Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Qupperneq 31

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Qupperneq 31
geimför? Það liefur tekið lang- an tíma að þjálfa mig sem geim- fara og ég sé eoiga ástæ&u til að leggja nú árar í bát. Aftur á móti vil ég gefa öðrum færi á að fara. Gagarín var klæddur «in- kennisbúningi. Hanin Wafði nokkrar orður á brjóstimu og voru þrjár þeirra mjög áþekk- ar: gullslegnar kommúnistaorð ur í rauðum borðum. Haon sagði að ein þeirra væri rúss- mesk, öramur tékkmesk og hin þiriðj a búligÖTSk. Þegair hér var komið sögu var haran orðinm fremur órólegur og stóð upp og bandaði blaðamömmum frá sér. Þá var hann spurður að því, hvort haran hefði beðið til Guðs, áður en hanm fór í geimförina. Haran hló varadræðalega, fórn- aði höndurn og sagðist ekki hafa gert það. „Sararaur komm- únisti biður ekki til Guðs“, sagði hann og hvarf inn í maranifjöld- aran, en piltur úr Æskulýðsfylk- iragunmi klappaði saman hönd- nra af ánægju og sagði með stolti sarantrúaðs aþeista: — Helvíti stakk haran upp í þá!“ Blaðamannafundinum var lokið. Nokkru síðar gekk Gagarín út að flugvélinmi aftur og kvaddi viðlmælendur siraa. Haran skrifaði nafn sitt á kort fyrir forvitna safnara, en þó ekki alla, því hanin sagðist ek'ki mega vera að því. Síðan gekk hann upp í flugvélina í fylgd með Alexandrov sendiherra. Þeir stóðu um stund í efstu tröppurani og brostu til maran- fjöldaras. Einar Olgeirsson brosti á móti og veifaði. Gaga- rín sagði glettnislega: „Ég ætti að taka sendiherrann með cmér!“ Nokkru síðar hvarf hann inn í flugvéliraa og hélt upp í þann sarma himin, sem hefur gert hanra ódauðlegan, svo notuð séu orð félaiga Krúsjeffs. Og tjaldið féll. nasa Fraimh'ald af bflis. 16. hattan-*áætliuraiinia, sem fætrði B'anidarfkj amiöraniuim kjiarraonku- spreragjuina á akiecmimiri tímia en þremur árum og það í leynd striðsárararaa. Wdbb aðlaigiaðti þesaa áætiuin oig fiufliMoominaðd haraa. Unidir forustu hans niáði NASA hátindiiraum, árið 1964 og hatfði þá tád ráðstöifluiniar mieiira ®h 5 milfljarða Bandaríkjiadiala ,0|g 420 þúauinid mia'raraa starfefliið. Jamies Weibb, sem dró sig í hllé í aktðber 19i68, sk'ömmu ifyr- ir hiið söghaifræga fflug Aipodflio 8., er niýibúiiran aið -giafa út bók sem ber hieitið Space Agie Maraage- m'enit og bygigir að sjiáflfsögðu mjög á reymsiliu hiarus 'aif þ'ví hvernnig það var að stjórna NASA. Meðafl annars segir Webb í benind: Slkipuflaigniinig NASA rakst síifedilt á eittlhivað óvæmit og óvráðibúið. Við bjuigg- um við sífelldan óstöðuigdieálka. SJÖ Ara barátta undir KJÖRORÐINU: RÚSSARNIR KOMA Fyrstu fræikorrain áttu eft'ir ®ið gefa af sér ýmsa uppsftcenu sam enig'inin haiíði vflð búdzit. Tæknirannsóknir í rannsólkna- sito’ftnuinium hiáisíkiódaninia bsöttu sífedflt vtiið raýjuim uippgötvunum, seim hiöfðiu áhrdif á garag igerám- íerðaásatftanainna. NASA síkaut rótum í barada- rísku þjóðlífi í h'áskófluiraum og í iðrafyrirtælkjuraum, en sigldi ekki siran sijó ein og óstudid.. Taeknflþróiunfln krafðdst að vísu aukins mannafla, og véla- búraa'ðar stoifraunari'ranar anð- veldaði alla söfnun gagna og niðurröðun upplýsiraga og úr- virarasiiiu þeiirra, en Webb vildi ekiki gairaga fraimlhjá baradarísku eifnahagslífi og hiáskóluraum.. — Hanin vildi dreitfa starfinu að gieimraransókrau'rauim sam víðast, svo að hið örvandi afl fjárveit- iragararaa tii geimrainnsótona feragi ruranið um æðar ecfnia- hiagslífisiras og sem flestir gætu verið þátttakenidiur í þessum rararasiókraum. Tvö 'huiradruð háskólár feragu árflega fjárvedtiragiu tii raran- sóikna, s’em nam adit að fjórtan milljióraum B'aradiarílkja'dala, til þess að vísindamenin, sem við þá störfuðu, geetu sturadað rararasókrair siraar á ýrrasium svið- uim geiimivísirada og 20 þúsurad einlkafyrirtæiki áttu lítoa drjúg- an hlut að máli. Þessi direifirag rarainsólkniararaa er gott dæmi um slkipulagningu startfs NASA, sem grundvallað- iist á því að allt yrði að vera nógu sveigjaraiegt til þess að geta tékflð raauðsyndegium breyt- jnigum, án tatfa eða bramlbodts. Störf afllra starfemararaa NASA voru tiil að myradia eitoki áltoveð- in raemia að tveiimiuir þriðju eða rúmlega það, svo að þeir gætu, hveraær sam aðstæður krefðust, teikið til hendii við eitthivað, sem akltoi var áður ráð fyrir gert, en sinma þurfti. Þyragsta þrautin var að firaraa hæfa leiðtoga, menn sem gátu aðlagað sig þesaum sibreytidieigu aðstæðum. Hér giltu eklki ömra- ur lög eða reglur en þær sem reynslan leiddi í ljós. NASA sóar hvorki tímia né fé í starifs- fóflk, siem ekflu steradiur í sitöðu sirarai. Stotfraurain heíur sett sér þrjár gruradvadlarregOlur í þeim afiraum: eragar fastráðniiinig'ar hiil lanigis tíma (fastráðndr starife'- mieran stoifrauraairiniraar eru að- eiras 35 þúsurad), reynisfliutírríi ailflra mýráðiinnia dkial vera tveir miánuðdr otg þjiáflfun þeirra al- hfliiða. Siigraat var á „ihiárvaðamium sem aflflt ætlaði að kæ'fa áðlur aneð „feed-badk“ kerfirau sam kaflflað var, rmeð þ'Vi að sierada i afllar upplýaimigar íram ag atftur I tatfarflaust oig hia'fa þær eins sltuttorðar oig giagraorðiar og framiast var toostuir, ag með aulkiraum .cEuradiahöldlum deilda- fiorstjóxa, iraraan deildia og utam J'aimes W'dbb kom á laggirraar 36 aðaflideifldum inmian NASA sem spörarauðu fjögur firam kvsamidasvið: rararasotonar . og tætoraivísJiiradi, mairanaðair geim- ferðir, vísimidi oig hagmýtíirag þeirra, söínun gagna og úr 'virarasfta þeirra. Yfirmiaiðlur stofin un'ariraraar á tíða fiuradi mieð átta 'aðadlframtovæimidastj'órum diedfld arana, sem í samiaiirairagu lcuraraa svör við öflfluim þeim spurrainig uim, sem 'Uipip g'eta komflð á fundinum. NASA sam'ræmir og setur samian. Hún er aðeiras mdflflillið- ur. Af ihrverjum tíu Baradiaríikja- döflum, siem stjórravöfld veiita til stofirauraair inraar hieldur hún að- eiras einum eftir. Hirair raíu (haidia áifiram ferðftinirai út í etfraa hagsflífið, til vehksmflðjia og i'ðra fyrii-tæflcja og till raninsókraa- stoímairaa hásikiófla víð'Sivagar um Banidarílkiin. Vflð Mercury-áætfl uraiiraa eiraa h'ermu apinlbeirar heim,il'dir að starfað hafi sam- taflis 2.030.528 maminB. Með þessum tilkostnaði mamna og fjár hiafur Baradaríkj- unum fileygit fram á sviðíi geiim- raransókraa og geimiferöa ag tuniglið hafiur færzt nær með hverju árirau. Sjö áruim etftir hina sögufrægu ferð Gagaríras út í hflminigeimiinn er staðairi þessi í keppni stórveldanna: aðein,s sjö áruim. Mörgum karan að vaxa í auig- um, hivensu mikdu fé er eytt tii geimraransókna. NASA fær til ráðatöfiunar 26 mfllljai’ða Banda ríkjadadla og eyðir 24 milljörð- um í Apollo-áætlunina eina. En við verðum að leggja á þetta baradarfsíka miælistifku. Alit þetta fé er ökki raama 60% þess fjár sem varnarmálaráðu- Man'raaðar geAmtferðir Perðdr fieiri geimtfara en eiras Geimifiör á braut umlhverfis tiun gl Tímiaienigd geirraferða Tala geimtfara Göraguferðir í geimraum Stefiraurraót geimifara úti í geftmn um Bandaríkin 19 13 1 3.456 kllst. 35 13 MLst. 8 Sovétríkin 12 3 0 869 tolst. 17 40 miíra. 3 Nú er svo komiið, að fimmdia hvern dag er slkatið á lotft aif baradaríslkri grurad einlbrverri geimivél, eldtflaiug eða gervi- hnietiti einlhvers toonar, á vegum hersins eða rikisstofnana. Þar enu á mieð'ail njósraaihnettir, sivo nákv'æimdr að þeir geta ljós- myradað miann á garagi á götu úti úr 100 kílómetra hæð. Þessá stöktobreytiraig á sviði barada- rístora vísirada hefiur öfll orðið á neytið fékto tiil ráðistöifiuraar fyr- ir áríð IJ'6'8 eitt sairruara (68 m'iflljarða B'arad'aríkjiadala, fjár- veitirag til stríðsrekstursiins í Víetnam þar með taliran). Fj árveitiragajviad'dlið er arad stæðiragur sem NASA á sífiedlt í höggii við Oig bairáttan á hirani ósýnilegu víglínu fjárveiting' anna 'harðnar enn nú þegar langferðir milli hnatta eru á næsta leiti. Það er á allra vitorði, hvert var kjörorð eða hvatndraigar- áball Webbs í stjórnartíð baras hjá NASA: Rússarnd'r koma! Rússarnir tooma! Haft er fyrir satt að Sovétríkin eyði hielm- iragi meira fé tdd geimivísánida en Bandarítoin. Sé svo, eiga Banda ríkjamenn skilið enn meiri beiður. En starfsmenra NASA eru ekki sjál'flhælnir, og þeir hrey'kjast ektoi af unnum afreto- um. Þeir bíða þess nú að loka- tafcmarltoinu, sem sett var 1961, verði náð: að bandarískur geim fard stígi fæti á turaglið fyrsfiur jarðiambúa. Afiormiað er, að það verði nú hirara 20. dag júliímiáraaðar. En vora Braura segir: Við störadum betur að vígi nú. Samt vdtum við að Soivétríkin geta von bráðar stoótið geimfari af jörðu beint tiil turagilisdiras og komdð því heim afitur — ag karanSki geta þedr gert þeittia á uradam 'Ofklkur. Fyrirheit Kennedys er því sem raæst efint. Ferðfln til turagflisiras verður að veruileitoa áðiucr era lokið er þessum ára- tug aldaríranair. Hið ókteifa er klei'Bt. orðflið og miaðuriran hefiur tilieintoaö sér 'fiulfltoamniuninia að þessu leyti. Næsta geimiferða- áætlun ber toeitið „Mars-1978“. GEIMFARAR Á ÍSLANDI Fnaimhald af bls. 14. ur hiran 1. júlí 1967 og forseti ísflan-ds fagmaði toomu geimfar- araraa í heilsíðu auglýsiragu Loft leiða í New York Times. Þar sagðisvo: „Á 10. öld stigu forfeður okk ar fyrstir allra Evrópubúa fæti á meginland Ameríku. Nú, á 20 öldinni, eru líkur fyrir því að einhverjir ykkar komist fyrstir manna til tunglsins. Þessir tveir atburðir, með þúsund ára milli- bili í sögunni, bera vitni óbug- andi vilja mannsins. Brautryðj endurnir í dag, eins og fyrir- rennarar þeirra berjast fyrir því að víkka svið þekkingar- iranar, og breikka sjóndeildar- hringinn. Ég hef ánægju af því að bjóða ykkur, fyrir liönd þjóðarinnar, velkomna til starfa á íslandi. Við gleðjumst yfir því að þér, geimfarar Bandaríkj- anna, skulið enn einu sinni nota land okkar til æfinga. Megi heimsókn ykkar verða gagn- leg og ánægjuleg.“ Orð forsetaras reyraast spá- maninlega að því leyti, að eirara geimfiariran úr þessum hópi, verðucr, ef allt igecragur að óslk- um, fyrsti riaðuiriinin tiil að sitiíiga fæti á tuinglið. Það ex Neil Armstrorug, sem þai'raa var með í hópraiuim. íslandisferð þeirra féla'gacnraa hófist með reiðtúr o-g svifflugi en síðan hófst alvara lífsiras og leiðaniguriran hélt til Öskju. Að eiinis eiiran í þesisum hópi hafiði veirið í geimtför; Neii Armisitroraig. Hanra fór ásamt Scott með Gem- iind 8. ’þanra 16. miarz 1966, en sú för endaði skyndilega og öðruvísi en ætlað var vegna bil un. ar. Er það í fyrsta og eiina skiptið að geimfari 'hafi verið handstýrt niður, era Armstrarag sýndi, að hamin haf ði bæði góða stjórn á sjálfum sér og geim- farirau og allt tótast giftusam- lega. Blaðamöraraum lék nokbur for vitni á að ræða vi'ð Armistromg en flemigist aif vairð flíitið um sam- ræður, því Armistrorag ex maður mjög hlédrœgur og fincnst það fremur galli á þessu starfi, að horaum er veitt mikil athygli, hvar sem hanin fer. Með félög- um sírauim er harain kátur og ræð iran og 'hrókur alls faginaðar, en í hópi ókuranuigra verður haran þöguill og vill þá sem minirast segja. Þeir Sigurður Þórarirassocn og Guðmiumdur Sigvaldaaon jarð- fræðingar, voru leiðbeinendur eiras og hjá fyrri leiðaragrinum. Áður era leiðaraigri þeirra og at- huguraum við Ösíkju flau'k, feragu 'þeir marka hieirrasóikin.; þamgaS komu þeir Bjarnd Beiraediktsisora forsætisráðheaTia og Kari Rol- vaag, seradiihenra Baradiairíikj- arania, Þeir sraæddu kvöfldverð með geimföruiraraum í Herðu- breiðairliradum. Teikning, er sýnir stjórnfar á braut umlwerfis tunglið, en tungl ferjan er komin niður á yfirborð tunglsins. 16 júllí 1969 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 31

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.