storu sigra
ið. Og svo með snöggum, en
frumstæðum stíl, tök hann at-
rennuna og kúlan flaug 16.29
m — í fyrsta kaisti. Sá sem
næist lengst varpaði í undan-
keppninni var Bretinn Savidge
með 15.54 m.
í úrslitakeppninni reyndist
fslendingurinn í sérflökki.
Hann byrjaði með 16.18 og síð-
an kom 16.74 m — nýtt Evrópu-
mótsmet. Sá sem næstur honum
kom varpaði 15,18. Hann stóð
litlu síðar á hæsta þrepi verð-
launapallsins og íslenzki þjóð-
söngurinn ómaði á þessum stóra
velli, sem nú var mótsstaður
allra beztu íþróttamarma álfunn
ar, og samtímis var íslenzki fán-
inn dreginn hægt að húni.
Margir af okkar kynislóð líta
á þetta sem lítilfjörlegan hlut,
en hve dyiggileg laun hefði það
ekki verið aldamótamönnun-
um og baráttumönnum fána-
málsins að fá að horfa á, eða
bara heyra um þessa íslenzku
hátíðisstund á Haysel-leifcvang-
inum. Það var Gumnar Huseby
sem þes'sa dáð vann. Met hans
átti síðan eftir að standa í 17
ár. Hann var einstæður afrekis-
maður, einn af þeim sem ef til
vill má segja um, að hafi fórn-
að of miklu fyrir íþróttirnar.
En af síðari kynnum við Gunn-
ar Huseby veit ég, að hans
Skapgerð var ætíð sú, að gefa
sig allan að verkefninu eða
ekki. Það var af því, að um
margra ára skeið hafði hann
slík-a yfirburði yfir flesta kappa
Norðurlanda og álfunnar, að á
fjölmörgum mótum gat hann
staðið fyrir aftan kúluvarps-
hringinn — en sigrað samt.
Fyrstu kynui mín af íþrótt-
um voru þau að nokkrir ungir
piltar — en stórir í mínum
augum — voru uppfullir
íþróttaáhuga. Höfðu þeir undir
höndum áhöld til frjálsíþrótta-
iðkana, spjót, kúlu o.fl. í þess-
um hópi voru m.a. Sigurður
Gunnar Sigurðsson, núverandi
formaður IR, bróðir hans Sigur
Tveir snjallir tugþrautarmenn: Frakkinn Heinrich tii vinstri og Örn Clausen.
Atli Steinarsson
ÞEIR EFLDUST VIÐ
HVERJA RAUN
gísli Sigurðsson og Jóel Sigurðs-
son, mesti afreksmaður íslands
í spjótkaisti, keppandi í grein-
inni á þriðja áratug og hand-
hafi metsins enn í dag.
Við áttum heima austast í
Austurbænum, þar sem sem nú
■heitir Mjölnisholt. En þó við
byggjum austarlega, voru nokk
ur hús enn austar og sunnar og
í einu þeirra bjó hlédrægur
ungur drengur, rauðihærður.
Hann hefði þó sennilega aldrei
vakið athygli okikar, nema
fyrir það eitt, hversu léttilega
hainn hljóp. Á hverjum degi
átti hann leið framihjá heimíl-
um ok'kar þá er hann sótti
mjólk eða aðrar nauðsynjavör-
ur fyrir móður sína. Og alltaf
hljóp hann — gekk aldrei. O.g
alltaf hljóp 'hann jafn léttilega.
Þeir hinir stærri gáfu sig
eLnihverntíma á taíl við hann og
tókst á einhvem háitt
að fá þennan hlédræga pilt til
s'kipulegra æfiniga. Árangurinn
kom fljótt í ijós, því á skömm-
um tíma var hann kominn í
fremstu röð hlaupara á milli-
vegalengdum og no'kkrum ár-
um síðar varð haun ókrýndur
konungur ísleudinga á þessu
sviði.
Á erlendum vettvangi vann
hann mörg og glæsileg afrek,
en hæst ber 1500 m hlaup hans
á óvenjulega sólheitum degi í
Osló 1947. Hann barðist þar
við kunna hlaupara frá öðrum
þjóðum, m.a. Bamdaríkjunum
— og þrátt fyrir steikjandi sól-
arhitann vann hann sitt glæsi-
legasta afrek og setti met, sem
lengi stóð, 3:53,4 mín. í 1500 m.
hlaupi.
Þetta var Óskar Jónsson
hlaupari í ÍR. Hann var árum
saman í fararbroddi í 800 og
1500 m vegalengdum og reynd-
ar 5000 m einnig. Hanin stór-
bætti metin og varð fyrstur til
að sýna, að í þassum greinum
geta fslendingar einnig staðið
þeim beztu hjá öðrum þjóðum
á sporði, þráitt fyrir öhagstæða
veðráttu og storma hér á landi.
Allitaf var Óskar jaán hilédræg-
ur, en hafði alltaf sinn sér-
stæða, fallega og létta stíl —
þann sama og hann sýndi þá er
hann hiljóp eftir nauðsymjum
fyrir móður sína forðum daga.
Það var kaldhæðni örlaganna
að Óskar sást aldrei í keppni
eftir að honum hafði verið vís-
að úr keppni í 800 m hlaupi —
fyrir tvö þjófstört. Hvort það
skeði fyrir handvömm ræsisins
eða þrákelkni Óskiars, verð-
ur seint sannað. En með hon-
Gunnar Iluseby býr sig undir kúluvarp.
50 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. des. 1968