Alþýðublaðið - 14.12.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HELGIN 14. - 17. DESEMBER 1995
MMBUDID
21035. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Klögumál Sivjar
Siv Friðleifsdóttir þingmaður Framsóknar segir farir sínar
ekki sléttar í viðtali við tímaritið Mannlíf. Hún kvartar hástöf-
um yfir því að öll gagnrýni á ríkisstjómina beinist að Fram-
sóknarflokknum meðan sjálfstæðismenn hafi það náðugt. Orð-
rétt segir þingmaðurinn: „Mér frnnst ráðherrar Sjálfstæðis-
ílokksins hafa sloppið vel. Þetta er sameiginlegt verkefni og því
verða ríkisstjómarflokkarnir að standa saman þegar aðgerðim-
ar em skýrðar út fyrir fólki. Framsóknarmenn lentu í ráðuneyt-
um sem em með mest umleikis og standa því í skotlínunni en
mér fínnst ómögulegt að hinn ríkisstjómarflokkurinn sigli lygn-
an sjó á meðan. Friðrik Sophusson er fjármálaráðherra og ber
því mikla ábyrgð á þeim ramma sem hverju ráðuneyti er settur.
En hann hefur sagt að í ríkisstjóminni séu tíu fjármálaráðherrar.
Þetta er ekki rétt.“
Það er vissulega rannsóknarefni hvemig fjármálaráðherra er
stikkfrí þegar gagnrýni á ríkisfjármál er annarsvegar. Þangað til
Friðrik kom til sögunnar var það allajafna skjót leið til yfir-
þyrmandi óvinsælda að gegna embætti fjármálaráðherra. En nú
er öldin önnur: Friðrik Sophusson kemur fyrir einsog hver ann-
ar blaðafulltrúi ríkisstjómarinnar, og virðist ekki bera mikla
ábyrgð á störfum hennar. Það er árviss viðburður að Friðrik
boðar snarpa atlögu að halla ríkissjóðs - jafnframt því að út-
skýra afhverju fyrri áform um slíkt náðu ekki fram að ganga. En
Friðrik er aldrei gagnrýndur: Hvorki fyrir sífelldan hallarekstur
né stórfelldan niðurskurð. Þar hafa aðrir ráðherrar - bæði í nú-
verandi og síðustu stjóm - borið hitann og þungann.
Ummæli Sivjar em því fyllilega réttmæt - svo langt sem þau
ná. Hún ætti hinsvegar ekki að vera slíkri furðu lostin yfír því
að Framsóknarflokkurinn sé gagnrýndur harkalega. Þótt fram-
sóknarmenn séu fæstir langminnugir geta þeir væntanlega rifj-
að upp að fyrir aðeins hálfu ári boðuðu þeir fagnaðarerindi sem
er í hrópandi ósamræmi við aðgerðir ríkisstjómarinnar nú. Lof-
orðalisti Framsóknar var langur og skrautlegur: Framsóknar-
menn ætluðu að uppræta atvinnuleysi, lækka skatta, hækka
laun, skera niður þjónustugjöld í heilbrigðiskerfinu, afnema
skólagjöld og stórefla framlög til flestra málaflokka, ekki síst
mennta- og heilbrigðismála. Utá þennan fagurgala jók Fram-
sóknarflokkurinn fylgi sitt, auk þess sem einstakir frambjóð-
endur - með Siv í broddi fylkingar - lofuðu breytingum og
uppstokkun á öllu milli himins og jarðar.
Kosningabarátta Framsóknar var einstaklega óábyrg, enda
hlýtur hinum skynugri framsóknarmönnum að hafa verið
morgunljóst að aldrei yrði unnt að standa við stóm orðin. Stað-
reyndimar tala sínu máli: Atvinnuleysi hefur aldrei verið meira;
þjónustugjöld em aukin í heilbrigðiskerfinu jafnframt meiri
niðurskurði; framkvæmdir á vegum ríkisins em stórlega skom-
ar niður á næsta ári, svo jafngildir hátt í þúsund ársverkum;
seilst er með ósvífnum hætti í létta pyngju aldraðra og öryrkja;
ekki hróflað við hinum ónýtu kerfum í landbúnaði og sjávarút-
vegi. Og til þess að kóróna trakteringamar kemur hinn bros-
mildi heilbrigðisráðherra nú og boðar stórfelldar skattahækkan-
ir! Það er óneitanlega hyldjúp og óbrúanleg gjá millum orða
framsóknarmanna í vor og „efndanna“ nú.
Framsóknarmenn verða - einsog aðrir ómerkingar - að sitja
undir gagnrýni. Hitt er hárrétt hjá Siv Friðleifsdóttur að sjálf-
stæðismenn sleppa furðuvel. Það er mál sem stjómarandstöðu-
flokkamir hljóta að ráða bót á. ■
Kæruliðinn Guðni
s
Agústsson
Guðni er vísast glaður með þann úrskurð,
en um leið sjálfsagt einn um það að kæra ljósmynd
af sjálfum sér til Siðanefndar. Þá verður það að
teljast í meira Iagi skemmtilegt að Guðni telji
það refsivert athæfi að hann hafi ekki fengið
símtal frá Hrafni Jökulssyni.
Guðni Ágústsson hefur verið í
fréttum. Guðni Ágústsson hefur
verið í fréttum á hverfandi ári.
Flestar eru þessar fréttir þó til
komnar vegna annarra frétta.
Guðni Ágústsson hefur verið í
fréttum vegna þess að hann hefur
verið í fréttum. Þegar komið var
fram á haust fannst Guðna Ágústs-
syni nóg komið af sér í fréttum.
Kannski vildi hann frekar vera í
réttum.
Og þegar Guðna Ágústssyni
fannst komið of mikið af fréttum af
sér fór hann í mál. Hann kærði
þessar fréttir. Guðni Ágústsson
kærði á dögunum fimm fréttir af
sér í tveimur blöðum fyrir „Siða-
Vikupiltar
---^
Helgason
nefnd Blaðamannafélags Islands“.
Og nú er Guðni enn einu sinni
kominn í fréttir. Enn meiri fréttir.
Svona til að rifja upp þennan
fréttarekstur, þá hófst hann með
orðum Guðna sjálfs þegar hann sl.
vor var spurður um afstöðu til ný-
búa svaraði: Island fyrir Islend-
inga. Þetta vom þau orð sem hann
lét sjálfur falla og hefur aldrei aftur
tekið, orð sem strax þá (sem nú)
tengdu hann boðskap kynbóta-
klúbbsins „Norrænt mannkyn" og
leiddu síðar til þess að formaður fé-
lagsins var spurður hvort Guðni
væri ekki félagi og formaðurinn
staðfesti það.
Og það var frétt.
Það var ein alvarlegasta frétt árs-
ins.
Alþingismaður og stjómarliði
tengist kynþáttahatarafélagi.
Guðni sór það af sér, en bæði for-
maður og fyrrum formaður stað-
festu meðlimsku hans. (Eða var
það meðlymska?) Orð stóð gegn
orði, en á bakvið orð Guðna leynd-
ust óneitanlega áður fallin orð
hans: ísland fyrir íslendinga, hið
óopinbera slagorð „Norræns
mannkyns.“ í umfjöllun Siða-
nefndar kemur m.a. fram, í yfirlýs-
ingu Einars Jónssonar formanns
„Norræns mannkyns" að Guðni
Ágústsson hafi óskað eftir því í
október 1995 að hann yrði tekinn
út af félagsskrá. Hvers vegna
óskaði hann eftir því að vera tekinn
út af félagsskrá ef hann var aldrei í
félaginu?
Maður sér þetta fyrir sér.
Á þeim gömlu góðu sumarbjörtu
dögum þegar Suðurlandskjördæmi
var hreinn og fagur reitur, síðasta
nýbúalausa sýslan í allri Evrópu,
þar sem Ijóshært og vöðvastælt
norrænt mannkyn plægði sinn akur
og sat við mjaltir og gat sín hrein-
ræktuðu böm og glæsilegur fulltrúi
þess, hávaxinn Guðni Ágústsson,
ók þar um á sínum norræna jeppa -
svo sællega langt útúr öllum frétt-
um en samt inná þingi - og heilsaði
uppá sitt heimafólk og fundaði og
tók í hendur, og bændur vom að
stofna félag til dýrðar þessu glæsi-
lega fólki sem reytti sinn arfa og
rak úr sínum túnum, félag sem virt-
ist saklaus og einlægur klúbbur,
þama í sveitinni, svo langt frá öllu
alþjóðlegu samhengi; félag sem í
raun var ekki annað en ofur mann-
leg útgáfa af Hrossaræktarfélagi
Suðurlands, og alls ekki neitt Slát-
urfélag Suðurlands vegna þess að
engir arabar vom enn komnir á beit
í uppsveitir Ámessýslu, engir
svertingjar sýnilegir í heimatúnum
Flóamanna, ekkert tælenskt útsæði
í kartöflugörðum Þykkvabæjar,
enginn skáeygður minkur í
hænsnakofum Selfyssinga: I stuttu
máli fallegt félag um fallegt fólk og
formaður þess hittir þingmanninn á
einhverjum mann(kyns)fundinum
fyrir kosningar og þeir spjalla létt
um kynbætur og hrossarækt og
jú... félagið... og formaðurinn
spyr hvort Guðni sé ekki með og
Guðni segir hress og norrænn já,
eða nei, þetta sérstaka formsóknar-
nei sem enginn veit hvað þýðir og
gæti þess vegna verið já og for-
maðurinn tekur það gott og gilt og
skráir Guðna sem gleymir þessu
um leið en fær þó annað slagið
fundarboð og segir þá við sjálfan
sig já já, þeir að funda blessaðir, já
já, og hugsar gott og vel og þetta er
jú ágætt og veitir kannski ekki af,
hugsar hann á leiðinni austur í
þingjeppanum um leið og hann
keyrir framhjá kmllhærðum putta-
lingum í fæti Hellisheiðar og sér
fyrir sér hættuna: Útlendingamir
em á leið austur fyrir fjall. Hann
bmnar framhjá þeim og finnst þeir
ekki falla nógu vel inní hraunið og
segir við sjálfan sig: Já, ísland á að
vera fyrir Islendinga.
Þetta var á þeim saklausu túnum.
Þegar enginn vissi af Mannræktar-
félagi Suðurlands, þegar beittir
pennar vom enn í námi, og orðið
nýbúar ekki enn orðið til og þeir
sjálfir ekki fleiri en 30 Víetnamar
með brosandi Sigrúnu Stefánsdótt-
ur í blokk vestur á Melum, saklaus-
ir mállausir og allslausir eins og 30
sætir silfurrefír sem þjóðin hafði í
búri sér til þægðar, lét vinna í
BÚR.
En smám saman kom erlendur
veruleiki inn í íslenskt þjóðlíf og
sakleysið hvarf. Og það kom í ljós
að víetnamamir voru refir eftir allt
saman sem á nokkmm áram höfðu
eignast heilu veitingastaðina, og sf-
fellt fleiri bættust í hópinn. Nýbúar
urðu hluti af þjóðlífinu. Og þá var
algóður Guðni vakinn upp úr sín-
um sæla Ijóshærða sveitalífs-
draumi og ntuldraði í svefnrofun-
um, hálf óvart: „Island fyrir Islend-
inga“. Tíu ára gamalt handaband
við bónda austur í Fossnesti og
umlandi ,já já, nei nei, ætli það...
og ætli það ekki...við sjáum til, já
sendu mér eintak...“ hatði vafist
upp á handlegg hans og var nú orð-
inn rauður borði með rasistamerki.
Var orðið frétt.
I Alþýðublaðinu. Með mynd.
Og Guðni kærir.
Góður maður sagði eitt sinn:
„Það er lítilmannlegt að afneita
gömlum kæmstum." Nú var aríafé-
lagið kannski ekki beint kærasta
guðna, heldur frekar svona hjá-
kona, sem Guðni segir svo upp um
leið og allt kemst upp.
En burtséð frá því. Er það ekki
síðasta sort þegar stjómmálamaður
grípur til lögfræðings um leið og
halla fer á hann í þjóðmálaumræð-
unni? Er þá ekki fokið í öll vit?
Guðni kærði allar fréttir, alla um-
ræðu í fjölmiðlum, um meinta þátt-
töku sína í „Norrænu mannkyni".
Kæra hans til Siðanefndar var í 5
liðum. Hann kærði 5 fréttir. Hann
kærði m.a. einfalda og orðrétta
endursögn í HP á umræðufundi í
Háskólanum. Ef þær umræður
hefðu farið frant á þingi hefði hann
þá kært Þingtíðindi fyrir Siða-
nefnd? Það verður fróðlegt að sjá
hvort hann kæri ekki „Öldina okk-
ar“ þegar þar að kemur.
Hann kærði ásaknir um vem sína
í félaginu, í sama mánuði og hann
sagði sig formlega úr því. Væri ég
gefínn fyrir upphrópunarmerki,
kæmu hér fimm.
Siðanefnd vísaði reyndar (skilj-
anlega) öllum þessum kærum frá,
nema einni. Nema kæm á forsíðu-
frétt Alþýðublaðsins um staðhæf-
ingu formanns „Norræns mann-
kyns“ þess efnis að Guðni hefði
verið meðlimur í félgainu.
Og Guðni fékk þá kæm sína
tekna til greina vegna þess að a)
fréttinni fylgdi ljósmynd af honum
og b) ekki var hringt í hann.
Guðni er vísast glaður með þann
úrskurð, en um leið sjálfsagt einn
um það að kæra ljósmynd af sjálf-
um sér til Siðanefndar. Þá verður
það að teljast í meira lagi skemmti-
legt að Guðni telji það refsivert at-
hæfí að hann hafi ekki fengið sím-
tal frá Hrafni Jökulssyni.
í úrskurði sínum bendir Siða-
nefnd á að hennar sé ekki að meta
„sannleiksgildi frétta" heldur
„vinnubrögð" blaðamanna. Það
væri gaman að fá skorinorða rit-
gerð frá heimspekingi nefndarinn-
ar, Þorsteini Gylfasyni, um það
hvenær sannleikurinn varð viðskila
við siðfræðina. Og kannski skildu
leiðir þeirra einhvemtíma, ég veit
það ekki, ó-Kant-lesinn maður, en
varla hefur lygin orðið samferða.
Kjami þessa máls er sá að ekkert
var rangt í umræddri frétt. Hún var
sönn. Og hún var sannarlega frétt.
Dómnefndarmenn halda hinsvegar
(e.t.v. vegna stöðu sinnar) að dag-
blað sé einskonar réttarsalur þar
sem allir aðilar eigi sinn rétt til sæt-
is í einhverri vitnastúku. Og það
samdægurs. Dagblað er spegill
dagsins og svo kemur annað á
morgun.
Væri rétt heiti Siðanefndarinnar
ekki frernur „Vinnueftirlit Blaða-
mannafélags Islands"? Því rétt má
vera hjá nefndarmönnum; í úr-
skurði sínum em þeir að dæma
„vinnubrögð“. Þeir em að dæma „-
layout", útlitsteiknun, uppsetn-
ingu, eða „legorð" eins og Einar
Már Jónsson þýddi þetta. Þeirn er
sama um innihald fréttarinnar. Þeir
dæma hana af útlitinu. Hvar liggja
mörkin? Hve langt má tegja hug-
takið „útlit“? í þessu tilfelli emm
við að tala urn ljósmynd af Guðna
Ágústssyni. Er nefndin kannski að
fjalla um það hvemig Guðni lítur
út? Lítur hann ekki ágætlega út?
Hér er siðanefndin komin útá
hála braut, hefur skilið sannleikann
eftir heima í hillu og er að kljást við
grafíska hönnun, með vægast sagt
óljósum verkfæmm, kafloðnum
lagabókstaf sem varla er bókstafur
að öðm leyti að hann er orðaður
með bókstöfum: 3. gr. siðareglna
B.í. (sem nefndin byggir úrskurð
sinn á) kveður á um að blaðamaður
„vandi“ vinnu sína og sýni „tillits-
semi í vandasömum málum“.
Nefndin viðurkennir þar með að
hér hafi verið um „vandasamt mál“
að ræða. Það er að segja: Vanda-
samt fyrir Guðna. Nefndin kemst í
ótrúlega mótsögn við sannleiks-
fjarlægð sína þegar hún viðurkenn-
ir það. Nefndarmenn blotta sig
þegar þeir í niðurlagi úrskurðar
síns taka afstöðu til félagsskaparins
„Norræns mannkyns“ (telja hann
siðferðilega vafasaman) og segja
þau ummæli Hrafn Jökulssonar
„undarleg" að Guðni sé „aleinn um
að líta svo á að það flokkist undir
æmmeiðingar að bendla einhvem
við þann félagsskap.“ Nefndin tel-
ur ummælin undarleg „í ljósi þess
sem sagt er um stefnuskrá félagsins
í forsíðufrétt í Alþýðublaðinu og
ýmissa ummæla sem höfð em eftir
formanni félagsins." Ummælin
vom þau að reka ætti alla nýbúa úr
landi. Semsagt: Hér er siðferðileg
afstaða á ferð.
Hér snýst því dómur Siðanefnd-
ar, verður búmmerang, og kemur
aftur í hausinn á kæranda. í raun er
úrskurðurinn siðferðilegur áfellis-
dómur yfir félagsskapnum „Nor-
rænt mannkyn" og Guðna þar með,
sem enn hefur ekki tekist að skilja
gmndvallarafstöðu sína til nýbúa
frá þessu skondna austaníjallsfé-
lagi. Það er aðeins stigsmunur á því
að vilja nýbúa burt úr landi og að
vilja loka landinu fyrir þeim. ísland
fyrir íslendinga.
Málfrelsið er vandmeðfarið. Eitt
er að dæma menn fyrir óprúttið níð
og siðlausa lygi um náungann þó
naumur sé. Annað er að dærna
menn fyrir birtingu á félagsskráð-
um staðhæfingum, þó óþægilegar
séu fyrir einn af axlabreiðari mátt-
arstólpum þjóðfélagsins.
Kannski Siðanefndin ætti
að endurskoða þetta með sannleik-
ann. ■