Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 26

í umsjá Baldvins Jónssonar og
Sveins Guðjónssonar
Upptölcur og f
Rœtt við Andrés Indriðason
Andrés Indriðason er flestu
ungu fólki vel kunnur fyrir
störf sín á undanförnum árum.
Andrés lauk stúdentsprófi frá
M.R. 1063 og hóf hann þá starf
á Morgunblaðinu við blaða-
mennsku, auík þess sem hann
hóf nám í ensku við Háskóla
íslands. Einnig kenndi hann
við Gagnfræðaskóla verknáms.
5>á var hann ásamt Markúsi
Erni Antonssyni, með þátt í
Hljóðvarpinu sem hét „Með
ungu fólki. Einnig hefur hann
séð um uniglingasíðu í Vikunni
sem ber nafnið „Etftir eyranu'*.
Þennan unga og athafnasama
mann hittum við að máli í byrj
un desember og ræddum við
hann um starf hans við Sjón-
varpið, en þar hefur hann unn-
ið síðan það tók til starfa.
— Hvernig vildi það til, að
þú réðst til starfa hjá Sjón-
varpinu?
— I>egar mér var boðið starf-
ið, var ég búinn að ákveða að
fara ti'l Englands til að læra
þjóðfélagsfræði og var ég bú-
inn að fá skólaivist þar. En ég
hætti við það strax og mér var
boðið til Sjónvarpsins og sá ég
ekki eft.ir því.
— Hvernig byrjaði svo starf
þitt þar?
— Fyrst fór ég til Árósa og
var þar í 3 mánuði á námskeið-
Um fyrir sjónvarpsstarfsmenn.
Síðan var ég í Kaupmannahöfn
í 2 mánuði 1966. >ví næst kom
ég heim og var þá lokaundir-
búningur hafinn hjá Sjónvarp-
inu en það byrjaði svo útsend-
ingar 30. sept.
— Hvaða upptökur eru á döf
inni hjá þér í desember?
— Það eru fimm þættir, sem
allir verða sýndir um jólin og
áramótin. Fyrst er spurninga-
þáttur með nýju sniði, sem hef-
ur hlotið heitið „Fjölskyldurn-
ar“. Þessi þáttur verður flutt-
ur annan í jólum. Spyrjandi
verður Markús Á. Einarsson,
veðurfræðinigur, en dómari pró-
fessor Bjarni Guðnason. Síðan
er söngur Kennaraskólakórsins
undir stjórn Jóns Ásgeirsson-
ar. Kórinn, sem telur hvorki
meira né minna en hundrað
manns, syngur að þessu sinni
jólalög, og verður þátturinn
fluttur 28. des. Síðan tekur
við önnur kórupptaka: Pólífón
kórinn syngur jólalög í Krists-
kirkju, og verður sá þáttur
fluttur á aðfangadagskvöld. Þá
eru eftir tveir skemmtiþættir,
hinn fyrri með hljómum, en
þeir munu flytja vinsælustu
lögin, sem út hafa komið á ísl.
plötum á þessu ári — og verð-
ur sá þáttur fluttur annan í
jólum. Hinn skemmtiþátturinn
er Áramótaskaup, sem Flosi Ól-
afsson og Ólafur Gaukur hafa
sameiginlega umsjón með að
þessu sinni.
— Þetta eru mjög ólík við-
fangseíni.
— Það er nú einmitt það
skemmtilega við starfið. Við-
fangsefnin eru síbreytileg og
maður er alltaf að fást við
eitthvað nýtt. Því er samt ekki
að neita, að það getur verið
bagalegt að hafa marga þætti
í takinu í einu. En við erum
sem stendur aðeins tveir, sem
eigum að sjá um upptökur á
öllu efni utan fræðsluefnis,
Tage Ammendrup og ég, og
við verðum að skipta upptök-
um á milli okkar. Tage er ein-
hver mesti vinnuforkur, sem
ég hef kynnzt um dagana, og
þess vegna er mér ekki stætt
á neinni ástæðu til að barma
mér, þegar ég hugsa til þess,
hverju hann fær áorkað!
— Upptökurnar eru væntan-
lega skipuliagðar langt fram í
tíman?
— Yfirleitt fjórar ti'l sex
vikur. Fyrirvarinn er jafnvel
meiri, ef um viðamikliar upp-
tökur er að ræða, eins og t.d.
leikrit. Mestur tími fer í skipu-
lagningu upptökunnar. Þegar á
hólminn er komið verður allt
að vera klappað og klánt. Þá
hefur stjórnandinn gert sér
fullkomna grein fyrir því,
hvemig á að haga upptökunni
og skýrt tæknimönnum og flytj
endum frá því. Það væri hið
mesta glapræði að brjóta heil-
ann um slíkt í sjálfri upptök-
unni. í sjónvarpinu má segja
með sanni, að hver mínúta sé
dýrmæt, þegar þess er gætt, að
við hverja upptöku starfa um
tuttugu manns fyrir utan þá,
sem koma fram. Ábyrgðin, sem
á stjórnandanum hvílir er því
ekki svo líti'l.
— Hvaða upptökumöguleik-
ar eru fyrir hendi, þegar á-
kveða á, hvernig eigi að taka
upp einhvern ákveðinn þátt?
— Annars vegar er upptaka
í upptökusal, eða stúdíói, eins
og við segjum gjarna, og hins
vegar kvikmyndun. Á þessu
tvennu er nokkur munur, og
sá helztur, að við stúdíóupp-
töku eru notaðar þrjár töku-
vélar eða fleiri samtímis, og
upptakan fer inn á myindsegul-
band. Kvikmyndataka tekur yf
irleitt lengri tíma, bæði hvað
snertir undirbúning og tökuna
sjálfa, en aðalstarfið hefst þó
raunar ekki fyrr en að töku og
framköllun lokinni, þ.e. þegar
iað klippingu myndarininar er
komið. Sé um hljóðupptöku að
ræða samtímis, þarf að yfir-
færa hljóðtökuna af hinu
venjulega segulbandi yfir á 16
mm tónband — og þegar ö'll
filman hefur verið bútuð niður,
er hægt að hefja klippinguna
eða samsetninguna og samhæía
myndina hljóðinu.
— Margir hefðu áreiðanlega
áhuga á að vita, hvernig upp-
taka gengur fyrir sig. Gætirðu
lýst því í stuttu máli, hvernig
stúdíóupptaka fer fram.
— Við getum tekið fyrir
einhvenn ákveðinn þátt, til
dæmis Áramótaskaupið, sem nú
er í undirbúningi. Flosi Ólafs-
son og Ólafur Gaukur hafa um-
sjón með þættinum, eins og
það heitir. Það merkir, að þeir
leggja til handritið og frum-
hugmyndir að gerð þáttarins,
en síðan er mitt verk að vinna
úr því. Nú er það svo í þessum
þætti, að atriðin eru ýmist
kvikmynduð eða tekin upp í
stúdíói — og það telst mitt
verk, að dæma um, hvor upp-
tökuleiðin skuli farin hverju
sinni. Þátturinn verður sem-
sagt samsettur úr ótal smáþátt-
um, sem síðan verða tengdir
saman í eina heild. Upptaka í
stúdíói mun fara fram 16., 17.
og 18. des., en handritið fékk
ég með hálfsmánaðar fyrirvara.
Á þessum hálfa máinuði frá því
handritið er ti'lbúið og þar til
upptakan fer fram gerist þetta:
Flosi sér um að æfa allla leik-
þætti, en við höfum í næsta
húsi lítinn æfinigasal, sem við
nefnum Hollywood! Ólafur
Gaukur æfir músikina, semur
eitthvað sjálfur, útsetur allt og
æfir með sínu fólki og er til-
búinn í hljóðupptöku tveimur
dögum áður en myndupptakan
fer fram. Meðan þetta fer fram
er mitt verk að skipuleggja
fyrir myndaupptökuna, fylgjast
með æfingum, þar sem ég geri
mímar athugasemdir, ef þörf
er á. Leikþættirnir eru æfðir
eftir annarri formúlu en fyrir
leiksvið, þ.e. fyrir tökuvé'larn-
ar þrjár, og við Flosi vi-nnum
í sameiningu að staðsetningum
leikaranna. Síðan merki ég í
handritið hvar hver myndavél
á að vera staðsett hverju sinni
og hvað vélarnar eiga að gena.
f því sambandi þarf að taka
ýmislegt með í neikninginn, til
dæmis linsustærðir, en á hverri
tökuvél eru fjórar linsur og er
útbúnaður á vélunum til að
skipta yfir á hverja þá linsu,
sem nota þarf. Linsurnar eru
ólíkar í eðli sínu, eftir því,
hvaða stærð á í hlut. Þegar
gleiðar linsur eru notaðar, má
færa vélina fram og aftur og út
á h'lið, en þegar þrengri lins-
urnar eru notaðar, er ekkert
hægt að hreyfa vélamar. Þeg-
ar ég svo veit nákvæmlega,
hvernig staðsetningarmar
verða, geng ég á fund
teikmyndateiknarans, Bjöms
Bjöjrnssonar, og skýri honum
frá mínum þörfum varðandi
sviðsmyndina.
Hann skipuleggur síðam
sviðsmyndina og teiknar hana
inn á sérstakt „stúdíóplan“.
Næst gerist það, að stjómandi
heldur fund með tæknimönnum
og leikmyndaiteiknara. Þeir
tæknimenn, sem fuindinn sitja,
eru ljósameistari, hljóðupp-
tökumaður og einn hinma
þriggja myndatökumanna. Á
fundi þessum skýrir stjórnandi
frá því, hvernig hann ætlar
að haga upptökunni, og síðan
er rætt um stúdíóplanið með
tilliti til lýsingar, hljóðupp-
tökunnar, þ.e. hvar hljóðnem-
ar eiga að vera, og mynda-
tökumaðurinn vill fá að vita,
hvernig á að haga myndatök-
unni. Samþykki fundurinn
stúdíóp'lanið, getur leikmynda-
deildin hafizt handa um smíði
leira
tjalda, ef um slíkt er að ræða,
svo og útvegunn þeirra leik-
muna, sem etv. þarf að möta.
Og svo rennur upp sú stund,
þegar upptakan skal hefjast.
Undirbúningsstarfinu er lokið.
f upptökusalnum eru mynda-
tökumennirnir þrír komnir að
vélunum, og aðstoðarmenn
þeirra, svokallaðir kapladrag-
arar, eru líka á sinum stað.
Myndatökumennirnir hafa
heyrnartól og eru í sambandi
við stjómandann, sömuleiðis
sviðsstjórinn, en hann er í
rauninni tengiliður milli stjórn
andans og þeirra, sem koma
fram. Sem stjórnandi upptök-
unnar sit ég í stjórnkiefanum.
Mér til hæigri handar situx að-
stoðarstúlka mín, Sigrún Dung-
al, sem hefur ýmsum störfum
a'ð gegna, á vinstri hönd er svo-
kallaður „mixer“, en hann hef-
ur fyrir framan sig takka og
sleða, sem hann ýtir á, þegar
hann „klippir á milli mynda-
vélanna" eftir fyrirmælum
stjórnandans. Við hlið þessa
„klippara“ si'tur svo tæknifræð
ingur, sem sér um að mynd-
irnar, sem myndavélarnar gefa
frá sér, séu í góðu lagi, og við
hlið tæknifræðingsins er svo
ljósameistarinn við sitt um-
fangsmikla Ijósborð. Allt þetta
starfs'lið situr við langt borð en
fyrir framan það er fjöldinn
aflilur af skermum, fjórir fyrir
myndir frá myndavélunum, og
nokkrir fyrir myndir frá kvik-
myndasýningarvélum og mynd-
segulbandi.
í öðru herbergi situr hljóð-
upptökumaðurinn umgirtur seg
ulbandstækjum, plötuspilurum,
tökkum og sleðum.
Á öðrum Stað eru einnig
myndsegulbandstækin tvö og
kvikmyndasýningavélarwar fjór
ar, þrjár fyrir 16 mm filmur og
ein fyrir 35 mm.
Þetta er nú orðin löng og
mikil romsa, en kannski gefur
þetta nokkra hugmyind um allt
umstangið!
— Og hvernig fer isvo upp-
takan af stað?
— Þegar al'lir, sem að upp-
tökunni vinna, eru tilbúnir,
gefur stjórnandinn merki um
að hálf mínúta sé tifl. upptöku.
Þá er öllum gáttum að stúdíó-
New Christy Minstrels vöktu athygli fyrir skemmitilegan söng
og góða sviðsframkomu.
Úr þættinum „Vor Akureyri", sem kvikniyndaður var á
Akureyri. Þetta var fyrstí skemmtiþátturinn sem tekinn var
á kvikmynd að öllu leyti. Það erú þeirAndrés og Rúnar
Gunnarsson kvikmyndatökumaður sem snúa baki að mynda-
vélinni.
58 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 23. des. 1968
1