Vísir - 01.07.1976, Síða 8
8
VÍSIR
v Ctgcfandi: Iteykjaprent hf.
Franikvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Hitstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm.
Ólafur Hagnarsson
Hitstjúrnarfulltrúi: Bragi Guðinundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamenn : Anders Hansen, Anna Heiður Oddsdóttir, Edda Andrésdóttir,
Einar K. Guðfinnsson Jón Ormur Halldórsson, Kjartan L. Pálsson, Ölafur
Hauksson, Óli Tynes, Rafn Jónsson, Sigriöur Egilsdóttir, Sigurveig Jóns-
dóttir, Þrúður G. Haraldsdóttir.
tþróttir: Bjöm Blöndal, Gylfi Kristjánsson.
( tlitsteiknun: Jón óskar Hafsteinsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurðsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Auglýsingar: IIverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: II verfisgötu 44. Simi 86611
Hitstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611.7 linur
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
t lausasölu 50 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Fróðlegar umræður
um loftbólu
Svo virðist sem mest loft sé nú úr bónbjargar-
stefnumönnum. Enginn vafi leikur á að mikill
meirihluti þjóðarinnar er andvigur auknum fjár-
hagslegum tengslum við varnarliðið. Það er ekki
sist ungt fólk i landinu, sem er á varðbergi i þessum
efnum.
Flestum er orðið ljóst, að undirrót bónbjargar-
stefnunnar er uppgjöf, ábyrgir stjórnmálamenn
virðast ekki treysta sér til þess að glima við þau
vandamál, sem við er að etja. Hugsuðir þessarar
stefnu segja tæpitungulaust að versla verði með
varnir landsins þar sem löngu sé glataður silfur-
sjóður Egils og þorskstofninn hafi rýrnað meir en
góðu hófi gegnir.
Hér er að sjálfsögðu tekist á um grundvallarat-
riðið. Þeir sém vilja versla með varnarsamstarfið
geta endalaust tekið við brauðpeningum. En þegar
svo er komið, er vissulega óþarfi að ræða um fjár-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar.
Einstaka stjórnmálamenn hafa reynt að færa þau
rök fram fyrir hugmyndum sinum um stórkostleg
framkvæmdaframlög bandarikjamanna, að við
bærum skarðan hlut frá borði fjárhagslega vegna
dvalar varnarliðsins hér. Sannleikurinn er hins
vegar sá, að við höfum frá fyrstu tið haft efnahags-
legan ávinning af varnarliðinu.
í Fjármálatiðindum hefur verið birt athugun
ungs hagfræðings á, hver áhrif varnarliðið hefur
haft á islenskt hagkerfi. Mjög hefur dregið úr þess-
um áhrifum, enda hefur markvisst verið að þvi
stefnt. Og ljóst er að enn má gera betur i þeim efn-
um.
Benda má á að skipafélög, oliufélög og verktakar
hafa haft talsverðar tekjur af viðskiptum við varn-
arliðið. Þá er á það að lita að við höfum haft tals-
verðar gjaldeyristekjur af varnarliðinu. Áður fyrr
var hér um að ræða verulegt hlutfall af heildar-
gjaldeyristekjum þjóðarinnar. Árið 1974 stöfuðu
hins vegar um 3,5% af heildargjaldeyristekjunum
frá varnarliðinu.
Hér er um augljósan efnahagslegan ávinning að
ræða. Þá kemur fram i umræddri athugun að varn-
arliðsviðskiptin hafa aukið þjóðartekjur og bætt
greiðslujöfnuðinn við útlönd. Það er þvi erfitt að
halda þvi fram, að þjóðin i heild hafi skaðast fjár-
hagslega á dvöl varnarliðsins.
Á það er einnig að líta að varnarliðið hefur dregið
til sin vinnuafl og svo yrði i enn rikari mæli, ef það
ætti að sjá um stórkostlegar framkvæmdir við
vega- og hafnargerð. Engum vafa er undirorpið að
framkvæmdir af þessu tagi myndu hafa veruleg
þensluáhrif á vinnumarkaðnum. Þær gætu þvi bein-
linis skaðað innlendar framleiðslugreinar. Við höf-
um skýr dæmi þar um frá fyrri tið.
Allt þetta verður að hafa i huga, ef menn vilja
ræða þessi mál hleypidómalaust og gæta að fjár-
hagslegu sjálfstæði þjóðarinnar. Hér er sannarlega
ekki um neitt gamanmál að ræða. Þær tölulegu upp-
lýsingar, sem fyrir liggja um áhrif varnarliðsins á
þjóðarbúskapinn, benda ótvirætt til þess að full þörf
sé á að draga enn frekar úr þessum viðskiptum en
gert hefur verið fram til þessa.
Loftbóla bónbjargastefnunnar er vissulega
sprungin. En umræðurnar, sem spunnist hafa um
mál þetta, hafa verið fróðlegar fyrir margra hluta
sakir.
Fimmtudagur 1. júli 1976
VISIR
Umsjón: Guömundur Pétursson
Neyðast til að feffa
búpening í V-Evrópu
vegna langra þurrka
Eftir margra vikna
brennandi sól er
skrælnandi þurrkurinn
farinn að segja alvar-
lega til sin i Vestur-
Evrópu, og bændur á
meginlandinu örvænta
orðið um beitilönd sin
og búfé.
Af þessum völdum
hafa bændur i Frakk-
landi og Sviss neyðst til
að slátra heilum hjörð-
þar hefur komiö I heila öld.
Rikisstjórnin hefur heitiö þvl aö
leggja 1.000 milljón franka I sér-
staka lánasjóöi, sem bændur
geti gripiö til, ef neyöarástand
skyldi skapast.
Sykurrófuræktendur I Frakk-
fandi hafa þegar óskaö eftir
sllkri aöstoö, enda hafa þair
oröiö haröast úti allra bænda.
Svo mikill hefur þurrkurinn
veriö, aö sumar ár Frakklands
hafa þornaö algerlega upp I far-
vegum slnum, og nokkrar
kvislar stærstu fljóta, eins og
Rhone, hafa lokast fyrir báta-
og skipaumferö. Svo mjög
hefur lækkaö I þeim.
þúsund llrur hver smálest, en er
nú komiö upp I 85 þúsund llrur
(um 18 þúsund krónur). Margir
bændur spá þvl, að þaö eigi eftir
aö hækka upp i 150 þúsund llrur,
áður en lykur.
Landbúnaöarráöunautar
segja, aö meö sllku verölagi á
heyi sé þaö vonleysiö einbert að
reyna aö halda lifi I skepnunum,
og bændur neyðist til að selja
þær umvörpum til slátrunar.
Uppdkera hveitis, mals, hris-
grjóna og bauna hefur öll oröiö
meira og minna fyrir baröinu á
þurrkunum. Ar og vatnslindir
hafa lækkaö langt niöur fyrir
venjulegt yfirborösmark.
í kjölfar þurrkanna koma skógareldarnir, og um sfðustu helgi eyöilögðust 2,500 hektarar lands i
Brittany i Frakklandi vegna skógarbruna.
um nautgripa, þar sem
beitiland er skrælnað.
Svipað horfir nú fyrir
bændum á ítaliu.
Akrar i Vestur-
Þýskalandi, Belgiu og
á ítaliu eru sviðnir
undan eldheitum sólar-
geislunum, enda hefur
hitinn þar komist upp i
34 stig á celsiusmæli.
önnur hætta fylgir
svo i kjölfarið. Ekki
þarf nema minnsta
neista til þess að brak-
andi þurrir skógarnir
verði að eldhafi.
Ljóst er þegar I hvert óefni
horfir, og hafa rlkisstjórnir
þessara landa þegar brugöið viö
til þess aö aðstoöa slna bændur.
Framkvæmdaráð Efnahags-
bandalagsins ákváöu fyrir
skemmstu I Brussel aö veita
nær 50 milljónum Bandarlkja-
dölum til þess aö aðstoða þá
bændur, sem fella veröa stóra
hluta bústofna sinna vegna
þurrkanna. Frönskum bændum
hefur til dæmis veriö lofaö
ákveönu lágmarksveröi á allt aö
10 þúsund smálestum af kjöti af
mjólkurkúm til þess aö draga úr
mesta ofboöinu. En I sumum
héruöum I vesturhluta Frakk-
lands, þar sem ástandið er
verst, hafa einstakir bændur
gripiö til þess aö slátra naut-
pening slnum strax, áöur en
verö á nautakjöti byrjaöi aö
falla. Skortur á beit hefur neytt
þá til aö auka gjöfina og hefur
fóöurblöndukostnaöur hvers
bónda þotið upp úr öllu valdi.
Þurrkarnir i Frakklandi hafa
nú staöiö senn sjö mánuöi, og er
þaö lengsta þurrkatlmabil, sem
Um slðustu helgi urðu 2,500
hektara.r lands I Brittany og ná-
grenni Parlsar og Absace
skógareldum að bráð.
Sömu teiknin eru nú á lofti á
Italiu. A norðurlandi hafa verið
einhverjir verstu þurrkar, sem
komið hafa þar I þrátiu ár. Em-
bættismenn landbúnaðarráðu-
neytisins I Mílanó segja vera
skammt I það, aö slátra verði
nautpening I hundruö þúsunda
tali.
Úrkoma á Norður-ítaliu og I
Pó-dalnum hefur ekki verið einu
sinni þriöjungur af meöalúr-
komu I júnl, og er svo komiö i
vatnsskortinum, aö ýmsar
borgir eins og Feneyjar og
Bergamo eru farnar aö
skammta neysluvatn.
Verð á heyi. hafur veriö
sprengt upp. Þaö var áður um 60
sSIPFj
mzm:. -
iufBBSg&sji
Tiöir skógareldar hafa veriö á
bökkum Genfarvatns aö undan
förnu vegna hitabylgjunnar, og
hafa svisslendingar notaö
flugvélar til slökkvistarfsins.
Vlöa á Englandi og I Wales
hefur gætt svo vatnseklu, að
komið hefur til tals að skammta
neysluvatn. Svo mjög hefur
lækkað I ánni Thames, aö menn
minnast þess ekki að það hafi
nokkru sinni verið svo lltið I
henni fyrr. Enda eru þetta
verstu þurrkar, sem gegnið
hafa yfir Bretland I meira en 200
ár.
Breskir sérfræöingar telja, aö
skýringa á fyrirbrigöinu sé að
leita I breytingum á veðurfari á
Atlantshafssvæðinu. Þeir segja,
aö jökulrönd heimskautsins hafi
dregist saman eftir fjölda
mildra vetra, og hafi regnbeltið
færst norður á bóginn, svo aö
það nær ekki lengur til stórs
hluta Evrópu, heldur rétt suður
fyrir Island og Skandinaviu.
Margra vikna þurrkar og
steikjandi hiti hafa haft örlaga-
rlkar afleiðingar fyrir
svissneskan landbúnaö. í
vesturhluta Sviss hafa bændur
neyöst til þess aö fella mjólkur-
kýr, þar sem naumast er
stingandi strá fyrir skepnurnar.
— Þar hafa skógareldar veriö
tiöir aö undanförnu, og þá
einkum viö bakka Genfarvatns.
1 Vestur-Þýskalandi eru vln-
bændur þeir einu, sem ekki hafa
oröið fyrir einhverjum skaöa af
völdum þriggja mánaöa þurrka.
Þaö er meira aö segja haldiö, aö
þegar fram I sækir, veröi litið á
1976 sem gott vlnár. — Þar hefur
lækkað svo I ám, aö flutninga-
prammarnir á Rinarfljóti hafa
neyöst til aö minnka farmana
svo aö þeir taki ekki niöri.
Holland hefur hinsvegar meö
öllu sloppiö viö afleiöingar
þurrkanna, en hálft landiö
liggur undir sjávarmáli, svo aö
þar er ávallt nóg vatn.
A meöan allt skrælnar þannig
hjá bændum I vestur-hluta
álfunnar, hafa Moskvubúar
mátt þola eitt sitt allra vot-
viörasamasta sumar á þessari
öld, og um leiðeitt þaö kaldasta.