Alþýðublaðið - 07.12.1995, Blaðsíða 12

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HELGIN 7. - 10. DESEMBER 1995
12
„Það verður aldrei neitt úr þér, Albert litli,“ sagði
kennari Alberts Einsteins. Sama dóm fengu
Newton, Darwin, Edison og Churchill, ásamt
skara annarra snillinga, sem fannst skólagangan
hreinasta píslarganga. Kolbrún Bergþórsdóttir
gluggaði í skólaskýrslur snillinganna.
John Stuart Mill var fullkom-
inn nemandi - líkJega fyrirmynd-
arnemandi allra tíma. Þriggja ára
gamall hóf hann að nema grísku
og stærðfræði, og dundaði við
lestur mannkynssögu í frístund-
um. Atta ára gamall lagði hann
stund á latínu og náttúruvísindi
og fjórtán ára hafði hann á valdi
sínu öll grundvallaratriði í rök-
fræði og hagfræði. Gáfnauppeld-
ið skilaði þeim árangri að Stuart
Mill fékk taugaáfall um tvítugt
og sökk í dýpstu myrkur tilvist-
arþunglyndis. Hann náði sér þó
aftur á strik, þökk sé skáldskapn-
um, en Stuart Mill sagði að ljóð
skáldsnillingsins Wordsworth
hefðu bjargað geðheilsu sinni á
þessu myrka tímabili. Eins og
kunnugt er gerðist Mill síðar af-
kastamikill hugmyndafræðingur.
Hann var óumdeilanlega undra-
barn sem uppfyllti þær vonir sem
við hann voru bundnar og einn af
velgerðamönnum mannkyns.
Stuart Mill var eitt af undra-
börnunum. Isaac Newton var
það alls ekki. Hann var einn
þeirra fjölmörgu snillinga sem
sýndu lítil fyrirheit í æsku, og
þjáðist af feimni og minnimáttar-
kennd. Hann var tólf ára þegar
hann var sendur í almennings-
skóla þar sem honum leið afar
illa og sóttist námið ofur seint.
Það var ekki til að bæta ástandið
að mest áberandi nemandi skól-
ans lagði hann í einelti. Þegar
svo hafði gengið um nokkurt
skeið þótti Newton komið nóg.
Hann skoraði á andstæðing sinn í
slagsmál, og lauk viðureign
þeirra á þann veg að Newton lú-
barði fantinn. Við það óx New-
ton svo ásmegin að hann ákvað
að ganga á hólm við óvin sinn á
öðrum vettvangi og lagði allt
kapp á að vera fremri námsmað-
ur en hann. Það tókst með mikl-
um ágætum. Þegar Newton lá
ekki yfir skólabókum dundaði
hann við að smíða tæki og tól.
Hann smíðaði vatnsúr, sólskífu
og farartæki sem minnti að
nokkru á frumstæðan bíl. Þegar
Newton var fjórtán ára gamall
varð móðir hans ekkja og New-
ton var ætlað að taka við rekstri
sveitabýlis fjölskyldunnar. Hann
reyndist óhæfur til þess verks og
var sendur aftur í skóla. Fram-
haldið þekkja flestir. Newton
varð einn mesti vísindamaður
allra tíma og setti meðal annars
fram þrjú undirstöðulögmál al-
fræðinnar og þyngdarlögmálið.
James Watt, fíngerður drengur
sem þjáðist af stöðugu mígreni,
var líkt og Newton lagður í ein-
elti af bekkjarfélögum sínum,
sagður „leiðinlegur og heimsk-
ur“. Þegar hann var þrettán ára
fékk hann brennandi áhuga á
rúmfræði. Síðar á ævinni vann
hann að endurbótum á gufuvél-
inni og átti það framtak sinn þátt
í að hrinda iðnbyltingunni af
stað.
„Nothæfur í fallbyssufóður“
Hertoginn af Wellington
sigraði Napóleon við Waterloo,
en metnaðarfullir fjölskyldumeð-
limir höfðu litla trú á því að
drengurinn ætti eftir að skeiða
sigurbrautina. Wellington sýndi
svo lítil tilþrif í námi að móðir
hans tók hann úr skóla og útveg-
aði honum einkakennara. En þar
sýndi verðandi hertogi einungis
tilþrif í fiðluleik. Ævareið móðir
hans sá til þess að hann gekk í
herinn og sagði af litlu ástriki að
sonur sinn væri helst „nothæfur í
fallbyssufóður". Sonurinn kom
henni þægilega á óvart og sinnti
hermennsku af þvílíkri einurð að
hann komst til æðstu metorða í
breska hemum.
Líkt og Wellington var Charl-
es Darwin ekki vandaðar kveðj-
urnar í æsku. Hann reyndist svo
lélegur námsmaður að faðir hans
sagði eitt sinn við hann: „Það
eina sem þú hefur áhuga á er að
fara á veiðar, sinna hundum og
veiða rottur. Þú átt eftir að verða
sjálfum þér og fjölskyldu þinni
til ævarandi skammar."
Darwin minnist skólagöngu
sinnar í Shrewsbury með eftirfar-
andi orðum: „Ekkert hefði getað
Charles Darwin:
Meiri áhugi á rottu
veiðum en námi.
Picasso:
*
Olæs tíu ára og
tekinn úr skóla.
haft verri áhrif á þroskaferil
minn, því þarna byggðist námið
eingöngu á klassískum fræðum
ásamt einhverjum slatta af úreltri
landafræði og sögu. Eg lærði
ekkert sem skipti máli. Þegar ég
lauk námi hafði ég hvorki staðið
mig vel né illa; og ég held að all-
ir kennarar mínir, ásamt föður
mínum, hafi álitið mig afar
venjulegan dreng, reyndar örlítið
fyrir neðan meðalgreind."
Darwin kolféll á læknaprófi í
Edinborgarháskóla. Hann stund-
aði síðan nám í Cambridge með
litlum árangri en ástríðufullur
áhugi hans á náttúrufræði varð til
þess að rúmlega tvítugur fór
hann í siglingu um strendur Suð-
ur-Ameríku og reyndist ferðin
einn mesti vísindaleiðangur allra
tíma. Darwin hélt nákvæma skrá
um þær lífverur sem hann sá og
birti niðurstöður sínar í frægu riti
þar sem hann setti fram þróunar-
kenninguna.
Thomas Alva Edison, þótti
flestum óþolandi bam, því hann
var svo forvitinn og spurull að
menn höfðu verulegan ama af.
Fyrsti kennari hans lýsti honum
sem „rugluðum", föður hans
tókst næstum því að sannfæra
hann um að hann væri „bjáni“ og
skólastjóri hans benti honum á
að hann yrði aldrei til að „afreka
nokkum skapaðan hlut“.
Mamma vissi betur og þegar
drengurinn hennar virtist ófær
um að tileinka sér einföldustu
námsgreinar og fékk hvað eftir
annað hroðalegan vitnisburð þá
tók hún hann úr skóla og kenndi
honum sjálf. Arangurinn var sá
að Thomas litli varð hinn mesti
bókaormur og milli bóka dund-
aði hann sér við uppfinningar. A
ævinni þróaði hann yfir eitt þús-
und uppfinningar og gildi þeirra
fyrir mannkynið er ómetanlegt.
„Það verður aldrei neitt
úr þér, Einstein“
Albert Einstein var æði langt
frá því að teljast til undrabarna.
Reyndar óttuðust foreldrar hans
mjög að sonurinn væri vangefinn
því hann var málhaltur allt til níu
ára aldurs og eftir það svaraði
hann einungis spurningum eftir
óeðlilega langa umhugsun. Hon-
um vegnaði svo illa í gagnfræða-
skóla, í öllum fögum nema
stærðfræði, að kennari hans, ráð-
lagði honum að hætta námi og
sagði: „Það verður aldrei neitt úr
þér, Einstein." Sá virtist ætla að
hafa rétt fyrir sér því Einstein
féll á inntökuprófi í tækniskóla í
Zurich. Hann gafst ekki upp og
náði prófi í annarri tilraun. Eftir
útskrift átti hann í miklu basli
vinnumarkaði því honum var
margoft sagt upp störfum. Hann
missti þó ekki móðinn, heldur
dundaði við að þróa fyrstu hug-
myndir sínar um afstæðiskenn-
inguna.
Henry Ford þvældist í gegn-
um nám sitt með lágmarkskunn-
áttu í flestum skriflegum og bók-
legum greinum. Hann sýndi hins
vegar afburða skilning á vél-
tækni strax á unga aldri, gerði
við tæki á bóndabæ föður síns og
hafði ofan af fyrir bekkjarfélög-
um með því að búa til vatnshjól
og gufuvélar. Hann varð sem
kunnugt er bílaframleiðandi og
einn af auðugustu mönnum