Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1988, Page 4
i
Eftir sólarlag var farin blysför, gengið var
frá Thorvaldsens-safninu, báðum megin við
„kanalinn", og svo safnast saman framan
við hús Kunstforeningen þar sem Henry
Heerup tók á móti göngunni og prófessor
Dan Sterup-Hansen flutti hátíðarræðu. Því
næst útnefndi formaður Félags danskra
grafíklistamanna Heerup heiðursfélaga í fé-
laginu. Því skal skotið inn í hér að vegna
hófstillingar í lifnaðarháttum hefur Henry
Heerup getað lagt fram langt yfír 100.000
danskar krónur árlega á afmælisdaginn sinn
sem styrk til efnilegra danskra listamanna
— og þetta skiptir miklu máli fyrir danska
myndlist. Síðasta dag vikunnar hélt sveitar-
stjórnin í Rödovre reglulega fjöldasamkomu
með söng, skemmtiatriðum, borðhaldi og
dansi þar sem um 300 manns skemmtu sér
með listamanninum fram á rauða nótt.
Þessum frumaðföngum að „alþýðlegu
minnismerki" fylgja náttúrlega nokkrar
spumingar sem reynt verður að svara í kaf-
lanum um aðaldrætti í þróun listar Heerups.
Henry Heerup varð að eigin sögn lista-
maður af því að hann felldi sig ekki við
neitt annað — og eftir nokkur ár á Aka-
demíunni fór hann út í það að halda sýningar.
Hann tók virkan þátt í öllu tímabilinu
með listtímaritunum Linien — Helhesten —
Cobra og hefur verið einn af máttarstólpum
hreyfíngarinnar og átt hlut að máli að hún
varð að verulegum þætti í alþjóðlegri list á
þessari öld.
Fyrstu „skran-samsetningar" Heerups
voru sýndar í fyrsta sinn á sýningum Lini-
ens á Charlottenborg 1934 og urðu Ejler
Bille tilefni að nokkrum ljóðum í fyrsta tölu-
blaði tímaritsins Linien. Bille hafði náttúr-
lega fengið andann yfir sig af þeim listræna
krafti sem fólst í þessum sérkennilegu fyrir-
brigðum og sem hann hefur ekki verið alls
ókunnur.
Með Sigurjóni Og Svavari
Þegar átti að senda út Helhesten lá beint
við að biðja Heerup að gera forsíðu á fyrsta
tölublað og gerði hann að henni mörg frum-
drög.
Seinna, þegar kostnaður við prentmót var
að sliga listtímaritið, lagði hann til röð af
dúkristum og steinprentum, þar á meðal
Sprengjuflugmenn 1943, og Gróður, 1943,
en hvor tveggja myndin er með á þessari
sýningu.
Eins og sjá má fór Heerup hér með að
fást við steinprent, tjáningarform sem hann
síðar hafði mikla ánægju af, þar sem hann
er snjall teiknari með fullt vald á steinprents-
tækni. Heerup tók auðvitað einnig þátt í
hinni frægu tjaldsýningu Bellevue í Klamp-
enborg, maí 1941, þegar annað tölublað af
Helhesten kom út.
Meðal þeirra sem tóku þátt í sýningunni
voru Svavar Guðnason og Siguijón Ólafsson.
Hugmyndin var að safna bestu listamönn-
um kynslóðarinnar saman í einn sýningar-
hóp.
Við fyrstu sýningu sem Linien hélt, 1934,
gekk Heerup um með auglýsingaskilti og
stundum var hann næturvörður í tjaldinu,
en það starfsheiti hafði hann haft áður.
A árunum 1941—48 tók Henry Heerup
þátt í Corner- og Haustsýningunni sem á
þessum tíma breytti um nafn og hét síðan
Haustsýningin og kynnti einkum abstrakt-
Henry Heerup. Einn af Cohramönnun-
um og nú orðinn áttræður.
Danski listamaðiirinn
Henry Heerup, einn af
Copramönnunum, sem
svo eru nefndir, er nú
áttræður að aldri og verk
eftir hann eru nú sýnd í
fyrsta sinn á íslandi.
EftirR. DAHLMANN
OLSEN
Asýningunni í Norræna húsinu má sjá grafík
og teikningar eftir danskan listamann, mál-
verk gerð á poka eða gömul kosningaplaköt,
höggmyndir sem koma úr hlöðnum görðum,
kirkjugörðum eða ræsishleðslum, „skran-
samsetningar", sem ekki höfða til tískusinn-
aðra, settar saman úr handónýtum hvers-
dagshlutum sem voru á leið á öskuhaug-
ana. Þetta reyndist koma frá óvenjulegum
manni sem er ómaksins vert að kynna sér
nánar. Það er ekki erfítt — menn þurfa að
vera sérstaklega þungir á sér til þess að
hrífast ekki með.
Rétt eins og Svavar Guðnason á íslandi,
sem varð einn sérstæðasti myndlistarmaður
þjóðar sinnar á 20. öld, skipa listamennim-
ir Ejler Bille, Asger Jom og Henry Heerup
meginsess í danskri myndlist. Allir hafa
þeir lagt fram skerf til listarinnar sem jafna
má við hvirfílbyl, skerf sem hefur náð langt
út fyrir landamærin en aðeins Henry Heer-
up hefur hlotið svo almennan skilning að
öll þjóð hans þekkir ekki aðeins líf hans og
starf heldur einnig strik hans og tjáningar-
form, einkum af grafíkverkum sem fínna
má íjölmargar útgáfur af í skólum, kennslu-
stofnunum og sjúkrahúsum.
Heerup áttræður
Dæmi um þessar vinsældir sáu menn
fyrstu viku nóvembermánaðar 1987 þegar
hann varð áttræður 4. þess mánaðar. Nátt-
úmvemdarfélag Danmerkur heiðraði hann
með mikilli móttöku í Oddfellow-höllinni fyr-
ir afstöðu hans gagnvart náttúrunni og varð-
veislu hennar og þakkaði honum fyrir hið
mikla framlag hans í listaverkum til félags-
ins, mesta framlag frá nokkmm einstaklingi
— og þar sem ekki væri gerlegt að friða
Heerup sjálfan var nú nefndur eftir honum
skóg^ur, Heemþslundur á Langalandi.
Sömu viku vom opnaðar fjölmargar sýn-
ingar með listaverkum hans, bæði í Kaup-
mannahöfn og nágrenni og á Jótlandi, þar
sem Holstebro Kunstmuseum opnaði sýningu
sem stóð í þijá mánuði með fjölmörgum
fyrirlestmm og kynningum á list hans. Þeg-
ar opnuð var stór yfírlitssýning í Kunst-
foreningen í Kaupmannahöfn talaði meðal
annarra menntamálaráðherra landsins. Á
vegum sýningarsamtakanna Decembrist-
eme, sem Heerup er í, var síðan borin fram
sem afmælisgjöf risastór lagkaka sem þrír
kökubakarar höfðu unnið að dögum saman.
Skran-skúlptúrar eftir Heerup.
HEERUP
í Norræna Húsinu
4