Vísir - 09.10.1976, Qupperneq 11

Laugardagur 9. október 1976
11
I Bandarikjunum mundu þá aö
likindum snúa sér I meiri mæli
aftur að Suðaustur-Asiu.
Tölur frá thailenskum yfir-
völdum (birtar, áður en byltingin
vargerð rnína i siðustu viku) gefa
hrikalega mynd af þessum við-
skiptum. A fyrstu sex- mánuðum
þessa árs komst thailenska lög-
reglan yfir 7,7 smálestir af eitur-
lyfjum,ámótsviðaðeins 4,6 smá-
lestir á öllu árinu 1975.
Hert eftirlit er ekki skýringin á
þvi, hversu lögreglunnihefur orð-
ið meira ágengtþetta árið. Það er
einfaldlega mikið meira af eitur-
lyfjum i umferð.
Embættismenn i Thailandi eiga
við ýmsa örðugleika að etja við
löggæsluna. Hægri höndin veit
ekki hvað sú vinstri gerir, spilling
i embættismannastéttinni og
skortur á samvinnu á milli em-
bætta. Mikil brögð eru að þvi, að
saksóknarar sleppi eiturlyfja-
smyglurum, sem liggja undir
grun, vegna skorts á sönnunum,
rétt á meðan lögreglan er að
safna gögnum á hendur þeim.
Samstarf við lögregluyfirvöld
annarra rikja er heldur ekki nógu
náið, sem er þó afar mikilvægt,
þar sem fjölgandi fer vestur-
landabúum i hópi smyglaranna.
Flestir smyglaranna eru þó kin-
verjar frá Thailandi, Hong Kong
eða Malasiu, sem sumir hverjir
ferðast um á fölskum feröa-
bréfum.
Umferðaræð þessara eiturlyfja
liggur mest megnis i litlum fiski-
bátum, sem smygla þeim til Hong
Kong, Singapore eða annarra
stórra verslunarborga, þar sem
flug- og skipaumferð er mikil.
Gullni þrihyrningurinn I Suð-
austur-Asiu, eins og það
landsvæði er fjarnan kallað, þar
sem ópiumræktunin fer að mestu
fram, liggur i fjalllendi, þar sem
eftirliti verður naumast viðkomið
á öllum þeim leynistigum fjalla-
ræningja fyrri ára, sem ibúarnir
þekkja betur en evrópumaðurinn
vasann sinn. En brugðið hefur
verið á annað ráð. Sameinuðu
þjóðirnar og Bandarikin hafa lagt
fram fjögurra ára áætlun, sem
miðar að þvi að styrkja þá 300.000
ibúa, sem þarna lifa, til ræktunar
á kaffi, ertum, plómum og öðrum
ávöxtum í stað ópiumvalsmúans.
Þeirri áætlun hefur á þessu
stigi málsins litt miðað áfram.
Einungis um 1,000 fjallabændur
hafa tekið upp þessar nýju
ræktunaraðferðir. En það er þó
spor i rétta átt og vekur með
mönnum bjartsyni um, þarna
kunni að leynast lausn.
Harðar
Víst er um það/ að
harðsoðnari sýning en sú/
sem nú hefur hangið uppi
á Kjarvalsstöðum um
skeið, hefur tæplega sést
þar. Höfundur hennar er
Hörður Ágústsson fyrr-
verandi skólastjóri
Myndlista- og handíða-
skóla islands, mikill á-
hugamaður um íslenska
byggingarsögu og rann-
sóknarmaður í listum.
Hörður hefur kennt form
og litfræði um árabil.
Sýningin ber sterkan
keim af því, leitast er við
að setja hlutina upp í
kerfi, frumformin,
hringur, ferhryningur og
þríhryningur eru notuð
svo til einvörðungu.
myndir
— Sýning
Harðar
Ágústssonar að
Kjarvalsstöðum
Sú aðferð listamannsins að
nota mislit limbönd takmarkast
við þann litaskala, sem til eru á
markaðnum hverju sinni. Það
gerir einhæfa litameðferð i
verkunum. Þar sem hann held-
ur sig einvörðungu við svart og
hvitt, er árangurinn mun betri,
teikningar og foto-grafik falla
undir það einnig. Hörður kallar
sýninguna „Cr lit og form-
smiðju 1953-1976”. Ekki ber að
efa að hann á svissneska lista-
manninum Diter Rot sem star-
faði hér á landi fyrir nokkrum
árum mikið að þakka. Hinar
heimsfrægu bækur Rots, þar
sem tilraunir með frumformin
eru gegnum gangandi eiga sér
stað i grunnhugsun þessara
Hörður Agústsson.
mynda. Formhreinsunarmenn-
irnir i þýska listaskólanum
Bauhaus hafa og haft áhrif á
skólamanninn Hörð Agústsson
og er það vel, sem kemur ágæt-
lega fram i Myndlista- og hand-
iðaskóla Islands. Bauhausskól-
inn hafði geysileg áhrif á lista-
skóla og listiðnað um allan
heim, en þau gildi virðast nú
nokkuð á undanhaldi vegna
tiskustefna i listum.
Myndir af þessu tagi eru fyrst
og fremst árangur rökrænnar
formhugsunar. Tilfinninga-
spursmál eiga þar ekki heima.
Ég er hræddur um að efnið eigi
einhvern þátt i að þær virka
kaldar og harðar. Sem undir-
stöðuhlutir i listum fer ekki á
milli mála kennslulegt gildi
þeirra. Formáli Einars Braga
er allvel kryddaður eins og t.d.
„hann er t.d. einn besti teiknari
á Islandi”, „að myndirnar sex
um mannssoninn á sýningu
Harðar i Norræna húsinu 1975
séu meðal þeirra stórvirkja is-
lenska oliumálverksins sem æ
mun standa”, og „en mestur
fögnuður er að sýningunni
vegna þess að hér leggur mikill
listamaður fyrir sitt fólk svo
stórbrotna niðurstöðu af ára-
starfi við aflinn, að frá þeim
degi er þjóðin hlutgengur aðili
að merkum þætti i evrópskri
myndlistarþróun á þessari öld”.
Ég vona bara að Hörður
Ágústsson sé heill i baki til að
standa undir slikum fullyrðing-
um.
„Núverandi óstand getur
haft alvarlegar afleiðingar"
— Rœtt við Þorvald Garðar Kristjónsson, formann Orkuróðs um skipulag orkuiðnaðarins
Það er augljóslega mikils virði fyrir orkuiðnað-
inn i landinu að skipulag hans verði eins og best
sé á kosið. í hinum miklu og fjölskrúðugu umræð-
um sem hafa verið um orkumálin hefur einmitt
verið drepið á þau atriði.
Auðvitað sýnist sitt hverjum. En til þess að for-
vitnast um hvers mætti vænta i þessum málum á
næstunni ræddi Visir við Þorvald Garðar
Kristjánsson alþingismann og formann Orkuráðs
rikisins um skipulag orkuiðnaðarins.
„Það er rétt að gera greinar-
mun á, annars vegar því sem
varðar könnun orkulinda og
hins vegar uppbyggingu, eign-
araðild og rekstri orkufyrir-
tækjanna.
Hvað hið fyrra varðar, er það
samkvæmt lögum hlutverk
Orkustofnunar að annast yfir-
litsrannsóknir á orkulindunum.
Bæði eðli þeirra og möguleikum
til hagnýtingar. Þetta er að
sjálfsögðu þýðingarmikið atriði
ogeðlilegast að það sé i höndum
eins aðila eins og lögin gera ráð
fyrir.
1 framkvæmd hefur þetta
orðið á annan veg. Þess vegna
má segja að fleiri aðilar en
Orkustofnun hafi látið til sin
taka forrannsókn i orkumálun-
um. Þessu ástandi fylgir
auðvitað að það getur verið að
fleiri en einn aðili sé að vinna að
sömu rannsókn, eða athugun-
um. Það liggur i augum uppi að
slikt getur verið afar óhag-
kvæmt, sé um tviverknaö að
ræða.
Með þessu á ég við að RARIK
og Landsvirkjun ættu ekki að
vinna að yfirlitsrannsóknum.
Hins vegar þyrfti að efla Orku-
stofnun með þvi að setja yfir
hana þingkjörna stjórn.
— Getur haft
alvarlegar afleiðingar
En svo alvarlegt sem þetta er,
er hitt alvarlegra að þegar
svona er haldið á málum getur
það haft alvarlegar afleiðingar.
Bæði i sambandi við ákvarðana-
töku um virkjanir og einnig
byggingu orkumannvirkja.
Þetta getur haft þær af-
leiðingar að það sem gert sé
ráðist af þvi hvar forgangs-
rannsóknum er lengst komið.
Þannig að sá hraði sem oft er I
þessum efnum hjá okkur vegna
hinnar miklu þarfar á aukinni
orku valdi þvi að ákvörðun sé
tekin um að byggja orkumann-
virki sem væru ekki hagkvæm
og hefði ekki veriö ráöist i ef
nægilegt yfirlit og samræmi
rikti.
Dreifing áhættunnar
Allar stærstu vatnsvirkjanir
landsins eru á hinu eldvirka
svæði. Það gefur augaleið hver
hætta getur verið þvi samfara.
Ýmsar eðlilegar ástæður hafa
legiö til þessarar þróunar. Hins
vegar getur maður ekki varist
þeirri hugsun að einnig hafi
komið til sú staöreynd að
rannsóknir á þessu svæöi hafi
verið komnar lengra en viðast
annars staðar á landinu. Og að
það hafi valdið þvi að virkjun
hefði ekki verið reist á öðrum
stöðum sem þó hefðu getað
þolað samanburð viö þá staði
sem fyrir valinu hafa orðiö.
1 þessum efnum er það spurn-
ing um að dreifa áhættunni,
enda mikil og dýr mannvirki i
húfi. Þetta er þvi augljóslega
stórmál.”
Ólikar hugmyndir
um eignaraðild
— Varðandi eignaraðild,
rekstur og uppbyggingu raf-
orkufyrirtækja sagði Þorvaldur
Garðar.
„Flestir eru sammála um að
það þyrfti að breyta þessum
málum frá þvi sem þau eru nú,
en hins vegar greinir menn á
um hvernig beri aö haga þeirri
breytingu.
Annars vegar eru þeir sem
leggja áherslu á að hafa orku-
iðnaðinn algjörlega undir stjórn
rikisins i einu eða öðru formi.
Hins vegar eru menn sem
vilja dreifa valdinu á þessu
sviði. Á þvi sjónarmiði byggjast
hugmyndir um svo kölluð lands-
hlutafyi irtæki er annist fram-
leiöslu og dreifingu orkunnar,
þar sem farið væri eftir land-
fræðilegum og stjórnfræðileg-
um mörkum,svo sem kjördæm-
um. Þá er gert ráð fyrir aö um
sé að ræða sameign rikisins og
viðkomandi sveitarfélaga.
Sv eitarf élög og
rafveitur
vilja valddreifingu
Þessar siðartöldu hugmyndir
eru i samræmi við stefnumörk-
un Sambands islenskra sveitar-
félaga varðandi verkaskiptingu
rikis og sveitarfélaga. Einnig
var þessi stefna mörkuð á ráð-
stefnu er Samband islenskra
rafveitna hélt árið 1972. Þar er
gert ráð fyrir landshlutafyrir-
tækjum i raforkuframleiðsl-
unni.
Nú er verið að vinna að þvi að
komaþessu skipulagi á. Til þess
skipaöi iðnaöarráðherra orku-
nefndir i hinum einstöku lands-
hlutum til að gera tillögur.
1 mars skilaði orkunefnd vest-
fjarða áliti og hafa þegar verið
sett lög um Orkubú vestfjarða.