Vísir - 14.08.1976, Blaðsíða 8

8
mmmmmmtmr-mmmmmmmmmmmmmmm.
VISIR
Útgeíandi: lieykjaprent hf. Framkvæmdastjóri: Davift Guftmundsson Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm. Olafur Kagnarsson Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guftmundsson Fréttastj. erl. frétta: Guftmundur Pétursson Blaftamenn: Anders Hansen, Anna Hei&ur Oddsdóttir, Edda Andrésdóttir, Einar K. Guöfinnsson Jón Ormur Halldórsson, Kjartan L. Pálsson, Olafur Hauksson, Öli Tynes, Rafn Jónsson, Sigriftur Egilsdóttir, Sigurveig Jóns-dóttir, Þrúftur G. Haraldsdóttir. tþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. Útlitsteiknun: Jón Öskar Hafsteinsson Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson. Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurösson. Dreiíingarstjóri: Sigurfmr R. Pétursson. Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611 Afgreiftsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611 Kitstjórn: Siftumúla 14. Simi86611.7 Hnur Askriftargjald 10UU kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 50 kr. eintakift. Blaðaprent hf.
Laugardagur 14. ágúst 1976 VISIR
Umsjón:
Guomundur Pétursson
J
Handahófeða
ákveðin stefna?
Byggðastefna hefur verið eitt af tiskuhugtök-
unum i almennum stjornmálaumræðum siðustu
ár. Allir stjórnmálaflokkarnir telja sig vera boð-
bera þessarar stefnu. A hinn bóginn hefur al-
menningur hvergi séð af þeirra hálfu ákveðna
stefnumörkun i þessum efnum, þar sem gerð er
grein i'yrir markmiðum og leiðum.
Flestir eru á einu máli um mikilvægi þess að
stuðla að eðlilegri byggðaþróun i landinu og
draga sem mest má vera úr misjafnri aðstöðu
manna eftir búsetu. Sannleikurinn er hins vegar
sá, að ekki er fyrir hendi nein pólitisk stefnumót-
un um þessi efni.
t sjálfu sér er það i meira lagi furðulegt, að
þetta skuli viðgangast ekki sist þegar á það er lit-
ið, að tveimur hundraðshlutum rikisútgjalda er
varið til aðgerða i byggðamálum. Aðgerðir i
þessum efnum eru þvi eðlilega að meira og
minna leyti handahófskenndar.
Forystumenn svonefndrar byggðastefnu innan
stjórnmálaflokkanna hafa fram til þessa lagt á
það mesta áherslu, að fjármagnsdreifingin yrði
ur miðstýrðum sjóðum I Reykjavik. Með stofnun
Framkvæmdastofnunar rikisins á sinum tíma
var þessari fjármagnsdreifingu komið undir
flokkspólitisk eftirlitsmannakerfi.
Að verulegu leyti hefur þessi lánastarfsemi
i'arið fram án skipulags eða markmiðs. Akveðnar
undantekningar eru þó hér á. En það sem mestu
ínáli skiptir er þó það, að með starfsemi af þessu
tagi er ekki verið að auka f járhagslegt sjálfstæði
sveitarfélaga eða samtaka þeirra. Þessir aðilar
eiga eftir sem áður allt undir eftirlitsmönnum
stjórnmálaflokkanna i Reykjavik.
Fæstum getur þó dulist, að áhrifamesta leiðin
til þess að styrkja byggðirnar utan þéttbýlis-
svæðisins á suðvesturlandi er sú að efla f járhags-
legt sjálfstæði þeirra. Það er vitaskuld miklum
mun vænlegri leið til árangurs, ef menn vilja i
raun réttri stuðla að raunhæfum aðgerðum i
þessum efnum.
Fram hafa verið settar mjög ákveðnar hug-
myndir um aukin völd og áhrif samtaka sveitar-
félaga i einstökum landsfjórðungum. M.a. hefur
verið lagt til i þeim efnum að þau verði svo sjálf-
stæð að kosið verði til stjórna þeirra i almennum
kosningum. Jafnframt er Ijóst að endurskipu-
lagning sveitarstjórnarkerfisins hlýtur að vera
ein af meginforsendum alvarlegra aðgerða i
byggðamálum.
Stjórnmálaflokkarnir hafa verið mjög tregir
við að taka af skarið i þessum efnum. Bæði er, að
þeir virðast vera smeykir við hagsmunasamtökin
og einstakir þingmenn reikna dæmið þannig, að
kjósendur eigi þeim meira að þakka, ef þeir geta
sýnt fram á, að framfaramálin heima i héraði
eigi rætur að rekja til þeirra eigin milligöngu i
lánasjóðakerfinu i Reykjavfk.
Tvimælalaust er mikil þörf á að mótuð verði
skýr stefna i byggðamálunum. Það er ekki nóg að
veita f jármagni i þessu skyni, ef það er ekki i á-
kveðnum farvegi. Engum vafa er undirorpið, að
á þessu sviði er þörf nýsköpunar.
Aðgerðir ibyggðamálum eru nauðsynlegar. En
þær á að framkvæma á grundvelli pólitiskrar
stefnumörkunar. Þar á hefur hins vegar orðið
verulegur misbrestur.
Reagan og Schweiker bera saman bækur sinar
Það áttu vist fæstir
von á þvi af ihalds-
manni eins og Ronald
Reagan þykir vera, að
hann ætti það til, að
hætta öllu undir eitt
spil, eins og hann gerði
núna á dögunum.
í fyrsta lagi braut
hann gamla hefð, sem
er ekki háttur ihalds-
samra, þegar hann til-
nefndi varaforsetaefni
sitt, áður en flokks-
þingið er haldið, þar
sem valið verður, hver
skuli vera i framboði
fyrir repúblikanaflokk-
inn.
í öðru lagi valdi hann
einn allra frjálslynd-
asta manninn úr röðum
flokksbræðra sinna,
sem finna mátti.
Ahrifin uröu lika meiri, en af
fellibylnum BeUu. Menn vissu
ekki hvaðan á þa stóö vebrib,
þegar Reagan geroi kunnugt val
sitt á Richard Schweiker,
öldungadeildarþingmanni
Pennsylvaniu. Þeir höfou þó vit-
aö af Bellu á leioinni, áöur en
hún skall á ströndina.
Flestra vibbrögb voru á þá
lund, ao Reagan hefbi ekki get-
ab gert Ford keppinaut slnum
betri greioa. Þarna hefbi hann
gert þa skyssu, sem I einu höggi
eybilegbi allar hans vonir um ab
vinna útnefningu flokksins. Eft-
ir þvi sem dagarnir hafa libib
frá reibarslaginu, virbist koma
smám saman i ljós, ab þetta
hefur ekki verib Reagan til eins
mikils tjóns, og menn vildu
meina.
En margur ihaldsmaburinn i
repúblíkanaflokknum hefur siö-
an vaknab til umhugsunar um,
hversu velhann i rauninni þekki
Ronald Reagan.
Ab vlsu hefur enginn kjörfull-
trúanna, sem ábur hafbi heitib
Reagah stubningi á þinginu,
snúib vib blabinu. En koniiö hef-
ur hik á marga, meban þeir
skoba Reagan öbrum augum en
fyrr.
Helgina eftir, ab Reagan til-
kynnti valib á varaforsetaefn-
iiui, máttu hann og helstu kosn-
ingapáfar hans sitja vib simann
og hring ja I allar áttir til ab sefa
æsta stubningsmenn. Slban hafa
Reagan og Schweiker verib á
þönum saman og ávarpab kjör-
fulltrúa fjölda rlkja. Allstaoar
er reynt að sannfæra menn um,
ab þetta bragb Reagans hafi
Nýja tví-
stirnið:
Reagan og
Schweiker
veribmeistaralegherkænska en
ekki afglöp, eins og flestir töldu.
Þab hefur ekki verib alltof
aubvelt verk fyrir Reagan, þvi
ab hann hefur um leiö orbib ab
kingja ýmsum fyrri fullyrbing-
um, enda val hans á Schweiker i
æbimikilli mótsögn vib margt af
þvi, sem hann sló fram til ab
laba ab sér fylgi frá Ford.
Þab var jú Reagan, sem sjálf-
ur sagbi: „Stjórnmálaflokkur
getur aldrei náb til allra. Hann
má ekki blandað skoðunum i
hentistefnuskyni til þess eins að
fjölga kjósendahóp sinum." —
— Eða...: „Ég hef ekki trú á
þeirri venju ab velja varafor-
seta úr hinum enda fylkingar-
innar af þeirri ástæðu einni, að
hann geti náð I atkvæði, sem þú
getur ekki náö 1 sjálfur."
Þetta slöastnefnda virtist þó
einasta ástæðan fyrir vali Rea-
gans á Schweiker, jafn ólikrar
skobunar og þeir hafa verib um
ýmis stefnumál.
Ekki eru samt stubningsmenn
Reagans þess álits. Þeir vilja
lita svo á, ab þessi merkisberi
ihaldssamari afla flokksins sé
einfaldlega ab breikka sjón-
deildarhring sinn og um leib
skapa flokknum betra tækif æri i
forsetakosningunum sjálfum,
sem fram eiga ab fara I nóvem-
ber.
Þeir svara gagnrýhi hinna,
sem halda þvi fram, að þarna
hafi Reagan selt ihaldshugsjón
sina fyrir atkvæöavonir, með
þvl, aö standi flokksmenn ekki
saman i kosningunum i vetur,
blasi viö ósigur á borö við 1964,
þegar Barry Goldwater var i
framboöi. Þeir segja að Reagan
hafi brugbib á það ráðib, sem
helst geti komib I veg fyrir
klofning flokksins.
Ab sjálf sögbu er þar gengib út
fráþeirri forsendu, sem Reagan
gefur kjósendum sinum. Nefni-
lega ab flokknum sé naubsyn á
ab bjóba hann fram sem nýtt
andlit, er aldrei hafi verib vib
Washington kennt.
Reagan valdi sér augnablikib
til ab varpa fram Schweik-
er-sprengju sinni, þegar for-
kosningarvigin höfbu ab mestu
hjabnab og ró færst yfir, meban
menn bibu flokksþingsins og úr-
slita. Þá horfbi hann ab visu
fram á nær öruggan ósigur.
Þab hafbi hann gert oftar
þessa mánubi, sem hann hefur
att kappi vib Ford. En jafn oft
og hann var talinn gjörsigrabur,
reis hann aftur upp og var undir
lokin ekki nema nokkrum kjör-
fulltruum frá þvl, ab brjóta abra
rótgróna hefb i flokksstarfinu.
Þab hefur hingab til aldrei
brugbist, ab flokkarnir hafi val-
ib til frambobs þáverandi for-
seta, ef hann hefur gefib kostá
sér til annars kjörtlmabils.
Reagan hafbi nær orðið undan-
tekningin.
Þessi fyrrverandi kvik-
myndastjarna þykir bua yfir
rafmögnuðu aðdráttarafli, sem
Gerald Ford skortir. Margir
telja Reagan bestan ræðuskör-
ung stjórnmálamanna I Ame-
rflcu. Er enn I minnum höfb
sjónvarpsræba, sem þessi rikis-
stjóri Kalifornlu, sem Reagan
var þá, flutti til varnar Barry
Goldwater 1964.