Lesbók Morgunblaðsins - 21.06.1997, Blaðsíða 17

HÖNNUN
ARIAN Brekveld, „mjúk ljós“, 1995.
RODY Graumans, „85 perur“, 1992-93,
DICK van Hoff, krani „Stop“, 1995.
TEJO Remy, „mjólkurflöskuljós", 1991-93.

MEINLÆTALEG AND-HÖNNUN
EÐA MERK NÝJUNG
EFTIR ÁSDÍSI ÓLAFSDÓTTUR
Droog Desiqn er nafn sem oft sést nefnt í
erlendum tímaritum oq vekur athygli á al|: Djóð-
lequm sýninqum. Hlutir tenqdir bessu nafni oq
framleiddir árið 1993 eru strax taldir sígildir.
En fyrir hvað stendur Droog Design?
GERRIT T. Rietveld, „rauður og blár“, 1918-23.
ROOG Design er hollenskt
fyrirtæki og vörumerki
stofnsett 1998 af listgagn-
rýnandanum Renny Re-
makers og hönnuðinum
Gijs Bakker. „Droog“ á
hollensku þýðir „þurrt“,
en fyrir frumkvöðlunum
er það orð sem hljómar vel (borið fram
„droch“) en er annars ekki ætlað að hafa
neina ákveðna meiningu. (Þeir sem tengja
orðið við eiturlyf byggja það á helberum
misskilningi.) Droog Design er fremur safn
hluta en ákveðinn hópur manna, Remakers
og Bakker velja hluti eða hugmyndir sem
þeim bjóðast eftir unga hönnuði og þykja
athyglisverð til framleiðslu á hveijum tíma.
Droog Design vakti strax óskipta athygli
á þeirra fyrstu sýningu, hinni árlegu Hús-
gagnasýningu í Mílanó 1993. Það varð til
þess að ári síðar var komið á laggirnar stofn-
un (Stichting Droog Design) sem ætlað var
að koma á framfæri nýjum straumum í hol-
lenskri hönnun á alþjóðlegum vettvangi.
Stofnunin starfar í samvinnu við DMD (Deve-
lopment, manufacturing, distribution) sem
er ungt, hollenskt framleiðslu- og dreifingar-
fyrirtæki. Framleiðslan fer fram á ýmsa vegu,
allt frá handunnum, einstökum hlutum til
fjöldaframleiðslu. Það má segja að Droog
Design hafi náð markmiði sínu á örfáum
árum, því athygli manna beinist sífellt meir
að hollenskri hönnun. Sem dæmi má nefna
að á síðasta ári var haldin stór sýning í
MOMA í New York á nýrri hollenskri hönnun
og nýuppgerð kaffistofa safnsins búin hol-
lenskum húsgögnum. Hönnunarsafnið í Hels-
inki helgar einnig Droog Design stóra sýn-
ingu nú á þessu vori.
Hugsunarháttur fremur en stíll
Menn eru ekki á einu máli um hvernig
beri að skilgreina Droog Design. Ein af stofn-
endunum, Renny Remakers, telur að Droog
Design einkennist ekki af einhveijum sérstök-
um stíl heldur fremur af ákveðnum hugsunar-
hætti. Það sem virðist þó augljóst er að hér
er um að ræða frumlega og nútímalega sköp-
un færða í einfalt og skýrt form.
Annað einkenni eru tilraunir með efni. 1
upphafi lögðu hönnuðir Droog Design áherslu
á endurunnin efni og endurnýtingu, eins og
sést t.d. í skáp gerðum úr appelsínukössum,
hinni frægu mjólkurflöskuljósakrónu, stól úr
afgangstuskum eða þá ruslakörfum úr göml-
um plakötum. Síðan hafa þeir notað tré, gler,
fílt o.fl., en upp á síðkastið hafa þeir verið
að gera tilraunir með möguleika plasts og
annarra gerviefna.
Á húsgagnasýningunni í Mílanó vorið 1996
komu aðstandendur Droog Design fram með
stefnu sem nefndist „Plastics new treat“ og
„Dry Tech“. Þar sýndu þeir fram á vissa
hugarfarsbreytingu til plasts; það er litið
mildari augum en áður, er orðið umhverfis-
vænna og býður upp á fjölmarga möguleika
í formsköpun. „Dry Tech“ er liður í samvinnu
við Geimvísindastofnun Tækniháskólans í
Delft um tilraunir með gerviþræði, og er út-
koman m.a. „pijónuð" Ijósakróna og sjálf-
standandi „hnýttur“ stóll úr kolefnum. Droog
Design samhæfir þannig sinn fyrri „lágtækn-
i“stíl byggðan á einföldum efnum og formum
og „hátækni“efnivið og tækni. Aðstandendur
Droog Design fylgdu þessari stefnu eftir í
Mílanó í apríl í ár með „Dry Tech II“, þar
sem þeir kynntu ennfremur nýja baðherberg-
islínu nefnda „Dry bathing".
Það er athyglisvert að orðið „droog“/
„dry“/„þurrt“, sem í upphafi virtist fremur
merkingarlaust, hefur síðan þróast í einskon-
ar samnefni yfir nýstárlega hönnun og að
nýjungar hópsins kenna sig meir og meir við
þetta orð.
And-hönnun eóa
afturhvarf til 1920?
Framleiðsla Droóg Design hefur einnig
verið skilgreind sem andstæða hönnunar-
bylgju 9. áratugarins. Franski arkitektinn
Jean Nouvel hefur kallað hlutina „meinlæta-
lega and-hönnun“ (ascetic non-design) og
aðrir tengja hana við kalvínska hugsun Norð-
ur-Evrópu, sem hefur haldist sterk í Hollandi.
Þegar ég sem listfræðingur barði fyrst
augum hluti Droog Design datt mér ósjálf-
rátt í hug sköpun Rietvelds og það sem var
að gerast í Hollandi um og upp úr 1920.
Einföld form, hreinar línur, einfalt efnisval;
allt einkenndi þetta líka framleiðslu De Stijí
og neoplastíkera. Mjólkurflöskuljós Tejo
Remy finnst mér vera náskyld neonljósakrónu
Rietvelds. Það er að minnsta kosti ljóst að
síðan á dögum Rietvelds hefur ekki komið
fram jafn frumleg hönnun í Hollandi og nú.
Á sama hátt og De Stijl var andsvar við
öfgum symbólismans og art nouveau má
segja að sköpun og hógværð Droog Design
sé svar 10. áratugarins við ofurhönnun póst-
módernismans og stjörnudómi einstakra
hönnuða sem henni fylgdi.
„Þurr" kintnigáfa
Samlíking við fyrri tíma reynist þó hafa
sín takmörk, ekki einungis í ljósi efnistilrauna
heldur ekki síst hvað varðar viðhorf til hlut-
anna sjálfra. Meðan módernistarnir tóku al-
varlega félagslegt hlutverk sitt og sköpun,
má alltaf eiga von á að rekast á eitthvað
óvænt eða skemmtilegt í sköpun Droog De-
sign. Tvö vínglös hengd upp í loft reynast
dyrabjalla, hangandi ljós og skálar eru úr linu
plasti, vaskur úr vatnsheldu, saumuðu fílti,
skápur úr málararömmum, stólseta hvílir á
svampi o.s.frv. Það er sem sagt ekki allt sem
sýnist, hvorki hvað varðar form né efni. Krani
Dick van Hoff virðist til að mynda afar ein- ^
faldar, gamaldags pípur en er í raun úr flókn-
um efnum sem hindra varmaflutning.
Húmor Droog Design helst þó alltaf innan
vissra siðferðilegra og fagurfræðilegra
marka, hann er hvorki „listlíki" ( kitsch ) né
forsenda hlutarins, heldur viðbótarskírskotun
til annarra þátta, á þeirra sérkennilega,
„þurra“ hátt.
Þrátt fyrir tilvitnanir í eldri tíma eru hönn-
uðir Droog Design ótvírætt börn síns samtíma
sem leitast við að endurhugsa hluti hvunn-
dagsins. Með því að gefa þeim nýtt, óvænt
líf og gildi samfara einfaldleika beina þeir
vissri hógværð og ferskleika inn í hið daglega
líf og stuðla þannig að því að endurvekja
meðvitund okkar um hvað er hlutur, snerting
og fegurð.
Höfundurinn er listfraeðingur og býr í París.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 21. JÚNÍ 1997 17
■mm i'