Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1970, Blaðsíða 11

stofu, þar sem Míiller gekk fram og aft-
ur um gólfið. SS-tign hana svaraði til
hershöfðingjatignar. Skýrslumiar um
yfirheyrsiurnar yfir mér, sem smám
saman höfðu orðið að gífurlegu riltverki,
lágu á skrifborði hans.
Hann lét mig standa í hálfa klukku-
stund á meðan hann taliaði sjálfur, mest-
megnis um stj ómmálaleg efni.
Hann talaði um sælu nasismans, um
að Foriinginn væri óskeikull, um hinn
langa arm Gestapo, um hina dásamlegu
framtíð að styrjöldinni lokinni og
hvensu heimskulegt og skammsýnt það
væri að vinna gegn hiinu stórþýzka riki.
Ég svaraði, að ef hann hefði lesið
skýrslurnar um yfirheyrslumar hlyti
honum að vera kunnugt um að það
síðast talda kæmi hér alls ekki til
greina.
Nú breytti hann um tón og spurði
hvort ég taldi að hann og samstarfs-
toenn hans væru fifl, fyrst ég reyndi að
fylla þá með lygi og hélt síðan áfnam:
— Þér komið ekki fyrir dómstól. Við
tökum enga áhættu, við höfum o-kkar
eigin völd. Þér eruð sjálfir leyniþjón-
ustuforingi þannig að yður ætti að vera
kunnugt um viðurlögin við því, sem
við sökum yður um. Á hvern hátt og
hvenær þetta verður framkvæmt ákveð-
ur SS-fúhrer Heinrich Himjmiler. Á
meðan getið þér setið og iðrazt gerða
yðar.
Þetta var dauðadómur minn.
Múller ýtti á hnapp á skrifborði sínu.
SS-foringin;n, sá sami og áður, kom inn
og fékk fyrirskipun:
— Abfúhren!
í skrifstofunni fyrir framan var
svarta hettan aftur dregin yfir höfuð
mér og ég var á ný færður til klefa
míns.
Ég hafði verið í síðustu yfirheyrsl-
unni.
VFIBH EYRÐTJR MEIRA
EN 500 KLUKKTJSTUNDIR
Þann tíma, sem nú fór í hönd, voru
örlög mín eins voniaus og þau gátu ver-
ið. Ég sat þarna í kjallaranum við P.i'inz
Albrechtstrasse, dæmdur til dauða fyr-
ir njósnir á styrjaldartímum. Enginn
hiti, ekkert vatn, ekkert ljós, engir
gluggar, lágmarksskammtur af mat, tíð-
ar loftárásir að næturlagi.
Engin teikn voru á lofti um að fyrir
dyrum stæði að fullnægja dóminum.
Þýddi þetta, að enn væri von, eða var
hér aðeins um að ræða viðbót við refs-
inguna? Dæmáð stóð þannig opið, og
hélt áfram að vera opið.
Fimm dögum eftir hinn örlagaríka
fund með Heinrich Múller var mér til-
kynnt að innan fárra daga yrði ég flutt-
ur í fangabúðir. Þetta varð þó ekki fyrr
en fjórum mánuðum síðar, þann 5.
júlí.
Alls hafði ég verið sveltur fimm sinn-
um, mest í sex daga. Yfirheyrslurnar
höfðu staðið samanlagt í 500 til 600
klukkustundir.
HANDJÁRNAÐUR í FJÓRA MÁNUÐI
Mörgum sinnum var ég látinn vera í
handjárnum dag og nótt, samanlagt í
iim fjóra mánuði. Handjárnin voru að-
eins opnuð þegar ég borðaði eða þurfti
að ganga til salernis.
I fyrstu fundust mér handiárnin mjög
á'úðmýkjandi, en jafnframt styrktia þau
mótstöðuviljann að nokkru leyti. Eftir
Uanaris. aðmiraH
— yfirmaður leynilögreglu þýzka hers-
ins. Hann átti aðild að tilræðinu við
Hitler í júlí 1944, var handtekinn og líf-
látinn í Flossenburg. Nóttina fyrir af-
tökuna „talaði“ hann við Lunding með
merkjamáli og bað fyrir kveðjur til fjöl-
skyldu sinnar.
að nokkur tírni var liðinn, urðu hand-
járnin hins vegar til þess að ég fylltist
þunglyndi, og þau urðu mér tákn þess
hve hjálparvana ég var. í sambandi við
svelti og skort á óslitnum svefni, er
þetta líf, sem verður til þess að menn
fara að yfirvega sjálfsmorð ellegar fara
að leiða hugann að því, að játa eiitthvað
í einhverju formi. Raunveruleg fang-
elsis-sálsýki er hætta, sem þá vofir yfir.
Fangar, sem aldrei hafði órað fyrir því
að þeir myndu biðjast fyrir, báðu . . .
Óþægilegasta tilfinningin varðandi
handjárnin var þó þegar loftárásir voru
gerðar. Þá undirstrikuðu þau tilfinning-
una um liið fullkomna magnleysi, enda
þótt út af fyrir sig mætti kannski segja
að ef sprengja félli, skipti ekki máli
hvort maður dæi með þessi jám á úln-
liðunum eða ekki.
Nóttina eftir 22. nóvember 1943 gerði
brezki flugherinn gífurlegar loftárásir
með 800—1000 sprengjuflugvélum á mið
borg Berlínar. Umhverfis fangelsið
féllu um tuttugu sprenigjur auk nokk-
urra íkveikjusprengja. Gluggar þeytt-
Hér sést hluti af faiieabiíðunum Flossenbure í Austur-Bayern, skaninit irá landa-
mærum Tékkóslóvaldu. Hér var Lunding fangi í nær eitt ár.
ust inn á gólf með körmum og öllu til-
heyrandi, og hurðin á klefa mínum
kastaði upp. Hurðin var úr jámi, og
tvær sverar járnslár drógust úr fest-
ingum sínum í múmum, sem var hálf-
ur metri á þykkt. Á rneðan sprengjurn-
ar féllu lá ég á gólfinu, og loftþrýsting-
urinn þeytti mér í gegnum dyrnar út á
ganginn án þess að ég hlyti svo mikið
sem skrámu. Eldur kom upp í bygging-
unni, sem var fimm hæðir. Hún brann
niður að þriðju hæð. Önnur hæðin
brann ekki, en stórskemmdist. Eftir
voru fyrsta hæðin og kjallarinn.
Er brennandi timbrið úr efri hæðuin-
um féll niður og myndaði eldhring um-
hverfis bygginguna, varð hitinn í fanga-
klefanum óbærilegur. Augljósit var að
Þjóðverjarnir ætluðu að láta okkur
brenna imxi ef ekki tækist að slökkva
eldinn. Nokkrir fangar dóu og af hit-
anum og reykeitrun.
23. desember var mér aftur sópað út á
gangirm, í þetta sinn af loftþrýstingi
frá sprengju, sem sprakk í fangelsis-
garðinum, Ég slapp með bakmeiðsli og
brotna tönn — að því er ég hélt. Síðar
kom í ljós að ég hafði kjálkabrotnað.
Frá og með 6. marz hófust árásir
Bandaríkjaimanna á Berlín að degi til
og þær héldu áfram allan þann tíma,
sem ég átti eftir að dvelja í fangelsinu
í Prinz Albrechtstrasse. Á tímabilinu
frá 22. nóvember 1943 til 5. júlí 1944
voru gerðar samtals 42 meiri háttar loft
árásir og fjölmargar minni. Að frá-
töldum kjallaranum, þar sem klefarnir
voru, var fangelsisbyggingin brátt með
öllu eyðilögð, og var allan veturinn án
hita, ljóss og glugga. Fyrir gluggama
var negldur pappi eða plankar, sem
hægt var að taka frá á dagimn, þannig
að nokkur ljósbirta komst inn. Sem
betur fer var veturinn fremur mildur.
Frá 22. nóvember var með öllu hætt að
leyfa ferðir út í fangelsisgarðinn. í sjö
og hálfan mánuð kom ég aðsins þríveg-
is út í ferskt loft, hálftíma í senn. Marg-
ir hinna fanganna komust aldrei út.
Þann 4. júli var mér tilkynnt að ein-
hvern næistu daga yrði ég fluttur til
fangabúðanna Flossenburg í Austur-
Bayern.
LAS MEIN KAMPF FIMM SINNUM
Á HOLLENZKU
Við korauna var ég leiddur fyrir næst-
ráðanda fangbúðanna, Obersturmfúhr-
er Baumgarten, sém tilkynnti að hann
þekkti ekki tU máls míns, en að iiann
hefði fengið fyrirmæli um að halda mér
föngnum á sérstakan og hagstæðan
hátt þar tU frekari fyrinskipanir kæmu.
Ég ætti áfram að vera í einangrun, en
með mig yrði farið sem sérstakan fanga,
þ.e.a.s. sérstaklega yrði hugsað um mig.
Ég mundi fá að ganga úti i hálfa til
eina klukkustund dag hvern og auk
þess fengi ég leyfi til að höggva eldi-
við. Þetta síðasta notfærði ég mér út í
yztu æsar. Ég fékk leyfi tU að senda og
taka á móti bréfum, en raunar kom á
daginn, að mjög fá bréf skiluðu sér.
Þetta var jafnan afsakað með því, að
mikið væri um loftárásir í norðurhluta
Þýzkalands. Auk viðarhöggisins, sem
áður var á minnzt, fékk ég leyfi tU að
stoppa í göt á peysum, en ég var ekki
sérlega laginn við það.
Ástandið í fangabúðunum var betra
en í fangelsinu í Berlín. Klefi minn var
hálfum metra lengi og hálfum breiðari,
og ég hafði nú rúm í stað flets. í
glugganum var tær glerrúða, klefinn
var ekki niðurgrafinn — og það voru
engar loftárásir.
Hin gullnu loforð aðstoðarmannsins
um sérstaka umhyggju voru aldrei
efnd, og leyfi mitt til lestrar var gert
að vemleika á þann hátt að ég fékk
að velja á milli þýzkrar og hollenzkrar
útgáfu af Mein Kampf eftir Hitler. Ég
valdi þá hollenzku og las hana fimm
sinnum.
Sem ley niþ j ónustumaður hafði ég
fyrir fangelsun mína haft vissa vitn-
eskju um skipulag fangabúða af þessu
tagi, mruréttingar þieirra og aöferðir
þær, sem beitt var innan gaddavírsins
í hinum mörgu búðum. Nú var að því
komið að ég fengi tækifæri til þess að
sjá þetta ómennskulega kerfi starfa í
reynd. Hér var niaisisminn afhjúpaður í
öllum sínum hryllingi. Hér sat mdda-
mennskan í fyrirrúmi og lykilorðið var
fyrirlitning á manninum.
VAR VIÐSTADDUR 700—800
AFTÖKUR
Flossenburg-fangabúðimar höfðu ver-
ið byggðar fyrir styrjöldina og í fyrst-
unni rúmuðu þær aðeins um 1.800 fanga.
Frá apríl 1940 voru þær einnig notaðar
til þess að hýsa erlenda fanga, óg
fjöldi fanganna fór stöðugt vaxandi.
Alls voru frá 1938—1945 skráðir 111,000
fangar í Flosænburg, þar af 16,000 kon-
ur. Um 30.000 fangarma dóu úr sulti,
i
i
I
i
i
i
i
!22. desembeir 1970
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11