Lesbók Morgunblaðsins - 06.03.1999, Page 9

FIMM ÚR SÖMU
FJÖLSKYLDU
SAGT er að sönggleði gangi í ættum. Þeirri
staðhæfingu andmæla hjónin Sigurður Þórðar-
son og Sigi-ún Andrésdóttir eflaust ekki en þau
standa í eldlínunni í Laugardalshöll í dag
ásamt dóttur sinni, Hrafnhildi Sigurðardóttur,
en öll eru þau í Kór Islensku óperunnar, og
barnabarni, Evu Guðrúnu Torfadóttur, 11 ára,
sem syngur með Barnakór íslensku óperunn-
ar. Að auki er bróðir Sigrúnai’, Þorgeir J.
Andrésson, í hópi einsöngvara í sýningunni.
Nærri lætur að þetta sé einsdæmi í sýningu
af þessu tagi hér á landi, í það minnsta þekkja
Sigrún og Sigurður engin hliðstæð dæmi. „Við
höfum staðið fjögur saman á sviði áður. Eg,
Sigrún, Hrafnhildur og Þorgeir,“ segir Sigurð-
ur, „en nú verðum við í fyrsta sinn fímm. Þetta
á eftir að verða virkilega skemmtilegt, ekki síst
fyrir þá stuttu. Hún er afskaplega spennt.“
Hjónin hafa verið félagar í Kór íslensku óp-
erunnar óslitið frá upphafi - í tuttugu ár. Segja
þau kórstarfið alltaf jafn skemmtilegt. „Það er
ekki ónýtt að eiga sama áhugamálið," segir
Sigrún. Hún starfar sem söngkennari í Söng-
skólanum í Reykjavík en Sigurður er verk-
fræðingur. Það er Þorgeir líka. „Eg hafði ekki
gert mér grein fyrir því að verkfræðingar
væru sérstaklega söngelsk stétt en það hlýtur
að vera því við erum alla vega fímm í þessari
sýningu."
Sýningin í dag leggst afai- vel í hjónin enda
segja þau Turandot magnaða óperu. „Aður en
æfíngar hófust í desember þekktum við bara
aríuna Nessun dorma en í verkinu kennir svo
sannarlega fleiri grasa. Hljómfærslan í óper-
unni er mjög nútímaleg og hefur örugglega
verið framandi á sínum tíma,“ segir Sigrún.
FJÖLSKYLDAN syngjandi: Sigrún Andrésdóttir, Þorgeir J. Andrésson, Eva Guðrún Torfa-
dóttir, Hrafnhildur Sigurðardóttir og Sigurður Þórðarson. „Geturðu ekki sagt að þetta séu
fjórir ættliðir. Hann sé elstur," sagði Þorgeir glottandi við Ijósmyndarann og benti á Sigurð
mág sinn.
FRÁBÆR KÓR
SIÐASTI
MÓHÍKANINN
KÓR íslensku óperannar
gegnir stóra hlutverki í
flutningnum í Laugardals-
höll í dag. Lýkur Rico
Saccani lofsorði á hann. „Kórinn er
frábær og ótrúlega vel undirbúinn.
Það er með ólíkindum að hann skuli
alfarið vera skipaður fólki sem er í
fullri vinnu annars staðar. Erlendu
einsöngvararnir trúa vart sínum
eigin eyrum. Ég ber mikla virðingu
fyrir kórnum.“
Auk Kórs Islensku óperannar
koma fram í sýningunni Bamakór
Islensku óperannar og Unglinga-
deild Söngskólans í Reykjavík.
Stjórnandi kóranna er Garðar
Cortes og hefur hann haft veg og
vanda af undirbúningi þeirra.
„Þetta hefur verið voða skemmti-
legt en við byrjuðum að skoða óper-
una í desember," segir hann. „Síð-
ustu vikur höfum við svo hert róð-
urinn og kórarnir mæta vel undir-
búnir til leiks.“
Garðar segir Turandot öðruvísi
en flestar aðrar óperur að því leyti
að engan heilsteyptan kórsöng sé
að hafa í verkinu. Sungið sé í fal-
legum og melódískum köflum.
„Það er erfiðara að læra verk af
þessu tagi en hefðbundna kórmús-
ík og því hefur Kór Islensku óper-
unnar þurft að leggja á sig mikla
vinnu. Hann hefur hins vegar ekki
átt í neinum erfiðleikum enda er
hann skipaður ótrúlega góðu söng-
fólki - fólki sem ég er stoltur af.“
Garðar segir Islensku óperana
upphaflega hafa stefnt að því að
sviðsetja Turandot í framhaldi af
sýningunni í Laugardalshöll. „Við
töldum þetta raunhæfan mögu-
leika og sennilega gefst ekki betra
tækifæri. Kórinn og hljómsveitin
eru búin að æfa verkið, þannig að
æfingakostnaði hefði verið haldið í
lágmarki, aðeins þurft að æfa ís-
lenska einsöngvara. Samt sem áð-
ur var þetta of dýrt og þar gekk
tækifærið okkur úr greipum.
Þetta er svo sem gömul saga og ný
- íslenskir söngvarar geta allt
mögulegt en fá ekki tækifærið, þar
sem við höfum ekki peningana.“
Og Garðari þykir leitt að Sinfón-
ían skyldi ekld stíga skrefið til
fulls og manna einsöngshlutverkin
í Turandot alfarið með heima-
mönnum. „Því er ekki að leyna að
ég hefði viljað sjá fleiri íslenska
söngvara í Laugardalshöllinni.
Ekki svo að skilja að ég sé að
varpa rýrð á hina erlendu gesti,
þeir era góðir söngvarar, góðir
fagmenn. Hins vegar eigum við
nóg af fólki hér heima sem hefði
getað gert þetta alveg jafn vel. Til
hvers þá að sækja vatnið yfir læk-
inn? Islenska óperan hefur til
dæmis haft það að leiðarljósi að
flytja ekki inn söngvara nema þeg-
KÓR íslensku óperunnar gegnir stóru hlutverki í uppfærslunni. Á ar hún hefur ekki aðgang að öðr-
myndinni eru Nanna Maria Cortes og Þórunn Stefánsdóttir. um betri hér heima.“
ÍTALSKA tónskáldið Giacomo Puccini fæddist
13. desember 1858 í bænum Lucca, skammt frá
Písa. Var hann af þekktri tónskáldaætt sem
búið hafði í Lucca í margar aldir. Tónlistargáf-
ur hans komu snemma í ljós
og var pilti veittur styrkur
til tónlistarnáms við Tón-
listarskólann í Mílanó.
A námsárunum skrifaði
Puccini sína fýrstu óperu,
Le villi, og sendi í óperu-
keppni tímarits í Mílanó.
Þótti verkið ekki umsagnar-
vert en rataði eigi að síður á
fjalir Teatro dal Verme í
borginni, þar sem það vakti
þegar í stað mikla hrifningu. Var höfundi falið
að bæta við óperuna og sjö mánuðum síðar var
hún tekin til sýningar í Tórínó og tveimur mán-
uðum eftir það á La Scala, þar sem hún sló í
gegn. Þannig hófst sköpunarferill Puccinis sem
síðar var talinn hafa verið „síðasti Móhíkan-
inn“ meðal ítalskra óperuhöfunda.
Puccini samdi alls ellefu óperur á rúmlega
fjörutíu ára sköpunarferli og ólíkt Giuseppe
Verdi, sem samdi næstum eina óperu á ári, liðu
mörg ár á milli óperusmíða hans. Þekktustu
óperur Puccinis, La Boheme, Tosca, Madama
Butterfly og Turandot, eru meðal vinsælustu
ópera sem sýndar eru um hinn vestræna heim.
Turandot var síðasta ópera Puccinis og náði
hann ekki að ljúka verkinu áður en hann lést
úr hjartaslagi 29. nóvember 1924. Átti hann að
vísu aðeins eftir að semja síðasta dúettinn og
ganga frá nokkrum lausum endum. Að beiðni
Arturos Toscaninis, aðalstjórnanda La Scala,
var tónskáldinu Franco Alfano falið að ljúka
við frágang óperunnar og var hún frumflutt í
þeirri gerð í La Scala hálfu öðru ári síðar.
NAFN HANS
ERÁST
SAGAN hefst í Peking að kvöldlagi.
Mannfjöldinn hlustar á mandarína til-
kynna að Turandot prinsessa, dóttir
Altoum keisara, muni giftast þeim
manni af konunglegri ætt, sem fyrstum tæk-
ist að ráða þrjár gátur sem lagðar yrðu fyrir
hann. Takist honum ekki að leysa gáturnar
skuli hann gjalda fyrir með lífi sínu. Margir
höfðu reynt og fallið fyrir exi böðulsins og nú
skyldi enn eitt fórnarlamb hálshöggvið.
Mannfjöldinn þyrpist að höllinni til þess að
verða vitni að aftöku síðasta fórnarlambsins.
Timur, aldraður blindur konungur sem fall-
ið hafði í ónáð og verið steypt af stóli, dettur
til jarðar í fyrirgangi mannfjöldans en Líu,
unga ambáttin sem er í fylgd með honum, leit-
ar ásjár hjá fólki. Oþekktur ungur maður,
sem reynist vera Calaf prins, kemur til hjálp-
ar og sér þá að aldraði maðurinn er faðir
hans. Mannfjöldinn hrópar óþolinmóður og
vill fá að sjá aftökuna. Ungur fríður prins frá
Persíu sem hafði mistekist að leysa gáturnar
er leiddur fram til aftöku. Mannfjöldinn sér
aumur á honum sakir æsku hans og biður
Turandot að hlífa honum.
Turandot virðir þá bón einskis og skipar
böðlinum að vinna sitt verk. Calaf fyllist reiði
í garð prinsessunnar vegna illsku hennar en
þegar hann sér hana verður hann heillaður af
fegurð hennar og tilkynnir Líu og föður sín-
um að hann vilji freista þess að leysa gáturnar
og vinna hönd Turandot. Líu, ambáttin unga
sem elskar Calaf, Timor og ráðgjafarnir þrír
Ping, Pong og Pang sárbæna Calaf að gera
það ekki en Calaf biður Líu að annast um föð-
ur sinn, gengur að málmdiskinum og slær
þrjú högg á hann til merkis um að hann vilji
freista þess að leysa gáturnar.
Ráðgjafarnir Ping, Pong og Pang sitja í
skála sínum og rifja upp hið breytta ástand
sem orðið er í landi þeirra, hina miklu
grimmd sem nú ríkir og bera hana saman við
þá góðu og friðsælu tíma sem ríktu áður en
Turandot komst til áhrifa. Múgurinn hrópar á
blóð.
Hinn gamli, virðulegi Altoum keisari, faðir
Turandot, situr í hásæti sínu. Hann reynir að
fá Calaf ofan af þeirri fyrirætlan sinni að
vinna hönd Turandot með því að reyna að
leysa þrautirnar þrjár en án árangurs.
Turandot birtist og syngur í aríu sinni In Qu-
esta Reggia að hatur hennar á karlmönnum
stafi af örlögum þeim sem formóðir hennar
ein hlaut þegar henni var nauðgað og hún
drepin. í hefndarskyni vilji hún taka hvern
þann karlmanna af lífi sem dirfist að þrá
hana. Hún leggur gáturnar þrjár fyrir Calaf,
sem öllum til undrunar leysir þær allar. I
bræði sinni og skelfingu biður hún föðui- sinn
að leysa sig undan kvöðinni að giftast þessum
ókunna prinsi en keisarinn segir að henni beri
að standa við loforð sitt. Turandot hrópar þá
að Calaf að ef hann vilji eiga hana þá skuli
hann eignast hana fulla af heift, hatri og
harmi. Calaf býðst til að leysa hana undan
eiðnum geti hún komist að nafni hans fyrir
dögun næsta dags. Takist henni það fallist
hann á að fórna sjálfum sér.
Berst þá leikurinn í hallargarðinn að kvöld-
lagi. Sendiboðar Turandot tilkynna skipun
prinsessunnar um að enginn megi sofa fyrr en
nafn prinsins ókunna sé fundið. Takist ekki að
hafa uppi á nafni hans fyrir dögun muni það
kosta fólkið lífið. Calaf er öraggur um sinn
hag og fylgist með hrópum sendiboðanna.
Hann hugsar um sigur sinn við komandi sól-
arupprás (Nessun dorma).
Ráðgjafamir þrír, en þeim er ekki kunnugt
um nafn prinsins frekar en öðrum, eru ugg-
andi um líf sitt og bjóða prinsinum auðæfi,
völd og fagrar konur ef hann vilji gefa upp
nafn sitt en prinsinn hafnar öllum slíkum
gylliboðum. Líu og Timor eru færð fyrir
Turandot því þau höfðu sést í fylgd með
ókunna prinsinum og prinsessan hyggst
þvinga þau til að segja nafn hans. Timor er
þögull og Líu neitar að segja nafn hans þótt
hún sé látin sæta pyntingum. Turandot horfir
á hana undrandi og spyr hvað gefi henni slík-
an styrk. Líu segir henni að leyndardómur
styrks hennar sé ástin (tante amore, segreto).
Undrandi, en samt heilluð af orðum Líu, fyr-
irskipar Turandot böðlunum að pína Líu enn
frekar. Líu tekst að rífa sig lausa, hrópar til
Turandot að hún muni sjálf elska manninn
sem valdi sér þessum kvölum (Tu che di gel
sei cinta). Hún þrífur kuta úr belti eins fanga-
varðanna og rekur sig á hol.
Calaf og Turandot era ein eftir á sviðinu. Ca-
laf ávítai' hana íyrii- gi'immd og kaldlyndi. Hann
sviptii' hulunni af henni og kyssir hana af
ástríðu. Turandot játar fyrir Calaf að styrkur
hans hafí vakið hjá sér bæði ótta og ást fiá þeirri
stundu að hún sá hann fýrst. Calaf gefur sig
henni fullkomlega á vald og segii' til nafns síns.
Seinna birtast Turandot og Calaf frammi íýrir
keisai'anum. Turandot segir fóður sínum að hún
viti nafn hins ókunna prins. Nafn hans sé „ást“.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6. MARZ 1999 9